Откако ДВ пишуваше дека Србија и Бугарија се во најтесна конкуренција околу локација за нова фабрика на Фолксваген, во српските медиуми веќе е прогласена „победа“. Но, уште не е сѐ готово. Нашата земја е сепак аутсајер о оваа трка. Зошто?
НЕМАЊА ВУЈОВИЌ
Само што Дојче веле во саботата објави дека Бугарија и Србија се во трка за милијарди тешка инвестиција на Фолксваген, белградскиот печат веќе подготви „ексклузивни“ наслови, со кои се најавува „мегафабрика“, „стопански земјотрес“, „чудовишни теренци“ кои ќе се произведуваат во Шумадија, како и дека Србија страшно ја поразила Бугарија во оваа трка со 5:0. Националните телевизии прават специјални емисии, се разгорува фантазијата.
Но, на прашањата на ретките српски медиуми, кои се потрудија да прашаат, од Волфсбург го повторија истото што прво го изјавија за Дојче веле: нема конечна одлука. Во сила е официјална најава на компанијата од ноември, според која во „источна Европа“ се планира погон во кој би се произведувале повеќе модели.
Освен Бугарија и Србија, според некои најави сериозно во игра е и Романија, а можеби и Турција и Македонија. Инвестицијата од околу 1,4 милијарди евра и обрт од 4,5 милијарди евра годишно обезбедуваат загарантирана економија на земјата која ќе го привлече германскиот гигант.
ЗОШТО БУГАРИЈА Е СЕПАК ФАВОРИТ И премиерката Ана Брнабиќ демантираше дека работата е готова: „Немам коментар, тоа е премногу важна инвестиција за да се зборува за неа по медиумите“, изјави таа за РТС. Воздржан беше и претседателот на Стопанската комора на Србија, Марко Чадеж.
Од друга страна, високорангиран политичар од бугарската владејачка партија ГЕРБ за ДВ тврди дека претставниците на Фолксваген уште пред неколку седмици престојувале во Софија и разговорите се далеку напреднати. Бугарија веќе има на понуда две локации: зоната на некогашната челичана Кремиковци, недалеку од аеродромот кај Софија, и индустриската зона Раковски кај Пловдив.
Виенскиот весник „Пресе“ пишува дека Бугарија е „благ фаворит“ поради овие локации, силните економски врски со Германија и членството во ЕУ. Весникот наведува дека од друга страна Србија има поголемо искуство со автомобили (Фиат), исто како и Романија (Форд, Дачиа) или Турција (Форд, Хјундаи, Хонда). Меѓутоа, како мана на Турција се споменуваат очајните политички односи со Берлин и со Брисел, а за Романија – недостигот од работна сила. Од истите причини, пишува „Пресе“, не е земена предвид ни Унгарија.
Виенскиот весник „Пресе“ пишува дека Бугарија е „благ фаворит“ поради овие локации, силните економски врски со Германија и членството во ЕУ. Весникот наведува дека од друга страна Србија има поголемо искуство со автомобили (Фиат), исто како и Романија (Форд, Дачиа) или Турција (Форд, Хјундаи, Хонда). Меѓутоа, како мана на Турција се споменуваат очајните политички односи со Берлин и со Брисел, а за Романија – недостигот од работна сила. Од истите причини, пишува „Пресе“, не е земена предвид ни Унгарија.
Србија и аутсајдерот Северна Македонија би можеле, освен ниските трошоци на производство, да одиграат и на посилни финансиски поттици: како кандидати за ЕУ уште не подлежат во полн обем на строгите прописи за државна помош“, истакнува весникот.
СРПСКИ АДУТИ Според „Пресе“, спогодбата за слободна трговија која Белград ја има со Москва тука не игра никаква улога, зашто не се однесува на автомобили. Вучиќ во повеќе наврати се обиде да издејствува исклучок кај Владимир Путин за моделот на Фиат од Крагуевац, но безуспешно.
Причината што Фолксваген бара нова средина за фабрика која би вработила 5.000 луѓе и би произведувала 300.000 автомобили годишно се вклопува во пошироката стратегија на компанијата. Големите погони дома, Цвикау, Емден и Хановер, би требало во иднина исклучиво да прават електрични автомобили. Моделите Пасат се селат во Чешка, во Квасин, од каде на Балкан би требало да се измести производството на Шкода Карок и Сеат Атека.
Централна причина за отворање нова фабрика на Балкан се трошоците на заработувачките на работниците. Тие таму се далеку пониски отколку во Западна Европа“, вели за ДВ експертот за автомобилска индустрија, Штефан Брацел, шеф на Центарот за автомото менаџмент. Затоа, вели тој, за Германците веќе не доаѓаат предвид ни Полска ни Унгарија. „Друга важна причина се трошоците за електрична енергија. Трето е што на лице место се наоѓа мрежа на лиферанти на делови“.
