Додека Курти против себе го имаше милитантот Милошевиќ или, подоцна, мировната мисија на УНМИК, и милитантните водачи на ОВК облечени во костуми на Армани, лесно му беше да биде симпатичен, герилец и борец за правата на слабите. Кога ја доби власта и продолжи да се однесува како да е опозиција, се сретна со Вучиќ, неговиот политички близнак, кој е на власт 11 години и се однесува како да е опозиција
СЛОБОДАН ГЕОРГИЕВ
Не поминува ден, а во српските медиуми да нема приказна за Аљбин Курти, премиерот на владата во Приштина. За релативно кратко време стана најомразениот човек на јавниот простор на Србија, а изгледа сите се тркаат да го претстават што полошо.
Сето она што режимот на Александар Вучиќ им го припишува на мал број медиуми кои не ги контролира – што зборуваат за него – десет пати повеќе, а навистина медиумите што режимот на Вучиќ ги контролира, го прават кога е Курти во прашање. Непотребно е да се набројуваат сите негативни квалификации кои се објавени или кажани за премиерот на владата во Приштина.
НАШИОТ ОМИЛЕН НЕПРИЈАТЕЛ Иако не војуваше против Србија и не испука ниту еден куршум против Србите или српските имоти, Курти е боксерска вреќа во локалната јавност и наш омилен непријател, поголем од усташите, Туѓман, Алија, па дури и од Тачи. Весељи, на кои во моментов им се суди во Хашките процеси за воени злосторства извршени врз неалбанци и Албанци за време на војната во Косово во 1998/99 година. години. Се претставува како олицетворение на злото, чија цел е само уништување на Србите и Србија и создавање на Голема Албанија на нивната земја, историски стремеж на сите Албанци на Балканот.
Дури и Курти, дипломиран студент по електротехника (како Владимир Орлиќ, претседателот на српскиот парламент), не остана должен: неговата омраза кон сè српско се манифестираше повеќе од еднаш. Се чини дека токму тоа е неговата слаба точка, нешто што во иднина може да го чини политичка кариера, а со тоа и идејата од која не се откажува во текот на целиот возрасен живот. Изгледа дозволил навистина да биде понесен од своите емоции, дека ги мрази Србите исто како што Вучиќ, на пример, ги мрази Хрватите. Се разбира, таа „омраза“ не треба да се сфати буквално, туку како метафора што се отелотворува во политичките акции и политички изјави.
МЛАДИ, НО И ХРАБРИ Јавноста, која не ги следеше медиумите под контрола на Слободан Милошевиќ, слушна за албанскиот студент Аљбин Курти во 1997 година. Потоа, студенти неалбански организираа протести во Приштина со барање да им се дозволи да студираат во просториите на факултетот. Курти тогаш беше втора или трета година на студии.
Инаку, тој е роден 1975 година во Приштина, од каде што е мајка му, додека татко му е од Улцињ. Училишните денови ги минал во подрумите каде Албанците го организирале својот паралелен систем на образование, бидејќи биле избркани од институциите кои биле преземени од кадрите на Милошевиќ, по измените на Уставот на Србија во 1990 година, со песната „Србија ќе да биде цела, а не во три дела“.
Во месеците по големите граѓански и студентски протести во Србија поради украдените избори во 1996 година, се побунија и албанските студенти. Еден од лидерите беше Курти. Тој беше под силно влијание на Адем Демаќи, политичкиот затвореник со најдолг стаж во поранешна СФРЈ (во затвор беше 28 години), „Албанскиот Мандела“ и иконата на Албанците во Југославија во нивните аспирации да бидат во статус на нација, а не национално малцинство.
Тогашните Албанци го бараа она што го добија другите народи за време на распадот на Југославија: правото на самоопределување. Бидејќи тоа не се случи, студентските протести се претворија во герилска борба на воената формација на ОВК, која веќе на крајот на 1997 година започна со организирана акција на територијата на АП КиМ. Курти се вклучи во „ослободителната борба“, заедно со неговиот ментор Демачи, во 1998 година и беше еден вид портпарол. На неговиот 24-ти роденден, 24 март 1999 година, започна бомбардирањето на Србија, кое ќе доведе до реализација на политичките идеи на Курти во кои тој веруваше и верува.
Меѓутоа, бомбардирањето му носи затвор; бил уапсен на Косово, а откако бил затворен во Липјан, по повлекувањето на југословенските единици, бил префрлен во Пожаревац на издржување на затворската казна. Во пролетта 2000 година, тој беше осуден на 15 години затвор. Меѓутоа, една година подоцна, тој беше помилуван, ослободен и вратен во Приштина со поголема група други политички затвореници од Косово.
