Политичкиот хаос во Словенија започна во 2004 година. И тој не се смири до денес. Причината е едноставна: до влезот во ЕУ и НАТО, политичките партии ги жртвуваа своите политички позиции во име на националниот интерес
ЖЕЉКО ТРКАЊЕЦ
Словенечкото Министерство за надворешни работи за СТА изјави дека има увид во само еден „нон-пејпер“ за Западен Балкан, хрватскиот од крајот на минатата година, што во никој случај не се однесува на каква било промена на границите.
ДЕСТРУКТИВНАТА ПОЛИТИКА НА ЈАНША: Словенечките европратеници Клемен Гросеj и Ирена Јовева изјавија дека Словенија треба првенствено „да го поддржи понатамошниот процес на интеграција на земјите од Западен Балкан во ЕУ и да игра улога на искрен медијатор“ во согласност со европските вредности, принципи, договори и договори, без да сака за промена на границите.меѓу државите во регионот.
– Јанез Јанша со своите деструктивни политики не води во погрешна насока и на надворешно-политичко ниво. На сите треба да им биде јасно дека промената на границите меѓу земјите во регионот или промената на територијалната организација во БиХ може да доведе до крвопролевање, велат европратениците.
Пред неколку дена германскиот канцелар Ангела Меркел и рускиот претседател Владимир Путин во телефонски разговор разговараа и за Босна и Херцеговина како една од најважните надворешно-политички теми. Повеќе информации за содржината на разговорот, освен потврдата дека се одржал, не се познати.
„ДНЕВНИ АВАЗ“: КОМШИЌ, БЕЗ ЛАГИ И РЕСПИРАТОРИ Во „ Дневни аваз“ неодамна беше објавен едиторијал во кој се коментира наводниот „нон-пејпер“ на Јанша предаден на претседателот на Европскиот совет, Шарлс Мишел. Тоа е највлијателниот босанско-херцеговски дневен весник, чиј сопственик е Фахрудин Радончиќ и е во кавга со најсилната бошњачка партија СДА.
Главниот уредник на „Аваз“, Фахир Каралиќ, накратко го сумираше текот на драматичниот ден, обвинувајќи ја „СДА бот машината“ за ширење на толкувањето дека БиХ е пред распаѓање, дека Европа едвај ја чека и дека Американците се сомнителни
– Време е сите, од Комшиќ и Заферовиќ, преку Бакир Изетбеговиќ, Сифет Подчиќ, Селма Цикотиќ, Бисер Турковиќ и Фадил Новалиќ, до обичниот рај, да позајмат чизми, униформи, ремени и пушки и да се тркаат до границите на БиХ. Треба да ја браниме загрозената држава!, – саркастично вели Каралиќ.
Тој исто така пишува дека „залудно и Јанша и Пахор експресно ги негираа маглите од кујната за претразузнавање“, така што босанската јавност помина уште едно утро „читајќи за мрачните сценарија што наводно ЕУ и можеби САД ги наместиле за Босна и Херцеговина, сè со едноставна цел на нон-пејперот на Комшиќ, кој навистина постои и кој ги згрози дипломатите во Брисел и во седиштето на ОН, е заборавен “.
„Всушност, приказната за Јанша и Пахор требаше да послужи како логично продолжение на претчувствата, неволјите и обвинувањата на Комшиќ кон Брисел и (извртениот) Вашингтон и нивните скриени намери кон БиХ“ – пишува Каралиќ и продолжува:
„Можеби овој медиумско-политички спин ќе успееше да трае подолго од неколку часа, ако Комшиќ не добиеше жесток одговор од земјите на Квинто (минатата недела – големите пет земји – САД, Велика Британија, Франција, Германија и Италија) и предупредување да се свртиме кон реформите и економскиот развој во БиХ, наместо да ја користиме реториката на конфликт и непотребните политички тензии.
