Актуелниот хрватски премиер се мисли да ќе го замени Столтенберг во НАТО или да бара трет мандат од Хрватите
АУГУСТИН ПАЛОКАЈ
Андреј Пленковиќ е меѓу петте најсилни потенцијални кандидати на Европската народна партија за високи позиции во ЕУ. Деновиве ќе бидат објавени роковите за одржување на европските избори на кои граѓаните на 27-те земји членки на Европската унија ќе избираат свои претставници за Европскиот парламент. Додека земјите од ЕУ се обидуваат да се договорат за датумите за одржување на тие избори, рокот од среда до недела што им е даден на земјите-членки да ги одржат тие избори во согласност со нивните закони и практики, прелиминарните дискусии веќе се водат зад затворени врати. За потенцијални кандидати за раководни позиции во институциите.на ЕУ. Иако има повеќе од една година до изборите, не е рано политичките групи и дипломати да почнат малку по малку да објавуваат имиња во јавноста.
Традиционално, најочекувано е кој ќе ја добие функцијата претседател на Европската комисија. Стана вообичаено да биде некој кој доаѓа од редовите на политичкото семејство кое добива најмногу места во Европскиот парламент. После тоа се дели остатокот од колачот, односно се избира претседател на Европскиот совет, Европската централна банка, Европскиот парламент, високиот претставник и најважните ресори во Европската комисија, каде се избираат оние кои се однесуваат на пари, т.е. Како такви се сметаат енергијата, кохезионата политика, пазарната конкуренција, трговијата и заштитата на животната средина.
Но, во Брисел местото во врвот на НАТО ќе биде испразнето многу порано од водечките позиции во институциите на ЕУ. По неколку продолженија на мандатот, актуелниот генерален секретар на Алијансата, Јенс Столтенберг, најави дека конечно ќе ја напушти функцијата на есен оваа година, што значи дека е неопходно да се избере неговиот наследник до лето ако сакаме за да се избегне ситуација во која сојузниците би морале да го молат Столтенберг да остане уште малку.месеци..
Во дипломатските кругови, но и во јавноста се споменуваат повеќе имиња како потенцијални наследници на поранешниот норвешки премиер на челната позиција во НАТО. Најмногу се зборува за долгогодишниот холандски премиер Марк Руте, а шведските медиуми неодамна го споменаа и името на хрватскиот премиер Андреј Пленковиќ.
Секако, нема одговор на прашањето кој би можел да биде фаворит за која било водечка позиција во ЕУ, а особено во НАТО. Но, најчестиот коментар што може да се добие од неименувани извори, главно дипломати на земјите членки е: „Зошто да не, би бил добар на таа позиција.“ Вака многумина одговорија на спомнувањето на името на Андреј Пленковиќ како можен наследник. на Јенс Столтенберг во НАТО. Но, истиот одговор ќе го добиете ако во прашањето што се споменува во дипломатските кругови, зад сцената, а со тоа и во медиумите вклучите друго име, на пример името на холандскиот премиер Марко Руте, естонската премиерка Каја Калас или романецот – претседателот Клаус Јоханис.
Како можен шеф на НАТО се споменува и Урсула фон дер Лајен, актуелната претседателка на Европската комисија, но нејзините колеги набргу ја отфрлаат таквата можност. Тоа е разбирливо, бидејќи, нивните работни места зависат од нивниот шеф, а таа има уште најмалку година и пол мандат на чело на Европската комисија.
Додека изборот на лидерите на институциите на ЕУ зависи од неколку критериуми, меѓу кои е и исходот од европските избори, постапката за избор на генерален секретар на НАТО е едноставна и чисто политичка одлука на лидерите на 31-та членка односно државите. Тие со меѓусебен договор ќе одредат кој ќе го води НАТО по Столтенберг.
За разлика од функциите во институциите на ЕУ, партиската припадност или идеолошката ориентација е неважна. Но, постојат некои непишани правила и критериуми кои мора да се договорат. Генералниот секретар на НАТО е секогаш од европска земја членка, како што командантот на силите на НАТО за Европа е секогаш американски офицер.
И сега најважно ќе биде кандидатот да биде прифатлив за Соединетите Американски Држави. Но, ако една земја е против тоа, а изборот изгледа толку важен, тогаш следи убедување. Ако повеќе земји се против, тогаш тие кандидати отпаѓаат, а за нив не се разговара на ниту еден состанок. Поголемиот дел од работата се врши дискретно.
Темите за избор на идниот шеф на НАТО и шефот на институциите на ЕУ не се официјални, па лесно е да се отфрлат разни погодувања, но калкулации и шпекулации на дипломатско ниво постојат и тие ќе се издигнат на највисоко ниво во следните неколку недели. Затоа што НАТО сака одлука за ова на самитот во Вилнус на лето, а групите во ЕУ се подготвуваат што поскоро да излезат со своите фаворити, кои ќе ги истакнат како кандидати за претседател на Европската комисија пред на европските избори. Лидерите на сојузите како НАТО или клучните институции на ЕУ не паѓаат од небо, туку мора да бидат избрани од редот на постојната група европски политичари. Затоа тие мора да се веќе докажани политичари, со искуство, интегритет и прифатливи за секого.
Затоа името на хрватскиот премиер Андреј Пленковиќ се споменува во заднината за неколку потенцијални позиции, иако повеќе за ЕУ отколку за НАТО. Функцијата шеф на НАТО е само една од нив. Се споменува и позицијата на претседателот на Европскиот совет, особено ако претседателот на Европската комисија не е од редовите на ЕПП, бидејќи левицата и либералите ќе се спротивстават на ЕПП да има и шеф на Советот и шеф на Комисијата, како што беше случајот кога претседател на Комисијата беше Жозе Мануел Дурао Баросо, и Херман ван Ромпуј од Европскиот совет, а по него и Полјакот Доналд Туск, сите од редовите на Европските граѓани. Андреј Пленковиќ се споменува и за функцијата висок претставник за надворешна политика и безбедност, која сега ја извршува Шпанецот Жозе Борел. Таа позиција е многу за почит, веројатно најпрепознатлива во светот, но во распределбата на тортата во три мандати беше утешна награда за социјалистите кои не добија ниту една челна позиција, освен половина од мандатот како претседател на Европскиот парламент.
Има многу работи кои ги прават реални шансите на Пленковиќ за водечка позиција и затоа често се споменува во пресметките. Од сега веќе седумгодишно премиерско искуство, долгогодишно дипломатско искуство и искуство во Европскиот парламент до преговарачки вештини и познавање јазици, што е многу важно. Затоа што Французите се повеќе инсистираат кандидатите за водечки позиции во ЕУ, а и во НАТО, да го знаат и својот јазик, кој е втор работен јазик на институциите на ЕУ, а воедно е и еден од официјалните јазици во НАТО.
Во моментов на политичката сцена, особено во Европската народна партија, нема многу национални лидери кои уживаат голема репутација. Видливоста на ЕПП ја одржуваат претседателката на Европската комисија Урсула фон дер Лајен и претседателката на Европскиот парламент Роберта Мецола, а меѓу националните лидери се грчкиот премиер Киријакос Мицотакис, латвискиот премиер роден во САД, Артурс Кришјанис Кариш и хрватскиот премиер Андреј Пленковиќ. Затоа Пленковиќ многумина го сметаат за еден од клучните играчи на ЕПП на европската политичка сцена.
