Идентитетот е идеологија што владее со современиот свет без конкуренција“, вели Будан во интервју за „Транзиција кон никаде“.. Тој е Хрват а го водат како австриски професор и филозоф а нему не му е грижа како е „класиран“
СРЃАН САНДИЌ
По повод книгата „Транзиција кон никаде“ разговаравме со истакнат филозоф и универзитетски професор Борис Буден, кој живее и работи во Берлин.
Кога вашето име е гуглано, тоа вели дека сте австриски филозоф. Кое е точно утврдувањето на идентитетот во таа смисла? Да се биде нечиј филозоф.
– Ми се чини дека немам идентитет и да ти признаам, воопшто не ми недостасува. Се сеќавам на времето кога никој не го прашуваше никого за тој идентитет. Денес е поинаку. Не можете да го немате. И никој не те прашува дали сакаш или не. Така настана мојот австриски идентитет. Од самиот факт на моето поседување австриско државјанство. Сè друго што е вчитано во фразата „австриски филозоф“ не е под моја контрола. И сè е натоварено, цела низа произволни квалитети, вклучувајќи го и фактот дека, како што велите, јас сум нечиј филозоф, како да припаѓам на канонот на „австриските филозофи“ заедно со, на пример, Хусерл, Витгенштајн или Попер. Се разбира дека ова е глупост, но не е најлошото со кое треба да живееме против нашата волја.
Што е тогаш идентитет, ако не станува збор за слободна волја?
– Потреба! Нешто што ни е наметнато и што го негира нашето право на слободен избор. Идентитетот е идеологија која владее со современиот свет без конкуренција. Ако некој сè уште може да зборува денес за искуството на тоталитаризмот, тогаш неговото име е „идентитет“. Но, не беше секогаш така. Во минатото, карактеризациите како „австриски филозоф“, „американска актерка“, „чешки пијач на пиво“ итн., Служеа едноставна геополитичка или културна ориентација во светот. Тие гарантираа одредена споредливост на разликите и нивната релативна еднаквост. Кој ја споменуваше националната припадност, секогаш значеше некакво општество под него. Со влегувањето на идентитетот на светската политичка сцена, тој длабок, социјален карактер на нацијата се изгуби. Таа денес е името на заедницата за идентитет. И колку е попразна во содржината, толку е поефикасна во политиката. Распадот на Југославија не беше ништо друго освен војна со идентитетот што неповратно ја уништи социјалната супстанца на нашите народи. Тие излегоа од него како празни идентитетски гранати без никаква социјална содржина.
Вие во еден разговор велите дека сме „на нов почеток за кој не знаеме кој е почетокот“. Дали ова важи и за денешната состојба? Дали е, во таа смисла, и „радикална“?
– Луѓето денес разбираат дека кризата во која влеговме не е циклично нарушување што само за кратко ја прекинува инаку стабилната нормалност. Радикален е колку што може да биде фатален. Деценијата што штотуку влеговме ќе биде одлучувачка. Ако емисиите на стакленички гасови не се преполоват до 2030 година или ако не се намалат на нула за половина век, ние сме изгубени. Климатска катастрофа ќе биде неизбежна. Значи, нема повеќе „никаде или така“. Нема повеќе оправдување за опортунистичка пресметка. Или ќе спроведеме радикални промени, или нема да бидеме. Тоа радикално се однесува на промена во самиот начин на репродукција на животот. Нема повеќе табуа кои не смеат да бидат доведени во прашање. Тоа не е ниту концепт на економски раст, ниту приватна сопственост, ниту самиот капитализам. Не можеме сите да живееме како Американци и да трошиме енергија како просечно американско семејство. Земјата не може да издржи. Значи, не само што овој начин на живот, т.е. капиталистичкиот начин на производство што го прави возможен, веќе не може да биде идеалот на сите други; тие мора радикално да се променат
Дали ова се однесува и на нациите, на пример нашата од таканаречениот регион?
– Токму тоа се однесува на нив. Ако не се променат радикално, деновите им се избројани. Неодамнешниот извештај на демографите собрани околу Евростат тврди дека за дваесет години, половина од населението во Хрватска ќе има над 65 години. До крајот на векот, над 60 проценти од населението ќе биде „старо“. Според ова сценарио, за триесет години Хрватска ќе изгуби милион жители. И на крајот на овој век, земјата ќе има нешто повеќе од милион и половина жители, веќе не во национална држава, туку во некаков масовен дом за стари лица. Истото важи и за другите земји во регионот. Србија треба да има дури и помалку жители од Хрватска.
Овие статистички трендови се проектираат врз основа на параметрите важечки денес. Но, тие можат да се променат целосно утре.
– Но, што ако не се променат, ако нема радикална промена во свеста на народот или во политиката што ја поддржуваат? Тогаш ова сценарио за истребување на нацијата станува сосема реално. За мене лично, и јас ниту се чувствувам Хрват, ниту ја сакам Хрватска, тоа сценарио воопшто не звучи песимистички. Има доволно луѓе во светот, ќе има уште повеќе во догледна иднина. Во Нигерија, половина од населението е под 19 години. Таа земја ќе има 800 милиони жители на крајот на векот. Значи, нема причина за паника. Потребно е само да се доведе во прашање хрватската национална идеологија, односно идеолошките претпоставки врз кои се темели доминантната идеја на хрватската нација денес.
На прво место, расистичка догма е дека Хрватите се само оние кои се родени од хрватски католички татко и хрватска католичка мајка, тоа е логиката на крвта и почвата врз кои е основана современата хрватска држава. Бидејќи оваа идеологија е експлицитно или премолчена поддржана од скоро сите чија одговорност е иднината на Хрватска, вклучително и водечките хрватски демографи, се чини дека нема излез. Тие ќе продолжат да се радуваат на хрватските жени кои одеднаш ќе започнат да раѓаат пет деца, ќе бараат забрана за абортус, ќе ветуваат брз пораст на стандардите што ќе ги спречи младите да го напуштаат светот, па дури и да обезбедат нивно враќање. Но, тие нема да забележат дека луѓето зад аголот, во близина на Бихаќ, се луѓе кои, кога ќе ја преминат границата, се тепани, ограбени и нелегално фрлени назад во Босна од нивната држава. Но, тоа е проблемот на хрватската национална идеологија и, воопшто, хрватскиот патриотизам, да се пресече гранката на која седи нацијата. На хрватските идеолози и политичари им недостасува наједноставниот инстинкт за опстанок. Така, тие наместо да креираат некаков план за имиграција, да привлекуваат и прифаќаат мигранти кои се суштинска потреба за едноставна репродукција на општеството, услов за каков било економски просперитет, тие ја втурнаа својата нација во улогата на насилници во фронтекс. Сосема во согласност со нејзината милениумска култура. Нација која има такви идеолози и политичари не заслужува ниту да преживее.
(продолжува)
