Најавениот кинески закон за национална безбедност за Хонг Конг предизвикува обновени протести во поранешната британска колонија која долго време служеше како главна трговска порта на Народна Република Кина
ИНОСЛАВ БЕШКЕР
Минатогодишните масовни протести во Хонг Конг избија кога локалната власт, во суштина потпирајќи се на Пекинг, изработи закон со кој ќе се овозможи екстрадиција на осудените лица од Хонг Конг во континентална Кина. Законот беше укинат, но не беше дефинитивно укинат. Актуелниот најавен закон е уште полош: ќе овозможи апсење и казнување на оние кои би се спротивставиле на кинеските закони во најнормална демократска постапка, затоа што тоа би можело да се инкриминира и како обид за отцепување на Хонг Конг од Кина. И малку повеќе насилни протести би можеле да се третираат како тероризам. Со лесно разбирливи судски последици.
Значи, сега не станува збор само за демократија, магловито целосно, туку за право на јавно да се залагаат ставови што не ги сакаат Пекинг. И тоа е страшно.
Тој предлог-закон му служеше на американскиот претседател Доналд. Трамп како прекрасна прилика да изврши притисок врз Кинезите, но не и да ги поддржува граѓаните на Хонг Конг во нивните права, но за дополнително да ја впие крвта на режимот предводена од Пекинг, онаа на Си Џинпинг.
Советникот за национална безбедност на Трамп, Роберт О, Брајан се закани дека Вашингтон ќе воведе санкции врз Кина и Хонг Конг, доколку Пекинг донесе закон за национална безбедност на територијата на Хонг Конг, јави Хина. „Тешко е да се види како Хонг Конг ќе остане азиски финансиски центар ако Кина го преземе градот“, изјави Роберт О’Брајан за NBC, додавајќи дека тоа би било „голема грешка за Пекинг“.
Загриженоста за демократските права на Кинезите во Хонг Конг, каде демонстрантите се изложени на полициски притисок, апсења и судења, секако е за пофалба. Проблемот е во тоа што полициската реакција на протестите во американските градови по бездушното ладнокрвно и донекаде садистичко убиство на Џорџ Флојд од страна на полицијата во Минеаполис значително и наштети на наводната загриженост на Вашингтон за демократија и човекови права ширум светот. Системот е различен, не треба да се докаже, бидејќи стилот на пресметки е проклето сличен.
Кинеските власти во Пекинг и Хонг Конг тврдат дека новиот закон за национална безбедност во Хонг Конг ќе допре само мал број на лица кои прават проблеми и ја загрозуваат кинеската национална безбедност, но сепак не е прв пат, барем не во пропагандата, од инквизиција до агитпропот, да се отвора дилемата – како тоа една мала група е опасно насилна ако од другата страна стојат милиони мирни трудбеници! Властите понатаму велат дека тоа е неопходно по жестоките и повремено насилните антивладини протести што го погодија Хонг Конг минатата година. Точно, како што зборуваат американските суверенисти, среде жестоките и повремени насилни протести против полициската бруталност, а пред сè заради неказнивоста на органите на редот, сега низ САД. Трамп беше евакуиран од Белата куќа затоа што тој беше загрозен, ниту откако им се закани на демонстрантите дека ќе ги пушти крвополните кучиња да ги напаѓаат, но илустрира како се доживува наводната безбедноста на државите, а тоа можат да бидат и сиромашните црнци од периферијата. И Ричард „Трики Дик“, М. Никсон победуваше на изборите откако ги растураше протестите и така ги плашеше мирните граѓани.
Хонг Конг (всушност Ксијангганг) е специфичен кинески град. Има околу 7,5 милиони жители, од кои 92 проценти се Хани (кинески). Има десетти најголем бруто домашен производ во светот со околу 65.000 американски долари годишно. За споредба, кинескиот БДП по глава на жител е шеесет и седмото место во светот и изнесува скоро 21 000 американски долари, помалку од Хрватска (каде е малку повеќе од 29.000 американски долари, ни гарантира Лијепа Наша, што носи педесет и петтото место на рангирањето).
Британците го забележале својот геоекономски потенцијал, додека била мала населба на остров на риболовци. Кога Кина ја загуби опиумската војна (1839-1842), што беше воведена од владата на Мелбурн, целосно неправедно (затоа што Кина спречи нелегален увоз на опиум во Кина), мораше да го отстапи Хонг Конг, кој оттогаш е британска колонија. И беше приклулчен од 1860 година и полуостровот Ковлон, ознајмена на 99 години. Народна Република Кина и Велика Британија се согласија во 1984 година – предводена од Денг Ксијаопинг и Маргарет Тачер – дека Кина ќе го преземе Хонг Конг во 1997 година, кој ќе стане посебен административен регион на Кина и ќе одржува капиталистички економски систем и ќе има внатрешна автономија за следните 50 години. со повеќепартиска демократија, независно судство, слобода на говор и законодавна автономија.
