Како и да е кралицата од Саба ја нема во хрониките на историчарите!
И да резимираме. Аксумското царство е античка етиопска држава која постоела во II-XI век на територијата на современиот Судан, Еритреја, Етиопија, Јемен и Арабија. Откривањето на британските археолози кои ги откопаа античките гробови на Аксум во 2015 година, им овозможи на истражувачите да изјават дека државата Аксум е создадена неколку векови порано отколку што се сметаше.
Природата на економијата на Аксум се дефинира како робовладетелска или феудална. Имаше неколку градови во кралството Аксум – се споменуваат само четири урбани центри: главен град со исто име, Аксум и пристаниште Адулис, важниот пазар на слонова коска Колое и преостанатиот град Маст.
Семитскиот паганство, јудаизмот и христијанството (во нехалкедонската традиција), кои станале државна религија, биле широко распространети во Аксум; сепак, доминацијата на овие монотеистички религии не се меша во постоењето на полигамија.
Изградбата на стели / обелисци со ритуална намена била карактеристична за Аксумитите во предхристијанско време. Најстарата од постојните христијански цркви во Африка била изградена тука – Црквата Марија на Сион во Аксум, во која, наводно, се чувала Ковчегот на заветот, наводно, земен од Менелик (митскиот прв Негс на Етиопија, син на израелскиот крал Соломон и кралицата на Саба).
Аксум не беше првата цивилизација на територијата на модерната Етиопија и Еритреја: долго пред тоа, уште во VIII век пред нашата ера, царството Дамт веќе постоело, а античките египетски извори зборуваат за уште постарата земја Пант, која постоела на територијата на Африканскиот рог. На развојот на Аксумската државност и култура влијаеле и надворешните фактори: колонијата Сабеи на африканскиот брег и хеленистичките влијанија од Птоломејскиот Египет, кои воделе трговија преку етиопскиот пристанишен град Адулис.
Првите информации за кралството Акумит датираат од 1 век од нашата ера. е. Во Периплус на Еритрејското Море се споменува како важен извор на слонова коска, а нејзиниот владетел се нарекува Зокал. Козма Индикополов го копирал натписот на грчки јазик на задниот дел од престолот од Адулис (Monumentum Adulitanum), кој известува за потчинување на моќта на Аксум на бројните народи на Рогот на Африка, Нубија и југозападна Арабија. Натписот може датира од времето на кралот Гадара, кој заклучил на крајот од 2 – 3 век. заедница со владетелот на Сабинското кралство Алхан Нафан. За 70 години, Гадара и неговиот наследник Азба се обидоа да се истоварат во работите на Јужна Арабија.
Подемот на Аксум доаѓа во III-IV век. Во 4 век, под Цар Езан, Аксум го освоил Куш (Нубија) и доминирал во северо-источна Африка и Црвеното Море, натпреварувајќи се со Византија. Под негова надлежност била огромна територија долж брегот на Црвеното Море и дел од Јемен на Арапскиот Полуостров. Зачувани се голем број натписи кои ја известуваат за освојувањата на Езан. Под Езан во 333 година, христијанството било усвоено како државна религија во неговото кралство, со што Агум, заедно со Велика Ерменија и Римската Империја, биле една од првите христијанизирани држави (каменот на Езана сведочи за ова). Во етиопската црковна традиција, христијанизацијата на земјата се поврзува со легендарните ко-владетели Светите Абреха (Калеб) и Ела-Атзбеха, но Френменти Аксумски, кој бил дворјанин кај младиот Езан.
Етиопската православна црква првично била во канонско единство со патријаршијата на Александрија, чија подреденост ја определила етиопската црква да припаѓа на античките источни православни цркви. Иако Византија се обидувала да го потчини Аксум на нејзиното влијание проповедајќи го грчкиот христијански обред таму, Аксумитите создадале своја единствена ритуална традиција. После Советот на Калцедон, со почетокот на прогонот против нехалкедонитите во Византија, група на монаси избегале во Аксум, кој станал познат како „Деветте преподобни“. Активностите на овие монаси придонеле и за јакнење на Етиопјаните во нехалкедонската теолошка традиција.
Како и да е кралицата од Саба ја нема во хрониките на историчарите!
(крај)
