Живеев во Скопје со жена со која говорев на англиски јазик и тоа беше многу нормално. Спиејќи во Скопје, бевме граѓани на светот. Се чувствувавме суверени. Па луѓето одеа во Лондон за да купат плочи, а тоа беше најнормално. Така живеевме. Ја изгубивме таа можност. Ние, всушност, ја имавме Европската унија, па затоа постапувавме добро
ТАТЈАНА ЊЕЖИЌ
По церемонијата на отворањето на Светскиот конгрес на Меѓународната федерација за театар за истражување, што се одржа во Народно позориште во Белград, прославениот писател одржа пленарни предавања на темата „Театарот и миграцијата -. Театарот на идентитет меѓу миграцијата и неподвижноста”
Интересно, прецизно, низ призмата на личниот живот и театарски дела со серија на зачудувачки, и сеизмички и гротескни моменти беше презентацијата Стефановски. Мајсторот на перото, сто ова го зачини со духови моменти и интересни слајдови. Беше смеа во салата кога, на пример, зборуваше за односот помеѓу англиската тастатура и својот мајчин јазик ( „буквата W е Њ, Q е Љ … но ќе видите каде е човекот со чудовиштето на глобализацијата”), или кога тој се обиде да се „преведе”, во овој регион познатите парчиња платно со извезени цртежи и пораки дека поранешниот домаќинки ги чуваат=ле над шпоретот ( „мудра жена мора знати свога мужа љубит и кувати”), доби аплауз. И потоа, во разговор за “Блиц”, тој размислуваше за неговата изрека за визниот режим, разговараше за плановите …
На прашањето со кое чувство дојде на собирот, дали се подготвувше за настапот, се нсмеа:
– Со чувство дека сум квалификуван за темата. Затоа што сум вежбал со години. Напишав белешки со задоволство и со внатрешен ангажман. Затоа, ова место е многу логично за такво множество на темата. И што се однесува до мене, напишав толку драма со таа тема.
Се сеќаваме дека тој „мирно живеел во Скопје” до распадот на Југославија, а по таа војна со разни ужаси, се преселил во Лондон. Тој, исто така, се осврна и на фактот дека неговиот дедо отишол на печалба а запрашал колку тоа го променило, тој рекол:
– Студирав англистика, што знали и тогаш ме интересираше другоста. Знаев одлично англиски, дури и пред да ја сретнам мојата сопруга. Сепак, она што е важно, што беше автентично можно – живеев во Скопје со жена со која говорев на англиски јазик и тоа беше многу нормално. Спиејќи во Скопје, бевме граѓани на светот. Се чувствувавме суверени. Па луѓето одеа во Лондон за да купат плочи, а тоа беше најнормално. Така живеевме. Ја изгубивме таа можност. Ние, всушност, ја имавме Европската унија, па затоа постапувавме добро.
Еден од возбудливите моменти во текот на предавањето беше кога тој зборуваше за миграција на птици, за што, за време на нашиот разговор со насмевка забележа:
– Сѐ уште бевме во училиште, научивме дека птиците се движат од југ кон север, а потоа се враќаат. Се разбира, според сезоната. И ние никогаш не се прашувавме и каде е навистина нивната куќа. Јагулите од Охридското Езеро патуваат до Саргаско море повеќе од 10.000 милји. Во животот на многу животни миграцијата е природна работа. И за генерацијата на дедо ми печалбата беше нешто како челиќчење на мускулите..
Станува збор за современ момент во кој клучниот момент е всушност економски, за проблемите што ги имаат обичните луѓе со документи …
– Милиони луѓе од средната класа во Англија имаат друга куќа во јужниот дел на Франција. И нема контроверзии или проблеми со идентитетот. Ако имате пари, можете да живеете насекаде како дома. Болката на затворањето произлегува од сиромаштија.
На прашањето што ќе правиме со нашата сиромаштија, тој одговори:
– Не знам, но тоа е многу сериозно.
Станува збор за современ момент во кој клучниот дел е всушност економски, за проблемите што ги имаат обичните луѓе со документи …
– Милиони луѓе од средната класа во Англија имаат друга куќа во јужниот дел на Франција. И нема контроверзии или проблеми со идентитетот. Ако имате пари, можете да живеете насекаде како дома. Болката на затворање произлегува од сиромаштија.
На прашањето што ќе правиме со нашата сиромаштија, тој одговори:
– Не знам, но тоа е многу сериозно.
Ние се сеќаваме на неговите зборови дека визниот режим е криминален.
– Начинот на кој луѓето очекуваат Македонија да преземе визи за Англија е криминална и скандалозна. Почнувајќи од испраќање на пасоши до Полска и пошироко.
И, последното прашање, инспирирано од предавањето, беше – што ќе пшрави ако повторно се роди?
– Јас би правел претстави базирани на ритуали од секојдневниот живот. Мојата баба имаше тридневна свадба. Сакам да направам такво шоу. Моите студенти во Шведска направија петминутен филм од дванаесет часовен материјал во кој стартуваа со мигот кога го отвораат првото пшиво а завршуваат во тотално пијанство. Кој знае што ќе сторам ако повторно се родам, но посакајте ми среќа..