Тоа беше време кога копното на Кина, закрепнувајќи се од „Културната револуција“, беше управувана од прагматичниот Денг, земјата беше економски и технолошки заостаната, кога слободната зона во Хонг Конг одговараше на економски план, но имаше и политички момент. Имено, НР Кина, изјјаснувајќи се за политиката „една држава – два системи“, пресметала дека ќе успее да го врати островот Тајван (или Формоза) на под нејзин суверенитет, каде што, откако ја изгуби граѓанската војна против Кинеската комунистичка партија, замина поранешниот кинески диктатор Чианг Каи-шек. Неговиот режим го изгуби правото на членство на Кина во Обединетите нации и постојано место на Советот за безбедност во 1971 година, кога Никсон се согласи да го признае ежимот на Мао односно Народна Република Кина. Во тоа време генералисимус Чанг веќе бил мртов, неговиот син и наследник Чианг Чинг-куо починал во 1988 годи
Денг воведе елементи на западниот капитализам во кинескиот државен капитализам (неговата теза беше познатата дека не е важно дали мачката е црна или бела, туку дали лови глувци). Може да се заклучи дека сметал дека е можно да се спојат капитализмот на Тајван и Хонг Конг, економски развиена, но во помали области, со кинескиот партиски капитализам, под водство на националната црвена олигархија (која самата тогаш била лична ориентирана кон богатите, во време на отстапки со Пекинг, го донесе Законот за односи со Тајван во 1979 година, во кој се вели дека загрозувањето на социјалниот и економскиот статус на тајванското население ќе биде закана за Соединетите држави, обврзувајќи го претседателот и Конгресот да „преземат соодветни активности“.
Патем, бруто-домашниот производ на Тајван по глава на жител е – сите наведени од ММФ – меѓу дванаесеттиот и тринаесеттиот во светот и изнесува повеќе од 57.000 американски долари, Хонг Конг е меѓу десеттиот и единаесеттиот со околу 66.500 американски долари, а далеку пред тоа е Макао (кинески : Ао Мен), со повеќе од 113.000 УСД (само Катар има дури и повеќе, а над 100.000 се само Луксембург и Сингапур, етнички исто така претежно кинеска земја).
Тајван никогаш не се согласил да се приклучи на „една земја, два системи“, не само затоа што Соединетите држави никогаш не помислиле да се откажат од геостратегиските позиции загарантирани со нејзиното воено присуство во Формоза, за кое Вашингтон располага со богато најнапредно оружје. Нема ниту недостаток на силни раце во Тајван. Претседателот Цаи Инг-Вен е, секако, не е шема на препуштање – но дури и кризата околу ковид 19 покажа дека кинескиот систем таму е поефикасен од копнениот Кинез, ако не и подобар, тогаш сигурно и помалку лош. Едноставно кажано: тигарот е поагилен од нилски коњ, кој може да биде смртоносен за масите (кој не верува, нека ги праша Тибетанците или Ујгурите).
Клучната клаузула од договорот од 1984 година, дека Хонг Конг ќе го задржи капиталистичкиот економски систем и внатрешната автономија со повеќепартиска демократија до 2047 година, е основа за различни меѓународни реакции во врска со ескалацијата на кризата во Хонг Конг.
Ова е точно она што го користи американскиот претседател Трамп, кој најави дека ќе го лиши кинескиот трговски и банкарски центар од својот привилегиран статус во трговијата со Соединетите Држави, во кој ужива како слободно пристамниште. Очигледно, тој не кажа кога, со тоа ја држеше својата закана како Дамакловиот меч над главата на Кси. Сепак, набудувачите велат дека заканата не е многу ефикасна, бидејќи, Кина сега е многу помалку зависна во трговијата преку Хонг Конг отколку во 1997 година.
Несреќата е исто така што неколку слоеви во Хонг Конгс немаат ништо против доминацијата на Пекинг. Демонстрантите во никој случај не се „грст“, но тие не се ниту мнозинство. Тие се проклето во право во една работа: ширењето на превласта на Пекинг ќе го намали просторот за плурализам и демократија, за слобода на говор и на законодавна автономија. Нивните противници не гледаат опасност во ова, за што тие би можеле огорчено да жалат.
(продолжува)
