Поранешниот амбасадор Љупчо Арсовски во јуни даде интервју за шибеничкиот портал ТРИС, одговарајќи на некои прашања за актуелите настани во земјава. Преземаме некои интересни делови
ДАВОРКА БЛАЖЕВИЌ
Љупчо Арсовски е доајен на дипломатијата. Бил тоа и во време од добата на СФРЈ и станал прв македонски амбасадор во Атина после осамостојувањето. При боравок во Шибеник даде интервју за некои актуелни прашања за Македонија. Пренесуваме дел од нив.
Колку спорот околу името на Македонија се должи на релативно неефикасната дипломатија, и колку е прашање за членството на Македонија во ЕУ и НАТО плод на оспорувањата од страна на соседите?
– Познато е дека во политиката, дури и во надворешната политика, нема љубов, туку интереси. Која држава е посилна во многу аспекти, настојува да ја подобри својата позиција и може да побара да диктира различни барања. Факт е дека многу земји станаа членки на ЕУ и НАТО за одредени интереси, особено во овој регион. Така, по влезот на Грција во ЕЕЗ (сега на ЕУ) во 1981 година и потоа Бугарија, Романија, Унгарија, Полска, Словачка и Чешка буквално „изгради ѕид” во Источна Европа. Во срцето на Балканот има само неколку други земји. Сега нема потреба да се исполнат познати критериуми за влез, но исто така држи и фактот дека за влез на земјата во ЕУ мора да се ослободи од „негативниот багаж”. Како ќе се реализира нашата желба за решавање на постоечките проблеми со соседите, останува наша примарна задача, но секако без понижување и уцени.
Македонија се уште нема изградено својата дипломатија, очигледно, ги има своите дипломатски претставништва во 20 земји, и, според достапните информации, во 11 земји се на должност в.д. дипломати. Зошто е тоа така?
– Република Македонија има 50 дипломатски мисии во странство. По промената на власта се случи несоодветна кохабитацијата со претседателот на државата, што според Уставот ги потпишува агреманите за дипломатите. Податоците што ги имате во практиката се уште попоразителни. Има назнаки за некакви помрднувања, но факт е дека тука имаме потфрлувања за односите на релација – влада – претседател, заради влијание на некои партии на претседателот. Решенија со тн. Вршители на должност дипломати се во светот на дипломатијата ама само како привремени а не за подолг временски период, особено не во ситуација во која се наоѓа Република Македонија.
Бевте првиот македонски амбасадор во Грција. Ова подразбира дека го познавате грчкиот народ и сте добивале важни сознанија за длабоки причини за нивниот спор со Македонија. Дали во своите дипломатски контакти со Грците сте успеале да ги направите свесни за нивото на проблем кој претставува спор, според тоа, за клучните прашања за идентитетот на земјата?
– Во Грција бев на подолг рок од помалку од осум години, а пред тоа јас бев конзул во Солун за време на СФРЈ. Јас го зборувам нивниот јазик, што ми овозможи да имам контакти со обичните луѓе и, секако, со официјални лица, особено со претставниците на „седмата сила” – новинарите, да им ја објаснам новата ситуација во регионот, европската ориентација на Македонија, желбата за добрососедски односи и на соработката во сите области. Мојата порака отсекогаш била дека доаѓам во Грција за изградба на нови и подобри мостови на луѓето од двете страни на границата, да се врати довербата и да се зајакне соработката во сите области каде што има заеднички интерес.
Во грчката политика постојат т.н. „национални прашања”. Примери се кипарскиот проблем во врска со поделбата на островот, односите со Турција околу границите (воздух, море) и т.н. Тука е и македонско прашање. За овие прашања не с разговарало многу, освен во правец што е наведен од страна на грчката влада во текот на вековите.
Сега таму има одреден напредок, но сега на нив треба да се прилагодат и Хелените. Се појавуваат на порталите таму различни историски карти, изјава, итн. што покажува дека дел од политиката, скоја сепак, беше на некој начин целосно подредена на грчките интереси, што е секако нормално, во новите услови на комуникација преку интернет, многу е тешко денес да се соккријат историските факти или да се избришат делови од историјата. Луѓето кои патуваат низ Европа, во светот, сега знаат дека постои нешто друго од индоктринацијата и диктатот на поединечни нацио – центри. Еден национализам лесно предизвикува, од друга страна, развојот на ист вид на национализам. Прашањето за името, идентитетот и јазикот има свои граници, а тука е тешко да се постигне напредок во тој поглед со презир, понижување, негирање и, секако, во услови кои се непристојни или дел на такви намери.
Не постои проблем што не може да се реши. Потребна е цврста волја, искрен став и почит кон меѓународното право. По тужбата против Хаг за прекршување и негирање на нашето право, како што е договорено со договорите, Грција претрпе пораз. Во корист на македонската тужба гласаа 12 меѓународни судии, а еден беше на страната на Грција. За жал, генералниот секретар на НАТО, по неколку часа изјави дека пресудата немала влијание врз НАТО, бидејќи била советодавна. Ова е така во политиката, како во случајот на Бадинтеровата комисија, која констатираше дека уставното име на Република Македонија не претставува никаква пречка или закана за Грција. Оваа одлука (според ЕУ) беше исклучиво легална, а спорот беше префрлен на политичко поле. Решението сепак ќе биде во некој вид компромис кој мора да оди на верификација меѓу луѓето. Значи, референдум.