Во Србија веруваат дека во сите овие три погледи се пред Бугарија, ако воопшто со зборот „пред“ смее да се нарече тоа што просечните плати во Србија се пониски од бугарските. Струјата спаѓа во најевтината во Европа, додека тука се или се веќе најавени големи фабрики на важни германски производители на автоделови како Леони, кој произведува кабли или ЗТ Фридрихсхафен, кој се занимава со шасии и преносни системи.
КАДРИТЕ СЕКАДЕ СЕ КЛУЧНИ, ЅИДОВИ ЛЕСНО СЕ ГРАДАТ Како што, гостувајќи на ТВ Прва, изјави Младен Алвировиќ од САТ-медиумската група, „кадрите секаде во Европа се клучна работа, ѕидови е лесно да се направат“. „Фиат веќе десет години ја школува нашата работна сила“, додаде Алвировиќ, тие работници се добра база за некој нов кој би дошол.
Меѓутоа, пресудно, како што вели Штефан Брацел, сепак би можело да биде бугарското членство во ЕУ. Без оглед што Србија има бесцарински спогодби и што трговијата е свртена кон ЕУ, самото членство значи уште поедноставна размена на компоненти и готови производи, вели експертот. „Иако тоа не мора сигурно да значи дека Фолксваген ќе се одлучи за Бугарија, треба да се сочека“.
Колку долго да се чека? Ни тоа во Фолксваген не сакаа да го прецизираат. Лани во медиумите пишуваше дека одлуката ќе падне дури во ноември оваа година, сега се споменува април. Нестрпливоста на белградските таблоиди блиски до власта е голема, впрочем економската политика на Александар Вучиќ речиси се сведува на полагање камен-темелници или најави на таков чин. Како и да е, првите балкански автомобили на Фолксваген, откога во 1992 година престана производството во Сараево, би требало да се симнат од фабричките ленти дури во 2023 година.
МАКЕДОНИЈА КАКО ПОСЛЕДНА ОПЦИЈА Овој извор најавува дека Македонија во овој миг не е на листа за преселба на една фабрика од ние на Фолксфаген. Иако за тоа имаше доста шпекулации кај нас ова комбинација ја негира вицепремиерот а економски прашања Кочо Анѓушев. Тој го споменува
инвестицискиот рекорд од 624 милиони евра во 2018, ќе се преслика во 2019 година. Вицепремиерот за економски прашања Кочо Анѓушев е оптимист дека по решавањето на клучните проблеми, посебно оној со Договорот од Преспа, Македонија добива на дополнителна цена кај странските инвеститори. Во интервју за „Дојче веле”, тој најавува нови фабрики кои според најавите, треба да донесат пософистицирани производи, додадена вредност но и подобри плати за вработените. Податоците што ги објави Народната банка, вели вицепремиерот, беа очекувани со оглед на состојбата на теренот. И покрај тоа што опозицијата се обидува да ја претстави ситуацијата како полоша и поинаква, таа е поинаква и гледате далеку подобра од порано. Само во рамки на година и половина донесени се 18 директни странски инвестиции кои се реалност и за кои што можеме да зборуваме по сите основи. По датум, по име, по вредност. Најдобар дел од нив се веќе во градба и тие странски инвестиции веќе трошат пари кај нас. Годинава очекувам уште подобри бројки и секако тоа треба да се одрази на нивото на целата економија.
– Нема ништо од тоа дека Фолксваген ќе инвестира во Македонија и тие информации се шпекулација… но имаме голема грманска инвестиција а тоа е
„Гересхајмер” која ја најави премиерот Заев. И таа е веќе потврдена. И мислам и дека е уште подобра бидејќи е во делот на мехатроничкото производство. Станува збор за компанија во чии процеси работат исклучително високо квалификувани и квалитетни луѓе-инженери. Производството е мехатроничко, во смисла на тоа дека произведуваат роботи, високо автоматизирани машини. Тоа ќе биде фабрика со не многу вработени, некаде околу 300 до 400 луѓе, но со голема додадена вредност и со производи кои што имаат вредност. Тоа е она што нам ни е потребно во моментов во Македонија. Доволно вработувавме луѓе за 200 евра. Ако вработите 5 или 6 илјади луѓе за по 200 евра тие практично се само во чекалница и бараат можност да си го решат проблемот на друго место.
Анѓушев вели дека земјата има четири фирми што веќе имаат одлучено да инвестираат и тие ќе ги објават своите одлуки. Но има и многу други фирми со кои што се разговара. Можам да кажам дека се уште десетина други кои се многу извесни како инвестиции. Што значи, доколку ги имате во предвид овие 18 кои што веќе се во фаза на подготовки и реализација на своите проекти, сегашните четири со потврдени одлуки и плус овие десетина, тогаш мислам дека до крајот на 2019 година ќе зборуваме за 30 странски инвеститори, односно 30 нови фабрики. Многу е важно што овие 18 компании кои ги донесовме како директни странски инвестиции веќе не се дел од трудоинтензивната дејност, туку повеќе се работни места за инженери, висококвалификуван кадар и се надеваме дека ќе имаат поголеми плати и ќе носат додадена вредност во економијата“ – вели тој.