Тој настан ќе му послужи на режимот во Белград во последниве години да ја нападне демократската влада што го замени Милошевиќ и да и припише соработка со оние кои и посакуваат штета на Србија.
По враќањето во Приштина, Курти прво ги завршил студиите и продолжил да се занимава со активизам. Од 2005 година и конфликтот со меѓународната администрација во Косово, тој е лидер на движењето Самоопределување – Ветевендосје. До неговото второ доаѓање на чело на владата во Приштина, во 2021 година (по краткотрајната влада во 2019/2020 година), Курти се прослави како цврст борец против секое странско влијание на Косово, без разлика дали тоа доаѓа од тие што ја спонзорираа независноста на Косово или од Белград. Мотото на Курти е дека Косово мора да биде самостојно и независно, што значи дека сам одлучува за својата судбина, слично како што за Србија вели српската влада на Вучиќ.
Движењето најпрво стана познато меѓу помладата популација во Косово по своите анархистички активности, а Курти изгледаше како запален хипи анархист. Од тој период има негови фотографии со подолга коса и борбена јакна, во ролна, налик на млад Вулин во Србија во деведесетите.
Тој често спроведуваше акции во Приштина и во други делови на Косово – секогаш со порака дека Албанците мора да го остварат правото на самоопределување, како и сите други. Покрај тоа, тој побара побрз пат до независноста и формирање на држава. Тој протестираше против планот на Ахтисари од 2007 година, сметајќи дека тој не му носи добро на Косово бидејќи и остава простор на Србија во иднина да се меша во внатрешните работи на Косово. Кога ќе го погледнете денес планот на Ахтисари, против кој беа против сите националисти во остатокот од Србија, исто како што беа против Курти и неговото Самоопределување, можете да видите, во Анекс III, дека т.н. Заедницата на општини со мнозинско српско население е дефинирана таму токму како што се зборува денес кога се споменуваат бриселските договори од 2013 година и подоцна. Тогаш Курти беше против, бидејќи веруваше дека тоа е лошо за независно Косово. Тој и денес е против затоа што Бриселскиот договор го сфаќа како продолжение на планот на Ахтисари, кој тогаш беше сè уште неприфатлив.
Од друга страна, оние што владеат овде во 2007 година беа подготвени да го урнат градот доколку властите помислија да го прифатат планот на Ахтисари, а денес се колнат во него и велат дека ЗСО е исполнување на сите влажни прогресивни политички соништа кога јужната српска покраина во прашање.
Толку за конзистентноста на двете страни.
ВО ПОЛИТИКАТА КАКО НА УЛИЦА Од 2010/2011 година. Курти и неговото движење се во косовскиот парламент и тој период на опозиција беше одбележан со постојана борба – во собранието, на улиците, на границите. Самоопределувањето беше онаква опозиција што никој не ја сака: бескомпромисна и решителна во намерата да дојде на власт и да го води Косово кон целосна независност, а потоа и кон обединување со Албанија. За ова Курти неколку пати јавно и отворено зборуваше.
Правеше безброј инциденти, фрлаше солзавец, се тепаше на улица, беше приведуван, апсен и осудуван, но сето тоа само придонесе за неговата популарност и зголемен рејтинг. Против него имаше воени команданти и потенцијални воени злосторници Тачи, Харадинај, Весељи. На крајот на 2019 година успеа да ги придобие со приказната за тоа како ќе се справи со криминалот и корупцијата на Косово, како ќе владее подобро од оние кои „Западот ги има во свои раце“ токму поради нивното минато и слабост. поради можни обвинувања за воени злосторства. Тој стана премиер во февруари 2020 година, но беше сменет ден по неговиот 45-ти роденден, на 25 март 2020 година. Него го замени Абдулах Хоти, умерен бирократ. Веќе во пролетта 2021 година, Курти повторно победува и повторно го формира кабинетот, на чие чело е до ден-денес.
Од моментот кога ја презеде одговорноста за управувањето со Косово, Курти го направи она што беше негова политичка цел од самиот почеток: иако носеше костум, вратоврска и често зборуваше на српски, тој не ги промени своите верувања ниту милиметар. Тој ја поттикна приказната за воспоставување целосен суверенитет на Косово, што значеше контрола врз четири општини на север кои никогаш не биле под управа на Приштина. Тој од позиција на власт го повтори она што го кажа во опозицијата: Србија е непријател, а не Србите; мафиите владеат на север и неопходно е да се справиме со нив; Србија мора да се нормализира за да ги нормализира односите со неа. Нормализацијата на Србија, според Курти, е конфронтација со минатото, со злосторствата извршени на Косово, што вклучува судење за злосторствата на оние кои ги организирале и извршиле, како и исплата на воени репарации на владата во Приштина.
