Најмалку 35 луѓе се убиени во најголемите немири што ги видел Иран во последните години. Протестите против владата продолжија во петокот осма ноќ по ред, додека во Техеран и други градови имаше контрапротести на приврзаниците на режимот.
Ерупцијата на националните протести во Иран по смртта на 22-годишната Курдка која беше уапсена од полицијата за наводно несоодветно носење хиџаб е најсериозниот предизвик со кој се соочи раководството на земјата во последните години.
Додека властите велат дека Махса Амини починала од медицински причини, нејзиното семејство и многу други Иранци веруваат дека таа починала како последица на тепање.
Демонстрантите велат дека стравуваат дека истата судбина би можела да ги снајде и ако не дејствуваат сега. Најмалку 35 луѓе се убиени во најголемите немири што ги видел Иран во последните години.
Протестите против владата продолжија во петокот осма ноќ по ред, додека во Техеран и други градови имаше контрапротести на приврзаниците на режимот.
Иранскиот претседател Ебрахим Раиси рече дека смртта на девојчето во притвор мора да се истражи. Тој во саботата вети дека властите „одлучно ќе одговорат“ на протестите, кои сега се проширија во 31 провинција. Говорејќи за време на посетата на Генералното собрание на Обединетите нации во Њујорк, Раиси го обвини Западот за лицемерие поради загриженоста за смртта на Махса Амини.
Додека протестите продолжуваат низ Иран и расте бројот на загинати, иранските власти одлучија да го блокираат интернетот и Инстаграм, најпопуларната социјална мрежа во земјата.
Американските власти најавуваат дека ќе го олеснат одблокирањето на интернетот во Иран како одговор на обидите на Техеран да ги задуши протестите.
„Ќе помогнеме да се спречи иранскиот народ да биде изолиран и во темнина“, изјави американскиот државен секретар Ентони Блинкен.
Протестите во иранските градови започнаа пред десеттина дена по веста за смртта на 22-годишната Махса Амини. Според тврдењата на невладините, полицајците при приведувањето ја претепале со палки и и ја удирале главата во нивното возило при што изгубила свест.
Раиси го повтори обдукцискиот извештај во кој се наведува дека Амини не бил претепан.
Иранската полиција соопшти дека Амини имал „ненадејни проблеми со срцето“. Демонстрантите ги отфрлаат овие тврдења, укажувајќи на извештаите дека полицијата ја претепала Амини со палка и и ја скршила главата со едно од нивните возила.
Жените водат се помасовни протести, а видеата на социјалните мрежи покажуваат како мавтаат со шамии или ги палат.
„Не за шамиите, без хиџаб, да за слободата и еднаквоста!“, се слушаа како скандираа демонстрантите на демонстрациите во Техеран.
Протести се одржуваат во околу 80 градови, а соговорникот на Би-Би-Си вели дека неговата населба во Техеран го потсетува на бојно поле.
Новинарката на Би-Би-Си, Рана Рахимпур, рече дека сè поголем број мажи се приклучуваат на протестите и дека тоа повеќе не е само израз на незадоволство од задолжителниот хиџаб.
„Ова сега е демонстрација против целокупното постоење на Исламската Република и раководството на Иран се соочува со најсериозниот предизвик во последните години“, рече таа.
Има спротивставени извештаи за бројот на загинати од почетокот на протестите.
Државните медиуми јавија за смртта на 11 лица, вклучително и припадници на безбедносните сили, но курдските групи за човекови права тврдат дека 15 демонстранти биле убиени само во западниот дел на Иран. Двајца тинејџери, 15-годишник и 16-годишник, наводно биле убиени кога полицијата отворила оган врз демонстрантите во западен Иран во средата вечерта.
Иранските власти негираа дека безбедносните сили ги убиле демонстрантите, но дека „немирите“ убиле вкупно 11 лица.
Невладина организација со седиште во Осло во четвртокот соопшти дека најмалку 31 цивил досега е убиен во протестите низ Иран, пренесува агенцијата Франс прес.
Смртта на 22-годишната Махса Амини, откако беше приведена од иранската полиција за морал, предизвика лути протести, при што жените ги палат шамиите на главите во спротивност со строгиот кодекс на облекување на Исламската Република и оние кои го спроведуваат.
Гаст-е-Ершад (патроли за насоки) се специјални полициски единици кои имаат задача да го спроведуваат исламскиот морал и да ги апсат жените за кои се смета дека се „несоодветно“ облечени.
Според иранскиот закон, кој се заснова на толкување на шеријатот – исламскиот правен систем, жените се обврзани да ја покриваат косата со хиџаб (шамија) и да носат долга, широка облека што ќе ја камуфлира нивната фигура.
На Амина наводно и биле видливи влакна под шамијата кога била уапсена од моралната полиција во Техеран на 13 септември.
Таа падна во кома набргу откако колабираше во притворот и почина три дена подоцна во болница.
Во едно од ретките интервјуа, припадник на полицијата за морал анонимно зборувал за Би-Би-Си за искуството од работењето во службата.
„Ни рекоа дека причината поради која работиме за моралните полициски единици е да ги заштитиме жените. Затоа што ако не се облечат правилно, тогаш тоа може да предизвика мажи кои би можеле да им наштетат“, рече тој.
Тој додаде дека тие работат во групи од шест, составени од четворица мажи и две жени, и дека се фокусираат на области со голем сообраќај и каде се собираат толпи. „Тоа е невообичаено, бидејќи ако сакаме само да ги насочуваме луѓето, зошто треба да избираме прометни места што потенцијално значат дека можеме да уапсиме повеќе луѓе? Тоа е како да одите на лов“.
Овој полицаец додаде дека неговиот командант ќе го прекори или ќе го пријави дека не ја извршува својата работа ако не идентификува доволно луѓе кои го прекршуваат кодексот на облекување и дека му било особено тешко кога луѓето се спротивставуваат на апсењето.
„Очекуваат насилно да ги внесеме во комбето. Знаеш ли колку пати плачев додека го правев тоа? Сакам да им кажам дека јас не сум еден од нив. Повеќето од нас сме обични војници кои служат задолжителна воена служба. Се чувствувам многу лошо“.
Борбата на иранските власти против „лошиот хиџаб“ – неправилно носење шамија или друга задолжителна облека – започна веднаш по Исламската револуција во 1979 година, чија главна цел беше да ги принудат жените да се облекуваат скромно. Иако многу жени го правеа тоа во тоа време, мини здолништа и непокриена коса не беа невообичаена глетка на улиците на Техеран пред да биде соборен од власт прозападниот шах Мухамед Реза Пахлави. Неговата сопруга Фара, која често носеше западна облека, се сметаше за пример на модерна жена.
