Воениот конфликт во Украина се очекува да предизвика последици врз економијата на Северна Македонија. Последиците, пред сé, се поврзани со пречките во трговската размена со Украина, која е директна цел на воени напади, но и со Русија, против која Северна Македонија воведе санкции и од која се очекуваат реципрочни санкции во наредниот период
ТЕУТА БУЧИ
Членовите на работната експертска група за надворешна и безбедносна политика и извршната директорка на Институтот Преспа, Ивана Јорданоска, Ангелина Цветковска, Весна Попоска, Весна Шапкоски и Андреја Поповски направиле анализа, која ја презентираа на 22.03.2022, за важни прашања поврзани со руската инвазија на Украина и нејзиниот ефект врз Европа, но и врз Северна Македонија.
Според анализата, фактот што клучните производи како природниот гас, нафтата и пченицата доаѓаат од Русија и Украина, покажува дека во земјата се очекуваат шокантни цени и економска нестабилност. Без разлика дали трговската размена се одвива директно помеѓу Северна Македонија и овие две земји или преку канали на Европската Унија, последиците веќе се чувствуваат и тие само ќе се влошат доколку воените дејствија не се прекинат наскоро.
„Природниот гас може да се истакне како производ кој во наредниот период може да биде покритичен, како резултат на воените дејствија и наметнатите економски санкции. Се очекува кризата во снабдувањето со енергенси значително да ја погоди Европската унија. Ова, покрај тоа што ќе се одрази во форма на шокантни цени за значителен широк спектар на производи, ќе ги погоди не само во земјите членки, туку и другите земји зависни од увозот од ЕУ, како што е случајот со Северна Македонија“, се вели во анализата.
Дали има вистински проруски чувства во РСМ?
Што се однесува до руското влијание во земјава, истражувањето на Преспанскиот институт покажува дека во земјата нема вистински проруски чувства. Се работи за мешавина од фактори кои оставаат впечаток на автентична и целосна ориентација за поддршка на агресијата на Путин против Украина.
„Највисока поддршка за Русија искажаа гласачите на Левица. Дури 6,9% од нив ја сметаат Русија како најголем пријател на државата. За гласачите на Левица, Русија е втор избор за најголем пријател, веднаш по Србија, која е избор на 68,1% од нив. Оваа политичка партија беше единствената што не гласаше за резолуцијата 22 во Собранието на Северна Македонија, со која се осудува руската агресија врз Украина“ се истакнува во истражувањето.
Зошто е важно Србија да се приклучи на санкциите против Русија?
Анализата, која денеска ја презентираа членовите на работната група, го опфаќа и прашањето за санкциите против Русија. Експертите изразија загриженост за позицијата на Србија, единствената земја во Европа која не се приклучи на санкциите против Русија. Според нив, ова е загрижувачки податок не само за Северна Македонија, туку и за поширокиот регион и за Европа воопшто. Постои можност за увоз на руски производи во Србија кои потоа би се препакувале и би се продавале како српски производи.
„Дополнителна основа за загриженост е континуираниот и зголемен обем на летови меѓу Србија и Русија. Сојузниците, како и Европската унија, треба да обрнат зголемено внимание на потенцијалните прекршувања на режимот на санкции, како во регионот, така и пошироко. Руското влијание во Србија е значајно, со оглед на фактот дека Србија, покрај Косово и Босна и Херцеговина, е единствената земја во регион
нот која не е членка на НАТО и нема такви аспирации со оглед на историските настани. Во тој контекст треба да се спомене „Српско-рускиот хуманитарен центар“ во Ниш, чие функционирање долго време беше под знак прашалник, како за независните новинари, така и за безбедносните структури на другите земји“, се вели во анализата.
Беше истакнато и дека во моментов институциите на Северна Македонија изразиле подготвеност да примат бегалци од Украина, но недостигаат конкретни чекори за начинот како би се реализирало тоа. Според последните информации од МНР, се уште се прави проценка на капацитетите за сместување. Северна Македонија е транзитна зона за најголем дел од бегалците кои влегуваат на нејзина територија. Во моментов се претпоставува дека украинските бегалци нема да дојдат во Северна Македонија.
Ќе има ли нуклеарна војна?
Што се однесува до можноста за нуклеарна војна, експертите оценуваат дека шансите за тоа се мали, бидејќи доколку се фрли нуклеарна бомба на територијата на Украина, зависно од големината, последиците би се почувствувале во соседните земји – некои од нив членки на ЕУ држави и НАТО.
„Ваквата ситуација би предизвикала контра-напад, и во тој случај, нуклеарната катастрофа би имала последици и во Северна Македонија. Друг нуклеарен ризик е оштетувањето, без разлика дали намерна или ненамерна, на нуклеарната централа, која би предизвикала нуклеарна хаварија на територијата на Украина“, се наведува во анализата.
Понатаму се додава дека овие сценарија се екстремни и се прават напори за нивно спречување од повеќе причини. На почетокот таа би ги уништила уште повеќе балтичките и источноевропските земји, потоа ќе има катастрофални последици за рускиот народ и на крај ќе ја втурне Европа во Трета светска војна.
