Како луѓето организирале состаноци кога немало мобилни телефони, дали навистина чекале едни на други додека некој не дошол до договорено место и како го скратувал времето на чекање кога не можеле да прочитаат или гледаат нешто на Интернет како денес?
БОРИС ОРЕШИЌ
Прашањата се на 30-годишниот новинар на „Јутарњи лист“ Филип Павиќ, кој е во неверување. Кога започна да се дружи, тој веќе имаше мобилен телефон. Својот пв апарат го добил во 6 или 7 одделение. Тоа беше почеток на новиот милениум, па дури и тогаш тој дома имаше компјутер со Интернет, кој уште од млада возраст беше извор на разни информации, а денес тој вели дека е дигитален домородец. Со својот мобилен телефон и Интернет – денес две неразделно поврзани технолошки иновации кои започнаа во масовна употреба пред 20 години – тој порасна играјќи компјутерски игри на возраст од само пет години. Затоа е тешко да се верува дека луѓето живееле и работеле без никакви проблеми.
Неговата постара колешка, новинарка од сферата на науката – Тања Рудеж, се сеќава дека ги напишала своите први новинарски текстови во раните 90-ти на машина за пишување и ги носела во редакција каде што пишувачите би ги внесувале во примитивни компјутери за обработка на зборови од тоа време. Во средината на 1990-тите, таа го стекна и својот прв компјутер од ваков тип, на кој напишала и чувала текстови на флопи дискови, кои веќе долго време биле дел од историјата. Таа започна со користење на Интернет и е-пошта во 1997 година, а својот прв мобилен телефон го стекнала во 2000 година, четири години откако за прв пат го видела во Италија и помислила за какво чудо е да се дозволи една личност секогаш да биде достапна, што е посебно. важно за новинар кој патува многу.
„Пред Интернетот, редовно одев во читалните на амбасадите на САД и Британија и копирав натписи од Тајм, Њузвик и Њу сајентис, учив од нив и се обидував да ги пренесам на моите хрватски читатели. Јас, всушност, доцнев еден месец, што е неверојатно денес. Кога денес се објавува ново откритие во светски рецензиран журнал, јас пишувам за тоа истата ноќ, дури и поставувам прашања а при тоа бев осудувана од моите соговорници, кои честопати беа доста затворени за јавноста.
„Не се согласувам со луѓе кои мислат дека социјалните мрежи се губење време затоа што честопати добивам различни корисни информации преку нив. Кога се случи несреќа во Фукушима, баравме Хрвати кои живеат во Јапонија. Телефонските врски беа расипани, а пријател од таму ми одговори преку Фејсбук. Притоа, ги замолкнав сите што тврдеа дека вработените не треба да користат Фејсбук на работа затоа што губат драгоцено време за друга работа. Интернетот го револуционизираше новинарството, информациите станаа многу подостапни, а моите текстови се објавени на Интернет, покрај печатените, и ги читаат многу поширок круг на луѓе низ целиот свет, а не само во Хрватска “, вели Тања Рудеж. Неа и, во нејзиниот приватен живот, и овозможуваат на социјалните мрежи да стапи во контакт со голем број на најблиски што живеат во различни делови на светот.
„Порано бевме во можност да имаме телефонски повици, што беше многу скапо, или да пишувавме писма, што е многу бавна комуникација. И преку Фејсбук, повторно остварив контакт со многу пријатели и соученици од детството, кои со години не сум знаел каде биле и што прават“, заклучува Тања Рудеж. За разлика од неа, што ги посетуваше библиотеките, Филип Павиќ најголемиот дел од стручната литература ја пронајде во проучувањето филозофија и компаративната литература на Интернет во многу стручни списанија кои имаат публикации на Интернет. Тој дури и не знае како да добие некои информации како новинар доколку нем интернет.
„Постојано сум на Интернет, најчесто на мојот мобилен телефон – понекогаш да се информирам, понекогаш и да се забавувам. Денес веќе не можете да си дозволите да ви биде здодевно. Штом мислам дека може да ми биде здодевно, веќе го грабнам мобилниот телефон “, признава Павиќ, која никогаш не остварила повик на телефон со плата и се сеќава дека како момче, неговиот стар домашен телефон со бирање се користел само за играње игри. Тој признава дека е крајно бизарно што неговите родители нарачале телефонски повик за будење. И тоа беше прилично вообичаено во тоа време, затоа што пред само 20 години, во 2000 година, повеќето луѓе во Хрватска немаа ниту мобилни телефони, ниту пристап до Интернет.
(продолжува)
