СТЕФАН СЛАВКОВИЌ
Политиката на Израел кон палестинскиот народ одамна не е политика на заштита на државните граници, колку и да се тврди спротивното, туку на проширување на териториите населени со Арапи.
Долго време, политиката на Израел кон палестинскиот народ не беше политика на заштита на државните граници, туку на проширување на територии населени со Арапи. Контрааргументот на оваа теза звучи разумно: Палестинците навистина го отфрлија договорот за „две држави“ на тоа парче земја неколку пати – едната еврејска, другата арапска – но треба да се праша што ќе постигне договорот.
Малку се текстовите кои, од завршувањето на изданието до неговото појавување на киосците, може да изгледаат како да се од минатата година. Како што беше, во понеделникот вечерта, односно на крајот на десеттиот ден од почетокот на конфликтот меѓу Хамас и Израелските одбранбени сили (ИДФ), кога милитантите на палестинската организација од Појасот Газа први влегоа територијата на Израел од војната во Јом Кипур во 1973 година и тие го претворија веќе тлеечкиот оган во пожар на кој се чини дека нема крај, згора на тоа, ситуацијата не беше блиску до деескалација.
Работите тогаш беа вака: меѓу 1.400 и 1.700 луѓе беа убиени – меѓутоа, главно цивили – околу 3.400 беа ранети, а најмалку 150 лица беа киднапирани и префрлени во Газа. Киднапираните требало да служат за размена на затвореници, но и да ја намалат зачестеноста на одредени воздушни напади. Околу 60.000 израелски граѓани беа раселени.
Во последователната одмазда на Израел, главно ракетни напади, загинаа најмалку 3.800 Палестинци, повеќе од 11.000 беа ранети, со фактот дека истото беше извршено и во Газа и на територијата на Западниот Брег, која не е под контрола на Хамас. но од поумерените Фатах, кои се под израелска окупација 56 години. Повеќе од еден милион Палестинци се внатрешно раселени – иако Израел ќе тврди дека бројката е околу 600.000 – а на крајот на минатата недела очите на целиот свет беа вперени во Појасот Газа.
Имено, откако израелскиот премиер Бенјамин Нетанјаху се обиде да ја купи душата на Западот споредувајќи го Хамас со Даеш, односно одамна уништената Исламска држава Сирија и Левант, следеше забелешка на министерот за одбрана Јоав Галант кој рече дека во Газа „ќе нема струја, нема да има храна, нема да има гориво“, дека тоа е „борба против варварите“. Во раните утрински часови оваа недела, Обединетите нации предупредија дека тактиката на Галант вродила со плод – сепак колективната одмазда и борбата против гладувањето беа дефинирани од Human Rights Watch како воени злосторства – и дека резервите на гориво во болниците во Газа сигурно ќе исчезнат до (минатиот) вторник. , и дека околу 50.000 палестински трудници нема да можат да добијат ниту основна здравствена заштита.
Израел, по „великодушното бомбардирање“ на Појасот Газа – но и вооружувањето на израелските доселеници на Западниот Брег, од кои армијата мораше итно да се повлече од очигледни причини, што доведе до индивидуално крвопролевање над животите на Арапите – минатиот четврток направи еднакво дарежлив понуда еднаква на заканата, која, од друга страна, изгледаше како ладнокрвно предупредување: околу 1,1 милион Палестинци од северниот дел на Појасот Газа мора да се повлечат во неговиот јужен дел, во рок од 24 часа, пред израелската армија да изврши копнена инвазија.
За контекст, ова е една од најгусто населените области во светот: околу 2,2 милиони луѓе живееле на околу 360 квадратни километри, што е, да речеме, вкупната површина на градот Белград, до почетокот на актуелен конфликт.
Врховниот командант на израелските одбранбени сили, генерал Херзи Халеви, беше недвосмислен.
„Наша непосредна одговорност е да влеземе во Газа, да го нападнеме Хамас каде што можеме, да го убиеме секој командант, секој оперативец, да ја уништиме инфраструктурата. Со еден збор: ајде да победиме“, рече тој додека им се обрати на израелските војници во јужен Израел.
И таму лежи важен проблем; што и да се случи едно е во голема мера непобитно: ова веќе не е конфликт меѓу израелската армија и милитантите на Хамас, туку војна меѓу државата Израел и палестинскиот народ, толку асиметрична што е тешко да не се смета за геноцид. И оваа политика не е од вчера: претходната парадигматска ситуација, на пример, се случи во мај 2018 година, кога американските и израелските власти во Ерусалим го прославија добро познатото преселување на американската амбасада од Тел Авив. Во текот на претходните месеци, Палестинците подготвуваа бран на ненасилни протести познат денес како „Големиот марш на враќањето“; имено, беше потребно да се застане во близина на границата со Израел и да се чека. Само на четиринаесетти мај, израелските снајперисти убија повеќе од 1.350 лица, ранијќи уште неколку илјади, главно пукајќи ги во нозете.
Политиката на Израел кон палестинскиот народ одамна не е политика на заштита на државните граници, колку и да се тврди спротивното, туку на проширување на територии населени со Арапи. Контра-аргументот на оваа теза звучи изводливо: Палестинците неколкупати низ историјата го отфрлаа договорот за „две држави“ на тоа парче земја – едната еврејска, другата арапска – но треба да се праша: што ќе се добие со договорот ако беше јасно сред бел ден дека израелската држава долгорочно ќе добие огромна меѓународна логистика, а арапската не?