Курти во 21 век се однесувал онака како што се однесувале државите, победниците во војните, во 20 век, а во тоа не ја нашол поддршката од „западните партнери“. И покрај се, Косово остана најзапоставениот дел на Европа и на Балканот, темна и, за многумина, сè уште вознемирувачка територија.
За помалку од четири години на власт, тој имаше тешки предизвици: епидемијата на корона вирусот и енергетската криза предизвикана од војната во Украина. Тој се обиде да го реши ова со мобилизирање на јавноста на едноставен начин: секое зло ни доаѓа од Србија, мора да бидеме обединети да се браниме од тоа. И денеска кога нејзината претседателка Вљоша Османи оди во Тирана, зборува за тоа дека Србија се заканува и дека Косово е загрозено. Како таму да нема војници на НАТО, како да нема американска база и како цел Запад да не е покровител на „најмладата земја во Европа“. Во животот на активист, во политиката на национал-популист, Курти успеа да се направи најголемиот тепач на политичката карта на Европа и дури да ја доведе во прашање довербата и поддршката на ЕУ и САД за независен косовски проект.
БОРО И РАМИЗ Ова се случи затоа што тој доби лик кој личеше на „сам против себе“. И не затоа што и двајцата сакаат да играат шах и ја сакаат Норвешка, туку поради начинот на кој ја разбираат и практикуваат политиката. Додека Курти против себе го имаше милитантот Милошевиќ или, подоцна, мировната мисија на УНМИК, и милитантните водачи на ОВК облечени во костуми на Армани, лесно му беше да биде симпатичен, герилец и борец за правата на слабите. Кога ја доби власта и продолжи да се однесува како да е опозиција, се сретна со Вучиќ, неговиот политички близнак, кој владее 11 години и се однесува како да е опозиција.
Двајцата делат омраза кон луѓето за кои веруваат дека биле најлошите во историјата против нивниот народ: за Србите, според Вучиќ, тоа се Хрватите, за Курти – Србите. Против тие земји треба да се бори, но во исто време тие се и мерило за вредност. Србија под Вучиќ постојано се споредува со Хрватска и го покажува својот напредок во однос на неа, а Косово под Курти така гледа на Србија.
Вучиќ се пофали дека има „добар Хрват“ Жигманов во владата, Курти се пофали дека има добар Србин Рашиќ. Она што не е добро во овој метафоричен дуализам се токму Србите, малцинските Срби во Хрватска и Косово, кои се главните жртви на оваа политика, бидејќи тие се обичен инструмент во рацете на популистичките политичари. Вербалната војна која се засилува од месец во месец и оди дотаму што Вучиќ се фали дека никогаш не посегнал по Курти (а бил во редовен контакт со Тачи и Харадинај), а Курти вели дека Србија е ненормална, па не може сè со ненормални луѓе се нормализира. Ова ги оддалечува двата народа толку далеку што денес е тешко да се замисли како може да се изгради каква било доверба што би го направила заедничкиот живот.
Вучиќ успеа да ги зајакне најлошите особини на Курти кога станува збор за политичкото дејствување и од него да создаде чудовиште кое буквално сака да ги протера сите Срби од Косово и Метохија. Дури и најлибералните Срби на Косово, кои долго време живеат под управата на Приштина, не гледаат ништо добро во постапките на Курти. Тоа би требало да биде некаков знак за Курти дека погрешил во својот пристап.
Сепак, тој инсистира: во Белград, идејата за Голема Србија е заменета со српскиот свет – што треба да значи дека иако некоја територија не е дел од српската држава, Белград има одлучувачко влијание врз неговата влада, додека Курти инсистира на идејата за Голема Албанија, иако Уставот на Косово (произлезен од планот на Ахтисари) прецизно и одлучно забранува да се обедини со други територии.
Така, на бизарен начин, Вучиќ и Курти продолжуваат да ги живеат и да ги реализираат своите младешки политички соништа во кои Белград и Приштина доминираат во регионот, а двајцата се главни. Вучиќ е на таа патека 11 години и прилично го расчисти патот, патеката на Курти е помала и со повеќе пречки. Тој останува уверен во својот активизам и симпатиите што може да ги создаде. Но, не ако сте на власт. Тоа го знаат пријателите од ЕУ и од САД.
