Според истражувањата на сериозни научници од Факултетот за политички науки, заклучено е дека демократијата во Србија пропаднала и се вратила во еден вид автократија од личен вид, односно владеење на еден човек.
ЈАСМИН АГИЌ
Првата работа што ќе и текне на една информативна личност кога ќе се спомене името на Весна Пешиќ е дека е тоа храбра жена. Како филозоф по струка и образование во текот на 1970-тите и 1980-тите, таа беше активна во потрагата по промена на социјалната клима и систематски беше прогонувана и апсена заради отворената дисиденција. Во средината на 1980-тите, таа беше една од клучните фигури во формирањето на југословенскиот Хелсиншки комитет, а подоцна активно учествуваше во демократизација на политичките можности во Југославија и Србија.
Како една од најистакнатите современи српски интелектуалци, таа се обидуваше да ја преточи социолошката теорија во политичка пракса и својот активизам го изрази во недвосмисленото спротивставување на режимот на Слободан Милошевиќ. Таа беше еден од водачите на Коалицијата Заедно и близок соработник на убиениот српски премиер Зоран Ѓинѓиќ, а по неговата смрт беше активна во Либерално-демократската партија.
Таа неодамна се најде во првите редови на јавниот интерес од една навидум банална причина, а двосмислената шега што ја објави на социјалните мрежи резултираше во нејзино апсење и повторно политичко отрезнување. Овој „случај“ јасно покажа дека Србија е сè уште земја каде демократските слободи се идеали за кои треба да се бориме.
Треба да го започнеме разговорот со многу лично прашање. После „хумористичното“ објавување на Твитер, станувате жртва на репресија, доведена сте во полиција, а против вас е покрената медиумска кампања. Како се чувствува како жртва на полициска обработка заради јавно кажана шега? Вашиот случај е малку потсетува на романот на Кундера, па дали е можно некој во Србија да заврши денес во затвор заради иронија, цинизам и лингвистичка несреќа?
– Чувството да се повикате во полиција за несериозен твит, под сомнение дека барате ништо помалку или помалку за атентатот на Претседателот, не е многу весело, звучи дури и страшно, но тука не е ретка појава. Самиот претседател во повеќе наврати изјави непријателски намери да го ликвидираат, така што ова некако стана очекувано обвинение против оние кои не ја поддржуваат власта во Србија. Не беше премногу сериозно, повеќе срамно. На крајот на краиштата, само ќе видиме. Ќе биде сериозно ако се подигне обвинение. Мислам дека нема да оди далеку.
Вучиќ како да мина во фаза на сериозна „пресметка“ со слобода на мислата, особено по неуспешниот договор меѓу конгломератот на приватни медиуми „Јунајтед медиа“ и државниот кабелски оператор „Телеком“. Речиси еден милион луѓе не можат да гледаат N1 телевизија во Србија. Мислите ли дека беше планиран пуч за слобода да се изрази поинакво мислење?
– Тешко може да се нарече пуч затоа што државата не е оштетена, тоа е напад врз слободите и правата на граѓаните. Се разбира, се планира да се ограничи, па дури и да се уништи Н1 како телевизија која одговорно и вистинито ги информира граѓаните. Слободата на мислата е навистина загрозена во Србија, во мали и контролирани дози. ТВ-програмите се строго контролирани, како и другите медиуми. Оваа афера со Телеком да го отстрани Н1 од некои кабелски ТВ станици со цел да ја намали достапноста на илјадници граѓани. Слободата на мислење во Србија е поделена на лажичка и е навистина загрозена, се крши Уставот и законите за медиуми, затоа што слободата на информации е загарантирана со сите релевантни закони. Пред нас е тешко време да се справиме со неорадикалната влада. Таа никогаш не поддржуваше демократијата и слободите на граѓаните.
Опозицијата, која дотогаш беше доста обединета, сега се раздели, со еден дел да ги бојкотираат изборите, додека другите ја испробуваа својата среќа со СНС. Какво е вашето мислење за ова прашање – дали опозицијата треба да ги бојкотира изборите или да се соочи со Александар Вучиќ?
– Мојот став е дека треба да ги бојкотираме претстојните избори затоа што нема слободни и демократски избори. Ако бидат укинати во таква форма, тие не постојат за мене. Јас го објавив мојот личен бојкот. Мислам дека не сум ангажиран во Алијансата за Србија, ниту има политички партии блиски до неа во Алијансата, освен ДС, која има позитивни придонеси во нашата понова историја. Партиите кои го поддржуваат Вучиќ, наводно, се граѓански, но тие се навистина „граѓански“, под знак на наовд. Ако изборите не се слободни, тогаш нема конфронтација со Вучиќ, туку играње понегова свирка.
Почитуваниот професор Драгоjуб Мичуновиќ смета дека опозицијата треба да излезе на гласање и да се соочи со Вучиќ. Како ги коментирате неговите ставови?
– Професорот Мичуновиќ има право на својата позиција, а другите членови на ДС размислуваат слично на него. Немам коментар освен да кажам дека едноставно не се согласувам за ова прашање со него. И ова не е значајна разлика, после повеќегодишно пријателство.
Каква е перспективата на Србија и српското општество ако најгласни опозициски фигури се луѓето од Двери и нивниот лидер Бошко Обрадовиќ?
