Новинарите во Софија не го подржуваа Путин, го сметаат за насилник. Проблем е што дел од политичарите се проруски настроени а медиумите мора да ги пренесуваат и нивните мислења
ГЕОРГИ ЛОЗАНОВ
Ако ги исклучам украинските и руските војници и нивните семејства, за нас војската во Украина е медиумска слика и ако даде Господ така и ќе остане. Новинарите до гола мера одлучуваат како да ја претстават и да доживееме. Во оваа смисла, во последната година врз нив падна огромна историска одговорност. Бидејќи, новинарството е историски наратив, но не за минати, туку за актуелни настани – се пишува додека се случува, а тоа влијае на тоа што нам ни се случува. Како тоа го прават бугарски медиуми?
ТОЧНА СЛИКА ВО МЕДИУМИТЕ, ПРОПАГАНДА НА ИНТЕРНЕТ За фактичката слика, визијата игра водечка улога, особено телевизијата, која ви дава можност со свои очи да видите што се случува во Украина. Оваа слика во традиционалните медиуми е генерално точна – за разлика од социјалните мрежи, каде што има многу слики и текстови манипулирани од руската пропаганда. Дел од руската пропаганда е мантрата дека нема невини луѓе за време на војната – и двете страни ја користат пропагандата за свои цели. Веројатно е така, но едно е што таа го користи агресорот за да ја казни жртвата, а друго е што ја користи жртвата за да си даде храброст во битката со агресорот.
Се разбира, работата на новинарството е да се биде алтернатива на секаква пропаганда и да се бара вистината, а како најпознат начин да се направи тоа е со помош на сопствените дописници. Токму тоа е чувството на дефицит во сликата на екранот на војниците. Точно е дека неколку храбри новинари од националната телевизија, како што се Александар Марков (БНТ), Стојан Георгиев (бТВ) или Николај Дојнов и Марин Георгиев (НТВ) и нивните оператори (често во главната улога) патуваат во жешките точки во Украина, но вклучувањето и известувањето од местото на настанот не е одржлива новинарска политика на нашиот медиум. Мислам дека немаме обука за блиска борба, а веројатно и ресурси. Но, без јавување од местото на настанот, сликата на војската ја губи својата цврстина и се сведува на дежурни фрази од типот „напната ситуација“, илустрирани со кадри од уништени згради во генералниот план, добиени во размената на информации. . Постепено, освен спорадични прилики (на пример, на 24 февруари), сите се базираат на Украинците кои ги кажуваат своите лични трагедии. Го знам циничниот изговор „сите го кажуваат истото, луѓето се уморни да ги слушаат“.
Недостигот на снимки и приказни за човечкиот ужас на војната, сепак, на „природен начин“ го намалува сочувството и емпатијата кон жртвите. Но, најлошото е што беше уништена злобната стратегија, која Сталин ја користеше за време на Втората светска војна – да не се наштети на „човечкиот материјал“ на двете страни. Се додека не завршат Украинците, кои се способни да се спротивстават, затоа што има многу повеќе Руси. Единствената контра на ова е да се прикажуваат деструктивните акции на руската армија секој ден.
СИТЕ ГЛЕДААТ ВО КЛИКОВИТЕ, БЕЗ ДА ГЛЕДААТ ВО АГРЕСОРОТ
Ако пак ги оставам на страна социјалните мрежи, каде руската пропаганда ја шират платени тролови и психички поразени од тие „пријатели“, коментаторската слика за војната во медиумите првично беше точна. Презентерите на овој формат на презентација (со еден пословичен исклучок во БНР) ја почитуваа хуманоста и професионалните стандарди на својата професија и заедно со своите соговорници ги поддржаа жртвите од руската инвазија. Дури и ако некој заради независност, ако сакаше да му „даде едно рамо“ на Путин, не му дозволија, затоа што тогаш се уште беше јасно дека ако има жртви и насилник, може да има само еден поглед – кон жртва. До почетокот на руската пропаганда, локалните говорници инсистираа медиумите да го сочуваат своето гледиште, т.е. барај го насилникот, се разбира, брани ги ги Украинците. Во спротивно немаше да има плурализам…
Пропагандните обиди за ослободување на Путин не се само во спротивност со етиката на новинарската професија, туку се забранети со Законот за радио и телевизија. Во него има експлицитен принцип, кој не дозволува „оправдување на насилство“ во медиумите. И никој не собра храброст да не увери дека тоа што Путин го прави со неговата „специјална операција“ не е насилство (се измислуваат други причини – тој имал историско право, а тоа го правеле Американците итн.). Овој принцип претходи на одредбата за плурализам и бара таа да се придржува – сите гледишта, да, но без онаа на насилникот, агресорот, терористот, криминалецот…
Сериозните лидери едвај подлегнаа на уцените од плурализмот во случајот и го чуваа својот професионален углед (да споменеме само двајца од тие конкуренти на приватните телевизии, чии програми си го чуваат меѓусебно грбот – Светослав Иванов и Лора Крумова).
ЗА ПРОКРЕМЉОВСКИТЕ ПОЛИТИЧАРИ Локалните политичари со пристрасност кон Кремљ веднаш беа активирани. На прво место, се разбира, лидерот на „Възраждане“, кој во еден период имаше завиден медиумски пристап, непропорционален на неговата поддршка и неконзистентен со неговото типично писмо на омраза. Но, вака или онака, повеќе е политички куриозитет што бугарскиот национализам може да создаде.
Работите станаа комплицирани и груби, кога претседателот (Радев – н.з.) интервенираше со остри критики, дури и не со соодветен тон , се сретна со политичарите, реши да не и обезбеди оружје на Украина. Со неговото учество, на медиумскиот простор трајно му се наметнува второ гледиште – на агресорот, во смекнета варијанта. Според неа, не треба да и помагаме на Украина со оружје, да го оставиме Путин да победи и тогаш да ја запре војската. Дали ова ќе го спречи или охрабри агресорот е посебно прашање, а за правдата воопшто не зборувам…
Конечно, на Костадинов и Радев им се придружи и Корнелија Нинова, веројатно барајќи последна шанса да го запре падот на нејзината партија.
Меѓутоа, проблемот е во тоа што кога втората гледна точка ќе стане мисија на легитимно избраните политичари, нема начин медиумите да не ѝ дадат пристап. Во однос на медиумската слика за војската, политичарите всушност ја вршат недостојната работа што новинарите ја одбија.
