ИВАЈЛО НОЈЗИ ЦВЕТКОВ
Во источниот блок пораснавме со чувство на секогаш присутна нуклеарна закана. Поради тешките психолошки отстапувања на лидерите на трите големи сили денес – САД, Русија и Кина – се врати.
Веројатно знаете за „Часовникот на судниот ден“, кој ги „мери“ минутите и секундите до евентуалната нуклеарна апокалипса. Моментално „наместиле“ на минута и пол до полноќ – т.е. до крајот на цивилизацијата. Не сум го следел редовно, но ова беше најблиску до апокалипсата (или Армагедон според Откровението на Јован на крајот од Новиот Завет). Дали сме навистина толку блиску до кобниот момент во историјата?
Постојаната нуклеарна закана се врати.
Многумина од вас, особено љубителите на хеви рок, се сеќаваат или барем со одреден тивок неискажлив хорор ја слушнале песната на Iron Maiden „Two Minutes To Midnight“. Ерго, во 1984 година беа цели две минути, што изгледа како многу од наша перспектива денес.
Каде си ти, молчи и неименливи – во моите сеќавања од детството, постојаната нуклеарна закана над нас, и воопшто во Источниот блок, беше искористена од доцниот комунистички режим за да внесе дополнителен Ангст („анксиозност“) во пропагандата против злобниот империјализам на НАТО и особено на САД. Концептот на меѓусебно воздржување тогаш беше непознат, само племенскиот тип „ние сме добрите, тие се лошите момци и тие ќе не нападнат, а ние мора да возвратиме“. Според тоа, имаше учења кои беа целосно глупави од денешна перспектива за тоа што да се прави во случај на нуклеарен напад, секој мораше да знае каде е засолништето во соседството.
Потоа СССР и Источниот блок се распаднаа и сите како да заборавија на малку питагоровиот ужас од нуклеарната закана што се наѕираше за неколку минути. Искрено, и покрај моите антрополошки и политичко-историски студии, мислев дека засекогаш сме се ослободиле од овој квази-страв и општа вознемиреност додека не дојде „специјалната воена операција“ во Украина, попозната како чистата освојувачка војна на Русија.
И тогаш наеднаш бев вџашен, па дури и на пријателите, повлечен и малку наивно детски, им кажав дека не верувам дека овој здробен ангст, но и чисто ничеанското потекло Фурхт („страв“) од нуклеарна војна ќе се врати во мојот живот. И дека сè уште треба да се плашиме за се што постигнало човештвото, но особено за нашите деца.
Зошто моментално сме што е можно поблиску до Третата светска војна и апокалипсата? Поради тешките психолошки отстапувања на лидерите на трите големи сили денес – САД, Русија и Кина. Секундарните играчи како Европа на Макрон или Индија на Нарендра Моди навистина не играат во групата А. Ги разбирам малку наивните надежи и желбите на масите дека САД и Русија особено би се договориле, но тоа не функционира така. И не зборувам само за војната во Украина, на која посветуваме речиси сто проценти од медиумското покривање во врска со нуклеарната закана.
Прво, Доналд Трамп сериозно личи на циклофрен, т.е. лице со биполарно афективно растројство (Американците го нарекуваат „манично депресивно“). Најкарактеристично е постојаната промена на расположението, наизменично тешката дистимија со посебни периоди на еуфорија, во кои Гренланд, Панамскиот канал и уште неколку работи „мора да ги добиеме“. Технолошките милијардери како Илон Маск, кој очигледно е во својата „манична епизода“, воопшто не и помагаат на ситуацијата. буквално назначен од неговиот можен циклофрен самиот да се занимава со целата актуелна американска администрација. А, поедноставно, има некаква дозвола да прави што сака.
Второ, во личноста на Путин имаме сомнеж за екстремен и тежок нарцис (имаат традиција – од Иван Грозни, преку Хесијците Романови, до Сталин), кој себеси се смета речиси буквално за бог, како и, се разбира, за спасител на се што е руско. Главната работа кај самопрогласените автократи, но и незабележливите психолошки жртви како Путин, е тоа што недостасува каква било емпатија. Тоа е личност која не го смета човечкиот живот за најголема основна вредност, напротив.
Во таков ум, фрлањето на десетици илјади Руси во војна додека седат на маса од шест метри не е само прифатливо, туку веројатно најмефистофелското нешто досега. Особено ако сте низок и го гледате светот главно од дното нагоре и треба да им возвратите на оние кои се повисоки во секоја смисла. Путин смета дека е супериорен во однос на сите геополитички играчи, тој се гледа себеси барем како Петар Велики (со спротивен знак) и донекаде како Сталин – оттука и култот на победата во патриотската војна. Нарцизмот овде е видлив со голо око – ако во Америка постои МАГА („Да ја направиме Америка повторно голема“), тогаш и во денешна Русија е исто – „сделаем Россию снова великой“.
Трето, го имаме Неговиот придружник. Тешко ми е да применам некаква филозофско-културна шема за тоа, бидејќи, денешна Кина веќе не е конфучијанска, после толку децении брутален воен комунизам. Конфучијанизмот би бил таков што треба да има почит меѓу поединечните кинески кланови, дури и општа кинеска лојалност. Ништо такво – другарот Кси демне да го преземе Тајван и да бара светска доминација, економска или друга, над САД.
Ерго, денес можното нуклеарно одвраќање сега ја вклучува и Кина. Па, алал да му е, веќе нема такво нешто. Со Трампманија, Путинманија итн. Бидејќи не знаеме, не ги познаваме добро лидерите, особено Трамп и Путин, можеме само психолошки – и со вистински страв во нашите срца – да претпоставиме дека овие луѓе се буквално способни за се.
Со такви лидери, сега незапирливи од наводните центри на корпоративна моќ, нè чека Трета светска војна – тешко оваа година, но не би се обложил на тоа по 2030 година.
Прегрнете ги децата, бакнувајте ги саканите и уживајте во пролетта.
(Авторот е коментатор на Дојче веле на бугарски)