– Ваквите политичари и нивните партии се далеку од мое гледиште, тие никогаш не би биле мојот избор. Да беше слободно гласањето, јас сигурно не би гласала за нив. Алијансата за Србија е собир на различни партии кои се согласија да ги бојкотираат изборите затоа што тие не се слободни и фер, што ги вознемири властите. Се покажа дека неорадикалите го уништуваат повеќепартискиот систем преку напади врз опозициските партии и нивно држење во карантин. Затоа Вучиќ го спушти пописот за да не биде сам, со СПС во Собранието. Не му се допадна идејата да личи на Лукашенко.
Многу независни интелектуалци веруваат дека со намалувањето на пописот до три проценти, тој се обидува да создаде своја опозиција, што целосно би го заземал социјалниот, економскиот и политичкиот простор на Србија. Дали овие стравови се оправдани?
– Така може да се каже. Вучиќ и неговите советници ја монтираат опозицијата, како од десната, така и од граѓанската страна. Не тврдам дека некои од новите партии кои излегуваат на гласање сите работат за Вучиќ, но некои од омилените политичари во Босна и Херцеговина кои според мене се паразитирани од геноцидот во Сребреница, навистина се на страната на Вучиќ. И така, се создаде вистинско директно костимиран шоу, во режија на некои невидливи и мистериозни луѓе зад екранот, и по наредба на Вучиќ.
Дали Вучиќ ја подготвува земјата за ваков вид „мека“ диктатура со вакво политичко однесување?
– Тоа не е само подготовка, туку и реалност. Според истражувањата на сериозни научници од Факултетот за политички науки, заклучено е дека демократијата во Србија пропаднала и се вратила во еден вид автократија од личен вид, односно владеење на еден човек.
Настаните во Црна Гора се исто така многу актуелни, каде свештениците на СПЦ веќе со недели организираат јавни демонстрации заради Законот за слобода на религија. Многумина мислат дека Србија има „вкрстени прсти“ во сите случувања и дека вистинскиот мотив за демонстрациите е обид за „уништување на независноста на Црна Гора“. Што мислите за тоа?
– Мислам дека Мило Ѓукановиќ малкусе преигра. Овој закон за религијата и црковната сопственост навистина има некои недостатоци. Тој беше фитил за активирањето за немирите што опстојуваат таму. Белград не предизвика конфликт во Црна Гора, особено затоа што се чини дека Мило и Вучиќ имаат добро релации. Очигледно е дека во Црна Гора има конфликти во врска со идентитетот на луѓето што живеат таму. Меѓутоа, околу 30 проценти од нив се изјаснуваат како Срби, а оние што се изјаснуваат како Црногорци одат во српската црква и течно зборуваат на српски јазик. Белград сигурно не е невин, таблоидите глупаво го напаѓаат Ѓукановиќ, но сега се забележува дека локалните власти молчат.
На сите мора да им биде јасно дека Србите таму не се од Србија, туку то се црногорски Срби, Црна Гора е нивната матична земја. Затоа верувам дека локалните власти треба да ги решат своите внатрешни проблеми. Србија не треба да се меша. На почетокот имаше некои грди инциденти во Белград, хулигани, секогаш организирани од властите, но сега не се случуваат немири во Белград. Ние во Србија, мислам, во голема мерка ја поздравивме независноста на Црна Гора и досега немаше никакви проблеми меѓу Белград и Подгорица. Ако има нешто зад масовните литии, ми се чини дека тие се користат против автократијата и богатството на Мило Ѓукановиќ и неговото семејство. Тој владее таму веќе 30 години, се чини дека граѓаните на Црна Гора се уморни од него и дека многуте литии се само убава маска зад протестот против властите. Симптоматично е што сите опозициски водачи во Црна Гора редовно одат во Белград, јавно кажувајќи дека независноста на Црна Гора треба да заврши, а пред само два дена, Небојша Медојевиќ рече дека Црна Гора е „на работ на граѓанска војна“. Според вас, дали е можен воен конфликт на почвата на Црна Гора?
– Најсилната опозициска партија во Црна Гора е српската, што претставува проблем и го дели општеството. Честопати има политичари без репутација и тие работат на промовирање на Срби во Црна Гора, а можеби и не се својата земја, јас не сум запознаен со тоа детално. Од искуство знам дека најжестоките Срби се националисти од Црна Гора. Тие, повеќето од нас, антивоени активисти и антинационалисти, нè нападѓаа како предавници. Тие со задоволство заминаа во војна со Хрватска, односно правеа грабежи и дури стигнаа до Слано. Тоа е заборавено. Како што реков, станува збор за црногорските Срби. Затоа сите проблеми мора да бидат решени во Црна Гора без мешање однадвор. Се надевам дека немирите ќе се смират ако се постигне договор за тој религиозен закон да се запре собирањето граѓани и да се врати животот во нормала. Зад масовните литии стои и незадоволството на граѓаните од владеењето на Мило ukукановиќ, не треба да се губи од вид. Верувам дека овие настани ќе ја насочат Црна Гора кон нерелигиозна и етничка основана граѓанска држава, со што ќе се стабилизираат државата и демократијата.