Меѓутоа, Израел во неделата објави дека ќе ја одложи копнената инвазија на Појасот Газа до натамошно известување поради неповолните временски услови. Малку е веројатно дека се работи за атмосферски притисок и силни ветрови; Исто така, малку е веројатно дека одлуката е донесена поради бројните предупредувања од наднационални и меѓудржавни организации дека овој чин ќе кулминира со долгорочна хуманитарна катастрофа. Можеби вистинската причина треба да се бара во изјавите на американскиот претседател Џозеф Бајден, кој пред затворањето на прашањето најави посета на Израел.
„Хамас и неговите екстремистички елементи не го претставуваат целиот палестински народ. Мислам дека повторната окупација на Газа од Израел би била голема грешка. Но, влегувањето таму, убивањето на екстремистите – Хезболах е на север, Хамас е на југ – е неопходен предуслов“, рече тој пред посетата, ветувајќи дека жителите на Газа ќе добијат пристап до вода, храна и лекови и подвлече дека е важно да се вратиме на курсот кој би обезбедил постоење на две држави.
Ова веќе навлегува во матните води на геополитиката, исто како што два американски носачи на авиони влегоа во Медитеранот во последните десет дена – секако не толку за да се спречат ракетните напади извршени од Хамас, колку да им се даде до знаење на другите заинтересирани страни да гледаат што прават. . Одамна, државата Израел првпат се согласи да биде истурена позиција на не толку меката сила на Вашингтон на Блискиот Исток, во време кога Советскиот Сојуз во голема мера ги продлабочуваше врските со околните арапски држави. Се чини дека оваа логика е под лупа: Израел сè уште ја има најсилната поддршка во Америка и некои европски земји, но сега мора да внимава што прави.
Постојат неколку причини. По исламистичкиот терористички напад во Арас, францускиот претседател Емануел Макрон најави мобилизација на 7.000 војници, а тамошната влада ги забрани пропалестинските протести. Вакви собири се случуваа и се случуваат во Шведска, Ирска, Шкотска, па дури и во Германија, каде надлежните органи не беа сигурни што да прават со нив – можеби малку поради нацистичкиот геноцид врз Евреите пред и за време на Втората светска војна. Италијанскиот министер за надворешни работи Антонио Тајани рече дека забраната за ненасилни демонстрации во име на поддршка на палестинскиот народ би било погрешно. Некои би рекле – и тоа воопшто не мудро, со оглед на масовното увоз на работна сила во демографски ослабениот Запад во претходните децении. На пример, во Брисел, за време на натпреварот помеѓу фудбалските репрезентации на Белгија и Шведска, исламистички терорист уби двајца шведски навивачи. Не можеше да се воспостави директна врска со настаните во Газа, но јасно е дека настаните не помогнаа. Не случајно советникот на Бајден за национална безбедност, Џејк Саливан, се сретна со претставници на муслиманската заедница во Америка, а во исто време вети дека ќе создаде хуманитарни коридори до Појасот Газа. Промените во официјалната позиција на ЕУ треба да се толкуваат со сличен клуч – од фактот дека не треба да се испраќа помош за Појасот Газа, до фактот дека шефот на европската дипломатија, Жозеп Борел, решително го обвинува Израел за кршење на меѓународното право. .
Најавената нормализација на односите меѓу Израел и Саудиска Арабија требаше да биде краток вовед во долгиот процес на нормализација на односите меѓу Израел и другите арапски земји. Тоа, од друга страна, ќе му даде на Нетанјаху широк простор да ја намали геополитичката поддршка на палестинскиот народ на ниво на празни декларации. Нападот на Хамас врз Израел го спречи овој процес и ги врати на маса некои од клучните прашања: дали Египет, традиционално неправичен кон Палестинцима, мора, под притисок на Иран, Либан и Сирија (кон аеродромите на последните две земји, патем, летаа израелски ракети) да ја сменат надворешната политика? Дали во случај на копнена инвазија, официјален Техеран ќе реагира и со тоа ќе го претвори сегашниот конфликт во судир меѓу најмалку две држави со нуклеарно оружје, кој може да се прошири се до Арапскиот Залив?
Очекувано, погледите се вперени во Кина, која најавува испраќање хуманитарна помош во Газа, но, покрај тоа, студено повикува на прекин на огнот. Сепак, многу поголемо внимание се посветува на официјална Москва. Украинскиот претседател Володимир Зеленски беше во право кога еднаш изјави дека конфликтот меѓу Израел и Палестинците ќе оди во рацете на Путин; агресорот кој се сопнува секогаш навива за нови фронтови. А телефонскиот разговор меѓу Путин и сирискиот претседател Башар ал Асад е јасен предупредувачки знак дека западната оска ќе мора да се ниша кон интересите на Истокот. Рака на срце, еден ден подоцна беше објавен и неговиот разговор со лидерите на Израел.
Што мисли Биби Нетанјаху за се? Што и да каже, не треба да му се верува беспоговорно, како на секој функционер; сепак, малкумина од нив моментално се во ситуација да извршат копнена инвазија на туѓа територија, инвазија за која речиси никој во светот не се залага, истовремено, за неговата долгорочна политика да не мириса на политички пораз. Зајакнувајќи го Хамас во Газа и Фатах на Западниот Брег, активно работејќи на распаѓање на палестинското единство со цел да ги задржи двете арапски територии на еднакво растојание, тој сега се чини дека достигна незавидна позиција – да одговори и на своите гласачи и на светот на прашањето: каде заглави, кога веќе му одеше добро?
