ЈЕЛЕНА ЈОРГАЧЕВИЌ
Генерацијата што го води овој бунт ги прифаќа разликите како дел од својот хоризонт на нормалност, нешто природно и земено здраво за готово. Оттука, нивниот патриотизам е чист, ништо слично на токсичниот национализам од деведесеттите
Советите од бејби-бумерите и генерацијата X за тоа што треба да прават студентите, со задолжителни потсетувања на нивните искуства во ’68 или деведесеттите, им звучат на овие момчиња и девојчиња денес како кога чичко Алберт од „Мучки“ го започнува своето – „За време на војната…“
Дел од постарото граѓанско општество не го разбра ова кога, по протестот на Видовден, почна да се дистанцира од студентското движење. Зошто? Па, поради темите и говорниците кои, како што се очекуваше, отидоа надесно. Но, дали некој навистина мислеше дека Косово нема да се спомене на Видовден? Слично на тоа, по протестот во Нови Сад другиот ден, десницата се почувствува навредена – нивните говорници беа премногу левичарски, премалку национално ориентирани.
Постои подлабок слој на овие приговори. И тоа е недоразбирање што произлегува од генерацискиот јаз. Колку навистина ги разбираме зумерите? Кога ќе ги погледнеме претходните месеци, не покажавме ли дека сме далеку од тоа да знаеме како дишат?
Дали национализмот е во тој клуч – од кој некои толку се плашат, а други се подеднакво горди – само прашање на различни очила?
Постојат многу примери каде што девојка во хиџаб стои до млад човек со турбан и во национална носија, а до нив е колешка која носи дредови и јамајканско знаме. Некои постат пред Велигден, други чекаат сонцето да зајде пред да се помолат и да започнат ифтар.
Не станува збор за никаква идеализирана, холивудска верзија на мултикултурализмот. Напротив, кога ги споменуваат Свети Сава, Николај Велимировиќ или Косово и Метохија, честопати не станува збор за ексклузивниот став дека „српскиот народ е најстар“, ниту за некаква потреба да се биде инфериорен во однос на другите.
Имено, генерацијата што го предводи ова бунтување ги прифаќа разликите како дел од својот хоризонт на нормалност, нешто природно и земено здраво за готово. Веројатно затоа пленумот е толку моќен: се слушаат различни мислења, без разлика колку се страсни борбите.
Запленување на националното дело
Јасно е дека за голем дел од нив, националниот, па дури и религиозниот идентитет играат важна улога. Ова може да се види во иконографијата на протестите. Доколку тој национален идентитет не беше изразен и свеста за него отсуствуваше, во контекст на општата бесмисленост што ја произведуваше режимот со години, многумина од нив не би се обиделе да го променат ова општество, туку би ги насочиле сите свои енергии кон одење во некоја друга, поуредна земја, каде што функционираат цивилизираните стандарди и владеењето на правото.
Кај дел од јавноста, оваа свест за националната припадност честопати предизвикува одбивност бидејќи потсетува на отровите од деведесеттите – омразата кон другиот и различниот, како и профитот што го остваруваат оние што се уште се на власт денес. Сепак, тоа е длабоко неразбирање на денешната младина. Инклузивно е и отворено, не работат според матрицата „или-или“, туку „и-и“.
Оттука слики од Нови Пазар, прегратки во Хрватска и разбирање со млади луѓе од регионот; оттука и говорот на воениот ветеран Горан Самарџиќ пред РТС каде што признава дека нивните претходни чекори биле грешка, бидејќи, си дозволиле да бидат отруени во кујната на злото и лагите, додека студентите – против „нас и нашите неуспешни генерации“ – ја осветлуваат иднината.
Конечно, со протестот на Видовден, младите луѓе – иако веројатно не им била свесна намера – го прекинаа наративот што владата безгрижно го шири за предавниците и за себе како единствени бранители на Србија.
Тие презедоа дури и дел од „националното дело“ од професионалните Срби и со тоа добија значаен капитал за вонредните избори што сепак ќе дојдат.
Можеби побрзо отколку што мислиме.
