Според BBC над 200 жени – судијки избегнале смрт со бегство или кртиење. Во исто време криминалците се на слобода!
Кога Авганистан падна во рацете на талибанците, стотици судии се сокриле. Екстремистите ги ослободиле од затвор ширум земјата токму оние мажи кои некогаш беа затворени од тие судии.
По неколку месеци живеење во страв, 26 судии успеале да побегнат од земјава. Би-Би-Си го следеше нивното бегство – живеејќи од милостина, криејќи се во безбедни куќи.
Отидовме да разговараме со нив и во Грција, каде што живеат во несигурност, со привремени визи кои наскоро ќе истечат. Заради нивна безбедност, сите имиња им се сменети.
Паторот Сана има привремено сместување во Грција. Таа вели дека никогаш нема да престане да се бори за правата на жените во Авганистан.
Некаде на полноќ заѕвони телефонот.
Сега кога е потврдено местото каде што ќе бидат сокриени, време беше да си заминат. Облечена во црн чадор по целото тело, судијката Сана излезе на улица додека нејзините две мали деца танцуваа околу неа.
Секој од нив носеше по една торба, во која имаше две пресчеки, телефон, пари и храна колку што можеа да носат на патот што е пред нив
„Кога тргнавме, не знаевме каде одиме“, се сеќава Сана. „Ни беше кажано дека ќе има безбедносни ризици на патот, но ние ги прифативме сите, бидејќи, знаевме дека тоа е единствениот излез.
Пристигнал автомобил да ја земе неа и нејзините деца.
Кога влегла во него, Сана погледнала назад во градот во кој е родена, израсната и основана свое семејство. Дали сега ќе преживеат било во рацете на непознати кои ја организирале нивната евакуација.
Немаше поим каде одат, но знаеше дека не смеат да останат. „Тоа беше најлошиот момент во мојот живот, кога ги погледнав моите деца додека си заминувавме“, вели таа. „Бев очајна. Се прашував дали ќе можам да ги извлечам живи од Авганистан“.
Во изминатите три месеци, рече Сана, ја ловеле оние луѓе што ги праќала во затвор за насилни злосторства врз жените.
Талибанците ги отворале затворите еден по еден додека ја окупирале земјата, ослободувајќи илјадници криминалци од одмаздата против оние што ги затворија.
„Работев во суд кој се занимаваше со многу различни кривични дела, како што се убиство, што доведе до самоубиство, силување и други сложени злосторства. Казните што ги изреков беа долги и тешки“, вели Сана. „Но, бидејќи сите беа ослободени, секој од нив изјавил „Ќе те убиеме ако те најдеме“.
Неодамнешното истражување на БиБиСи покажа дека повеќе од 220 судии живееле во скривница бидејќи се плашеле од одмазда под талибанското владеење.
Зборувајќи од тајни локации во Авганистан, многу од овие жени рекоа дека добиваат смртни закани секој ден.
Реагирајќи на овие обвинувања, портпаролот на талибанците Билал Карими изјави за Би-Би-Си: „Судиите треба да живеат како сите други семејства, без страв“.
„Никој не им се заканува. Нашите специјални воени единици се должни да ги истражат таквите поплаки и да направат нешто доколку има прекршување на законот“.
Карими, исто така, го повтори ветувањето на Талибанците за „општа амнестија“ за сите поранешни владини службеници ширум Авганистан.
Но, Сана ги опишува изминатите неколку месеци како „кошмар во реалноста“.
„Ги менувавме локациите на секои два или три дена, движејќи се од улица во безбедни куќи и хотели“, вели таа. „Не можевме да се вратиме. Нашата куќа е веќе ограбена“.
Откако го напуштиле договореното место за собирање, Сана и нејзиното семејство ја продолжила следната фаза од копнениот пат. Тие патуваа низ пустината повеќе од десет часа, вели таа, никогаш не спиејќи.
На секои половина час тие пристигнувале на нов контролен пункт на Талибанците каде вооружени мажи ги проверувале патниците.
Сана го држела помалото дете во раце до крај, вели таа. Мислела дека нема да излезе жива. „Да дознаат дека сум судија, ќе не убијат на лице место“, рече таа плачејќи. „Во минатото често судев во случаи кога жените се самоубиваат поради злоупотреба на својот сопруг.
Секогаш се прашував во кој момент жената избира смрт. Но, кога почнав да губам надеж, и самата дојдов до тој момент. Бев подготвена да се убијам“.
Откако безбедно ја поминале пустината, Сана и нејзините деца поминале повеќе од една недела во безбедна куќа, додека конечно не биле однесени на пистата. Кога авионот полетал, сите патници во кабината билем облеани во солзи, вели таа. Успеале да побегнат.
Пристигнувајќи во Атина, сите 26 судијки и нивните семејства биле тестирани на Ковид-19, а потоа биле однесени во различни станбени блокови низ градот.
Под привремена виза, грчките власти, во соработка со различни добротворни организации, им гарантираа на судиите храна и засолниште во следните 14 дена. Засега не се знае што ќе прави по заминувањето тој датум.
Судиите добија совет да почнат да поднесуваат барања за азил во трета земја. Асма е меѓу оние кои аплицираат во Обединето Кралство. Со повеќе од 25 години искуство како судија во Авганистан, ова не е првпат таа да бега од талибанците.
Кога тие ја презедоа власта во 1996 година, по повлекувањето на советската армија, Асма и нејзиното семејство побегнаа преку границата од Авганистан.
„Ова е втор пат да видиме како Талибанците ја преземаат власта.
И јас бев судија кога првпат дојдоа на власт“, вели Асма.
Дури и тогаш, судијките stukins беа првите кои беа избркани од општеството. Со доаѓањето на американските и НАТО војниците во 2001 година, Асма се врати дома и продолжи да работи како судија.
Сè додека пред два месеци историјата не почна да се повторува.
Сана, исто така, веќе го виде подемот на Талибанците.
Таа штотуку дипломираше на Правниот факултет кога тие ја презедоа власта во 1990-тите. Пет години била принудена да остане дома и да не оди на работа, вели таа.
„Да се стане судија само по себе е голема борба“, вели таа. „Прво треба да го убедите сопственото семејство да ви дозволат да учите. Потоа, дури и кога ќе завршите факултет и ќе се вработите, сепак треба да се докажувате на секој чекор. Но, во Авганистан се потребни судии за да се разбере болката што ја доживуваат жените. Како што е потребен лекар за лекување на болните, судијата најдобро го разбира страдањето на жените и може да помогне да се стави крај на нееднаквоста. За жените е срамота дури и да пријават кривично дело. Но, семејствата ќе имаат поголема веројатност да издржуваат роднина ако е присутен судија“.
Шетајќи меѓу ѕидовите на привремениот стан во Грција, Сана пребарува по нејзиниот телефон. Таа покажува слика од стара семејна куќа, имот за кој гордо рече дека е нејзин, по закон, а не на нејзиниот сопруг.
По евакуацијата, куќата ја запленил висок талибански припадник, вели таа. Тој живее во нејзиниот дом, го вози нејзиниот автомобил, ги поседува сите нејзини работи. За судиите кои сега живеат во дијаспората, вестите од дома ретко се позитивни. Во една од нивните многубројни Вацап групи, се споделува монтажа од 28 профилни слики.
Според еден судија, секое лице му припаѓа на поранешен машки обвинител кој бил убиен
