Од големите француски филозофи говори за иднината на левата идеја, за криењето на нацонализмот во пазувите на левицата и за други актуелни прашања
Писателот, поет, математичар, драматург, теоретичар за љубовта, Ален Баџу, е роден во Мароко пред 82 години. Тој е еден од ретките радикални левичари во Франција кој никогаш не се откажа од идеите на левицата од млада возраст. Студирал литература и филозофија на престижната Ecole normale supérieure, каде го добил и докторатот, каде работел и како професор по филозофија.По завршувањето на докторатот, заедно со Фуко и Делез, тој го основал катедра по филозофијата на Универзитетот во Париз VIII. Тој е автор на една од највлијателните книги во светот на филозофијата, „итието и настанот“, како и памфлетот „На што е име Саркози“, кој стана бестселер во Франција во 2007 година.Неговите дела влијаат врз некои од најистакнатите современи филозофи. Тој се смета за најпознат и влијателен жив француски филозоф во светот. Во неговиот стан во Париз зборуваме за социјалистичка Југославија, падот на историскиот комунизам, новата комунистичка хипотеза, француските нови филозофи, Бернар-Анри Леви, Емануел Макрон, Славој Жижек, за љубовта …
За време на постоењето на социјалистичка Југославија, вие бевте дел од маоистичкото движење во Франција, кое не беше заинтересирано за идејата за самоуправувњето. Какви се сеќавањата на Титова Југославија?
– Слушнав за Југославија многу рано, дури и кога бев момче, дури и во моето семејство. Татко ми беше левоориентиран социјалист, дури и градоначалник на Тулуз. Моите родители никогаш не отидоа во Југославија, но имаа многу симпатија кон таа земја. Општо, во Франција имаше симпатии меѓу интелектуалците за Југославија и нејзиниот социјализам, затоа што не беше од сталинистичкиот тип. Малку подоцна, кога станав политички свесен, сфатив дека предметот е малку покомплициран, односно имаше повеќе видови на комунизам: советски, југословенски, кинески, албански, итн. и дека сите овие модели содржат важни системски противречности. Мислам дека Југославија на Тито за мене беше, пред сè, идеја дека во рамките на унифициран комунистички модел, освен од сличностите – една партија, ист вид државен систем, итн. – постојат и разлики.Па, знаете дека во Франција е проширена идејата дека југословенскиот социјализам, самоуправувањето е добар. На прво место, идејата се ширеш од интелектуалците на Втората левица, дел од социјалистите и втората по големина синдикална унија во земјата, ЦФДТ. Искрено, јас не бев сериозна убеден за југословенската самоуправа. Никогаш не сум ја посетил Југославија. Читав неколку текстови и се запознав со историјата на таа земја доста шематски. Но, во тоа време Југославија беше слика дека комунистичкиот универзум не е униформен тоталитет, туку многу разновидна тоталитет, комплексен, што дури содржеше многу важни спротивставувања во себе.
Како го објаснувате падот на историскиот комунизам на Исток? И како би го поставиле уништувањето на Југославија во овој контекст?– Објаснувањето за падот на комунизмот на Истокот е историја на долгото траење, што можеби не сме го сфатиле најдобро. Кинеските комунисти еднаш рекоа дека ќе биде потребно еден век за да се разбере Сталин. Да бидеме внимателни, значи (смеа) Потребната хармонизација помеѓу управувањето со економијата и политичкиот апарат во капитализмот е секогаш деликатна. Зашто, во капитализмот, секогаш се кријат вистинските господари, оние кои поседуваат средства за производство, додека политичкиот апарат го избира народот. И двете нивоа треба да функционираат во исто време, со што се кријат многу работи.Во еден момент во комунистичките земји постоеше голема неизвесност помеѓу општите методи на државата, т.е. нејзината внатрешна организација и економскиот развој, што не беше на ниво на капиталистичките земји. Во рамките на таа противречност помеѓу политиката и економијата, целото искуство беше напуштено. Сепак, важно е да се каже дека промената не се случи заради масовниот народен револт, туку дека раководството се откажа од комунистичкиот проект. Тоа е важен показател. Видовме замор на доминантен апарат кој сакаше да проба нешто друго. Ваквиот избор доведе до тоа што го видовме во СССР и во зависните земји од него, односно до целосна промна на системот, во Југославија видовме насилство, а во Кина голем процес на трансформација. Во секој случај, падот на режимот од ваков вид не беше производ на внатрешни противречности, како што е организирана и насилна класна борба, туку консензус на ниво на елити. Ова докажува дека проблемот што не е решен, во марксистичко значење на терминот, е проблем на умирање на државата. Наместо да ја ослабне државата како алатка за воспоставување комунизам, таа стана пречка за овој процес.Во Југославија, ние исто така го гледаме истиот процес. Тоа доведе до обнова на националистичките и идентитетски конфигурации и зајакнување на центрифугалните тенденции. Тоа е нормално. Тенденциите за распаѓање постоеја и во СССР, но Југославија стана модел. Сметам дека ова е генерално случај со сите држави. Во моментот кога државата како кохезивен фактор губи силна идеологија, било да е национална или комунистичка идеологија, ќе се појават ефектите од распаѓање базирана на идентитетот.
Погледнете ја неодамнешната историја на Италија и нивната – сега владејачка – партија на Северна лига, заснована на конфликтот Север-Југ. Погледнете што се случува моментално во Велика Британија и Шпанија. Односот меѓу државата и нацијата е на агендата и денес, односно тој сè уште не е целосно решен. До денес, генерално, не сме го решиле прашањето за најсоодветна форма на состојба. Во суштина, искуството ни покажа дека не разбравме многу добро што е комунистичката држава. Имаше авторитарна и органска форма цело време и на крајот таа беше уништена. Но, демократските капиталистички држави страдаат и од моментот кога слабее државниот принцип, забележуваме импулси на идентитетот. Мислам дека во иднина само ќе бидеме сведоци на тоа. Југославија во 1980-тите е совршен модел на овој процес.
(продолжува)