ВАКЦИНИ ОД ЉУБЉАНА На крајот, тој се обиде и повторно испука во празно. Циниците би рекле дека ако тој зборуваше толку многу пати (и не еднаш) за аферата „Респиратори“ или за ситуацијата во КЦУС, дека некој ќе го видеше неговиот личен напор да добие спасувачки вакцини против коронавирус, можеби денес некој ќе веруваше во неговата политичка миража дека државата БиХ, како што тој и неговите партнери од СДА повторуваат еднаш и тогаш, е загрозена уште пред распаѓањето.
Така, мелодраматските политички претстави на Комшиќ секој ден се повеќе наликуваат на трагикомична монодрама во која главниот лик се помалку потсетува на праведниот Робин Худ кој се бори против омразените непријатели Милорад Додик и Драган Човиќ, и сè повеќе од лагите на Бакир Пинокио кој ги шири меѓу Бошњаците – муслиманската земја Босна е исто така добра за нас, помала од државата БиХ, но таа е само наша.
Политичкиот хаос во Словенија започна во 2004 година. И тој не се смири до денес. Причината е едноставна: до влезот во ЕУ и НАТО, политичките партии ги жртвуваа своите политички позиции во име на националниот интерес. За време на кампањата за претседателските избори во 2002 година, оваа теза ми ја презентираше професорот Дин Верчиќ, експерт за комуникации и дипломиран во Лондон. Иако на почетокот ми се чинеше претерано затоа што Јанез Јанша и претходно и правеше сериозни проблеми на владејачката коалиција, подоцна настаните целосно ја потврдија проценката на професорот Верчиќ. Словенечката политика во 90-тите имаше за цел да се излезе од југословенската криза и тие успеаја, а потоа станаа член на ЦЕФТА (Централноевропска зона на слободна трговија), што исто така и успеаја. Следуваа две цели беа ЕУ и НАТО. Кога и тоа беше исполнето, веќе немаше никаква причина за политичко единство.
КРИЗА ВО СЛОВЕНИЈА Додека го пишувам овој текст, во понеделникот наутро, словенечката политичка криза достигна ново ниво. Владината коалиција е предводена од Јанез Јанша, но на чело на Парламентот е Игор Зорчич, кој ја напушти владината коалиција.
После тоа, владејачката коалиција покрена постапка за разрешување на Зорчич, но успеа да собере 45 гласа. Еден помалку од потребните 46 (има 90 пратеници во Парламентот). И така, Словенија има многу ретка ситуација во која владата нема претседател на парламентот. Коалицијата има само 38 гласа и зависи од добрата волја на двата парламентарни клуба.
Јанез Јанша, роден Иван Јанша, ја одбележа модерната историја на Словенија со своето присуство, не толку со своите позитивни постапки. Заврши студии по Национална одбрана и социјална самоодбрана и беше вработен како воен офицер. Сепак, уште во раните 80-ти години на минатиот век започна критиката за тогашната ЈНА, која кулминираше со објавување на текст во Младина, за кој ЈНА заклучи дека открил воена тајна. Поради тоа, Јанша заврши во затвор, кој беше еден од првите иницијатори на протести на тогаш веќе силното опозициско движење во Словенија.
ЗАМИНУВАЊЕ НА ВЕТЕРАНИТЕ Во првата словенечка влада по демократските избори, Јанша ја добива функцијата министер за одбрана. Но, неговата амбиција беше многу поголема. Иван секогаш сметаше дека неговото место е на чело на државата, но тој мораше да си даде оставка затоа што во 1992 година, уште еден Јанез, Дрновшек, се врати во словенечката политика. Клучен момент е 1994 година и скандалот во Депала Вас. Во тоа време, припадниците на воената полиција уапсија цивили, што предизвика бура од критики во Словенија, а Дрновчек заедно со претседателот Милан Кучан го тргнаа Јанша од министерската позиција. И така тие стануваат негови смртни непријатели. Ова е моментот кога Јанша официјално почнува да ја дефинира својата политика на бинарна основа: оние кои се со мене и други, кои автоматски се против мене.
Во 2004 година, Словенија стана членка на ЕУ во најголемиот бран на проширување во историјата. Јанез Дрновшек веќе поднесе оставка од функцијата претседател, а Милан Кучан се пензионира по два претседателски мандати. Есента истата година, Словенската демократска партија предводена од Јанша победи на изборите, а Либералдемократите на Словенија (ЛДС) претрпе пораз и започна нивно исчезнување од политичката сцена.
