Поастојат ли сличности и разлики во пристапот на Харис и Трамп во однос на водењето на односите со светот? – размислувања објавени во словенечкиот Институт ИФИМЕС
Надворешната политика на САД генерално нема да ја напушти зоната на континуитет, со тоа што ставовите на кандидатите кон сојузите и мултилатерализмот би можеле да направат разлика -0 смета анализата објавена во Институтот ИФИМЕС од Љубљана. Во неа се вели дека без разлика кој ќе победи на претседателските избори во САД во ноември, американската надворешна политика генерално нема да ја напушти зоната на континуитет. Разлика секако постои кај ставовите на кандидатите кон сојузите и мултилатерализмот.
За оба постои потпирање врз мислењето на Џозеф С. Нај, копретседател на Аспен Стратешката група, поранешен декан на училиштето Харвард Кенеди и помошник секретар за одбрана на САД.
Мислењето на Нај започнува со прашањето кој ќе победи на изборите и што тоа ќе значи за американската надворешна политика, велејќи дека одговорот е обвиен со неизвесност.
„На почетокот на летото, анкетите покажаа дека Доналд Трамп е значително пред претседателот Џо Бајден. Но, сега кога потпретседателката Камала Харис стана демократска кандидатка, анкетите покажуваат дека има мало водство. Проблемот, се разбира, е што ако чувствата на гласачите можат да се променат толку брзо, да се предвиди што ќе мислат на 5 ноември е речиси невозможно“, вели тој.
ХАРИС ЌЕ ЈА ПРОДОЛЖИ БАЈДЕНОВАТА ПОЛИТИКА Авторот дава неколку совети за тоа како би можело да изгледа ситуацијата во стилот „што ако…“.
„Доколку Харис победи, можеме да очекуваме продолжување на политиката на Бајден, иако со одредени пречистувања. Се чини дека таа става помалку акцент на промовирањето на демократијата, која е една од најважните теми на Бајден, и повеќе зборува за палестинските права. Сепак, таа генерално би ја следела истата политика на зајакнување на американските сојузи и охрабрување на мултилатерализмот“, смет Нај, истакнувајќи дека Доналд Трамп е понепредвидлив.
„Додека сите политичари ја шират вистината, тој не е познат по неа. Тешко е да се знае каква политика би можеле да станат неговите изјави. „Неговата реторика за унилатерализам и декласификација на сојузите и мултилатералните институции ни кажува нешто за насоката на неговата надворешна политика, но тој не одговара на прашања за конкретни чекори“, вели Нај.
Набљудувачите често се обидуваат да ги подобрат своите предвидувања гледајќи ги советниците на кандидатите.
СО КОГО СЕ СОВЕТУВА ХАРИС? Главниот помошник за надворешна политика на Камала Харис е Филип Гордон, прагматичен и добро почитуван центрист кој се користеше кај европските и блискоисточните прашања во претходните демократски администрации, пред да стане главен советник за надворешна политика на потпретседателката.
Спротивно на тоа, тешко е да се идентификува споредлива личност во таборот на Трамп – иако медиумите понекогаш го споменуваат Роберт О’Брајан, последниот советник на Трамп за национална безбедност.
„Она што го знаеме е дека Трамп жали што ги стави традиционалните републиканци на клучни улоги за време на неговиот претходен мандат, бидејќи тие ја ограничија неговата слобода на дејствување и ги направија неговите политики поумерени отколку што сакаше“, пишува Нај.
За сличностите меѓу Харис и Трамп, Нај ја споменува Кина, каде што вели дека постои двопартиски консензус дека Пекинг не играл фер за прашањата на трговијата и интелектуалната сопственост и дека неговото наметливо однесување во Источното и Јужното Кинеско Море им се заканува на сојузниците на САД, како што се Јапонија и Филипини.
Кина постојано изјави дека нема да ја исклучи употребата на сила за заземање на Тајван, кој го смета за одметничка провинција. На многу начини, Бајден ја продолжи политиката на Трамп за Кина, а Харис најверојатно ќе го стори истото, со одредени прилагодувања.
Друга сличност меѓу кандидатите, според Нај, е нивното отфрлање на неолибералните економски политики.
„За време на претседателствувањето на Трамп, САД го напуштија традиционалниот републикански пристап кон трговијата (во времето на Реган), ги зголемија царините и ограниченото учество во Светската трговска организација. Сето ова беше направено под водство на американскиот трговски претставник Роберт Лајтхајзер, кој сè уште е влијателен во кругот на Трамп“, пишува тој.
ШТО Е СО УКРАИНА? Трамп, исто така, го отфрли Транс-пацифичкото партнерство за кое преговараше Барак Обама, а Бајден потоа не направи ништо за повторно да се приклучи на договорот или да ги отстрани тарифите на Трамп за кинескиот увоз. Всушност, Бајден отиде понатаму со воведување нови контроли на извозот насочени кон технологијата против Кина (наведени како подигнување на „висока ограда околу мал двор“).
Со свои врски со американската технолошка индустрија, како некој кој потекнува од Калифорнија, Харис веројатно нема да ја спушти оградата. И Трамп ќе го прошири дворот.
„И Трамп и Харис ветија дека ќе ја зголемат цврстата моќ на Америка – воена и економска – преку инвестиции во одбранбениот буџет и одбранбената индустриска база. Може да се очекува и од двајцата да ја продолжат актуелната програма за модернизација на нуклеарното оружје и да го поттикнат развојот на ново оружје што користи вештачка интелигенција“, вели Нај.
Една од најголемите разлики се однесува на ставовите на кандидатите за Европа, вели американски експерт.
Трамп и неговиот потпретседател Џ.Д. Венс јасно ставија до знаење дека немаат голем интерес да ги поддржат Украина и НАТО. Трамп тврди дека преговорите брзо ќе ја завршат војната и тешко е да се замисли како би можел да го направи тоа без Украина драматично да ослабе.
На Блискиот Исток и двајцата кандидати ветија дека ќе ја поддржуваат безбедноста на Израел и неговото право на самоодбрана, иако Харис зборува и за палестинското право на самоопределување. И двајцата најверојатно ќе ја повикаат Саудиска Арабија да продолжи со нормализирање на односите со Израел и да заземе цврст став кон Иран.
Но, додека Трамп им дава низок приоритет на Африка и Латинска Америка, може да се очекува Харис да посвети поголемо внимание на тие региони.
„Најдраматичната разлика се однесува на американската мека моќ: способноста да се обезбедат посакуваните резултати преку убедување наместо со принуда или плаќање. За време на неговото претседателствување, Трамп се одлучи за унилатерализам „Америка на прво место“ што ги наведе другите земји да заклучат дека нивните интереси не се земаат предвид. Тој, исто така, отворено го отфрли мултилатерализмот, најдраматично со повлекувањето од Парискиот договор за климата и Светската здравствена организација. Бајден ги смени тие потези, но Трамп најверојатно ќе ги врати работите како што беа, додека Харис ќе го задржи американското присуство. „Таа, исто така, има поголема веројатност да дава изјави во кои се залага за човекови права и демократија отколку Трамп“, вели Нај.