Карл Ерјавец потоа се качи на сцената и ја презеде партијата на пензионерите (ДЕСУС). Тој ќе ги дефинира премиерите во следниот период, бидејќи, секогаш ќе освојуваат клучни гласови од 6-10 што ќе гарантираат мнозинство во десниот или левиот блок. Потоа тој се свртува кон Јанша. Тој исто така стана министер за одбрана. Во инаугуративниот говор, кој како целина го предаде политичарот на современите погледи на светот, отскокнаа неколку реченици, за кои беше очигледно дека треба да следи чистка. „Мораме да го отвориме прозорецот за да ги проветриме институциите“, рече тогаш Јанша. Една година подоцна, тој насилно ќе го отстрани Зоран Јанковиќ, водачот на најголемата словенечка компанија Меркатор, и со тоа ќе создаде нов непријател (злосторството на Јанковиќ беше тоа што не му даваше пари за кампањата и беше дел од кругот на Кучан).
КОРУПТИВНА ЗДЕЛКА СО ПАТРИЈА Нов удар за Јанша беше извештајот на финската телевизија, кој потврди дека има корупција во набавката на оклопните возила Патрија во Словенија. Затоа ги загуби изборите во 2008 година. Тогаш Борут Пахор ја презеде владата и се соочи со светска финансиска криза што ја фрли Словенија на нозе. Јанковиќ, тогаш веќе етаблираниот успешен градоначалник на Љубљана, ја основаше партијата Позитивна Словенија за новите избори во 2011 година, победи, но Јанша го надигра зад сцената и формираше влада. Тогаш тој и Јанковиќ мораа да си дадат оставка затоа што антикорупциската комисија започна истрага против нив. Владата ја презема една жена, Аленка Братушек од Позитивна Словенија, која ја решава ситуацијата, ја смирува финансиската криза, ја враќа земјата во тренд на економски раст, што го разбесни Јанковиќ, кој реши да ја минира.
Во 2014 година, Словенија започна и нови избори на кои партијата на Јанковиќ не успеа да влезе во Националното собрание, а победата ја освои СМЦ, партија основана од Миро Церар непосредно пред изборите (акронимот е Партија на Мира Церар). SMC постигнува една од најубедливите изборни победи во модерната словенечка историја. Се чинеше дека конечно е пронајдено вистинското лице на либералната левичарска левица, лицето кое ќе го замени Дрновчек. За време на кампањата за овие избори, Јанша мораше да оди во затвор поради аферата Патриа, но тој сепак беше избран за пратеник, па во земјата имаше единствена ситуација: Јанша доби одобрение да доаѓа на седниците на Парламентот од затвор. Заради тоа Уставниот суд конечно наложи да му се укине пресудата за кршење на човековите права.
СИЛНИ ПРЕСВРТИ НА ИЗБОРИТЕ Церар беше апсолутно разочарување. Без харизма, со тоа што Ерјавец водеше независна политика како министер за надворешни работи и беше во опозиција со владата секогаш кога ќе се направеа обиди да се зафати некое од правата на пензионерите. Четири години подоцна, СДС на Јанша повторно стана најмоќната партија. И Карл Ерјавец не беше избран за функција. Новото лице на либералната Словенија треба да биде Марјан Шарец, кој сериозно му се закани на Борут Пахор на претседателските избори една година порано. Но, Шарец беше комичен телевизиски и радио водител. И неговата партија ЛМŠ (Марјан Šарец Листа) е само втора. Во Парламентот има девет партии, од кои четири се дефинирани како либерални. Европските либерали, сега наречени обнова на Европа, повикаа на либерални опции за обединување пред овие избори, но лидерските амбиции и егото беа посилни. По тешките преговори, Шарец успева да формира малцинска влада составена од ЛМŠ, ДеСУС, САБ (партија на Аленка Братушек), СМЦ и Социјалдемократите (СД). Левата, крајната лева, им обезбедува конструктивна поддршка. Прашање на време беше кога таа коалиција ќе се распадне.
(продолжува)
