Очигледно е дека режимот нема програма за запирање на народниот бунт и дека влегол во фазата – да пробаме сè одеднаш, но со недостаток на морал и човечност, а со вишок пари и сила, успешно успеа да го одложи заминувањето од власт
САНДРА ПЕТРУШИЌ
По несоодветното прашање на Александар Вучиќ дали се игра игра во Нови Сад на 1 ноември, очигледно немаше смеа на нешто што во неговиот свет се нарекува хумор, па следеше кризен маркетинг. Прво му напишаа текст со извинување и го испратија до Претседателството да го прочита најдобро што може. Потоа во последен момент прогласија ден на жалост, а потоа го облекоа целиот државен врв во црно и го испратија на панихидата во црквата Свети Сава. Откако беше единствениот во фармерки и патики, но на достоинствен начин (барем така објавија државните таблоиди), Вучиќ го презеде микрофонот од патријархот Порфириј и гласно стави крај на тридневниот труд на луѓето задолжени за гореспоменатиот маркетинг.
За почеток, тој одржа своја лекција за христијанските вредности, потсмевајќи се на Нови Сад затоа што не се сеќава на жртвите, што звучи исто толку морбидно и глупаво како да се каже дека нечиј погреб бил прекинат затоа што не се собрале доволно луѓе. Потоа ги пофали прекрасните луѓе од Чациланд кои реагираат на „насилството на блокадите“ со песна, бидејќи е многу убаво од нивна страна да ја пеат песната „Мајка отиде да го бара својот син“ на мајката на починатиот Стефан Хрка, и конечно се осврна на самата Дијана Хрка, тврдејќи дека е премногу учтив за да зборува за неа, но дека не е толку учтив за да не инсинуира дека таа е платена за она што го прави. И додека не ги тргаше очите од телевизиските екрани и кажуваше што и да му паднеше на ум, успеа да не го спомене единственото нешто што ќе требаше да го направи како претседател – катастрофалниот извештај на Европската комисија во врска со квалитетот на работата на неговата влада и фактот дека Владата на Шведска одлучи да суспендира дел од финансиската помош за државните институции на Србија и да ги пренасочи тие средства кон зајакнување на општеството, поради влошувањето на владеењето на правото, корупцијата и слободата на граѓанските медиуми.
Значи, претседателот ни го одби најосновното објаснување – дали имаат некаква програма во новите околности? И дали има нешто повеќе од обид да се задржи власта, каква и да е таа и над какви било урнатини на земјата во кои е воспоставена, освен тортура, навреди и кукање дека доживуваат „невидени притисоци“ и неправда и дома и во странство. Од намалување на маржите до тепање луѓе
„Мислам дека многу ја преценуваме моќта на Александар Вучиќ, нивните способности и интелигенција, а тоа го правиме со години. Тие имаат многу пари и можат да купат најдобри можни совети на светот, но од нив зависи колку добро се способни да ги применат тие совети, а од друга страна, зависи и од ситуацијата. Во исто време, Вучиќ се обидува да се претстави, барем во очите на меѓународната, ако не и на дел од домашната јавност, како некој што е подготвен да признае некоја грешка и да се повлече затоа што бил премногу избрзан, но веднаш потоа го имаме Чациленд, неговите криминалци и бандити, и музика што ѝ се пушта на жена што изгубила дете. Ова се шизофрени пораки затоа што еден ден слуша што го советува некој скап странски советник, а следниот ден прави нешто каде што се пробива неговиот оригинален радикализам.
Сега сме во многу специфична ситуација и ми се чини дека во последните неколку месеци, ако не и сите овие години, немаат јасна стратегија што да прават и како да го потиснат општиот бунт во општеството. Мојот впечаток е дека во моментов спроведуваат систем – ајде да пробаме сè. Од намалување на маржите до тепање луѓе на улица. Тоа не е кохерентна порака, тоа не е конзистентна политика. На пример, тој ја фрли пропагандната мерка за намалување на маржата во воздух, таа беше потрошена надвор од изборната кампања и не може да се повтори на краток рок. „Тоа никогаш не би му се случило на сериозен политичар“, вели Драган Поповиќ, директор на Центарот за практична политика.
На сериозен политичар не би му се случило да почне да губи финансиска помош од странство и инвеститорите да го напуштаат, и самодоволно да испраќа порака за тоа колку ги зголемил пензиите и колку ќе ги зголеми платите, исто како што не би му се случило да чека санкции против НИС и да објави дека нема поим што ќе прави, дека ќе биде многу тешко, но дека не помислува да се пензионира и да му го препушти тоа на некој што може. Исто така, во таква ситуација, сериозен политичар би побарал анкета на јавното мислење за да види што мисли народот, а Вучиќ го бара тоа за да користи лажни бројки за да промовира што би сакал народот да мисли.
И може, бидејќи го има под контрола Ипсос и повеќе од 90 проценти од медиумскиот простор подготвени да објават наслов: „Ново истражување на Ипсос – Вучиќ ја прегази опозицијата“. И анализата (примерот е префрлен од Курир) од која дознаваме дека за само еден месец СНС пораснала од 48,2 проценти поддршка на 49,1 процент, а дека студентите имаат 9 проценти, од што произлегува заклучок што ниедна професионална агенција никогаш не би го објавила: „Граѓаните на Србија се постојани, секојдневни сведоци на одговорната и државничка политика на претседателот на Републиката, Александар Вучиќ… И покрај обидите да се девалвира и омаловажи сè што прави државата со блокади, провокации, насилство и лажно известување, функционира, како што покажува истражувањето, народот даде јасен одговор – му верува на Вучиќ и на неговиот курс на стабилност, опипливи резултати“. Имајќи предвид дека според сите други анкети, студентите имаат поголема или барем иста поддршка од СНС, се поставува прашањето дали Ипсос е навистина автор на споменатите бројки и споменатиот епски наратив (досега ниту потврдија ниту негираа) или станува збор за памфлет на СНС направен со цел да се подигне моралот на своите гласачи, а да се смират останатите. Исто како што не е познато дали бројките што ги презентира МУП за присутните на собирите (на пример, во Нови Сад, според Архивата на јавни собири, имало над 110.000 луѓе, а според податоците на МУП, 39.000) се наредба од врвот на партијата или хуманитарна работа на полицискиот директор Драган Васиљевиќ.
И успешна хуманитарна работа затоа што во најавата за неверојатни зголемувања на сите можни плати, Вучиќ изјави дека државата ќе „најде сила“ дополнително да ги зголеми платите за полицијата, а особено за ЈЗО. Не е важно што ЈЗО не лажирал бројки, тој успешно всадил страв кај луѓето (толку успешно што Марко Кричак бил именуван во резолуцијата на Европскиот парламент) и гласно објавил (со палка) дека репресијата е најважната стратегија на владата во моментов. Но, тогаш се поставува прашањето зошто не беше најавено зголемување на БИА кога тие веќе се впуштија во надзор и прислушување на граѓаните со таков жар што ја предизвикаа аферата Миша Бачулов (официјалната верзија гласи: тој сакал да се обиде да се самоубие, а Вучиќ и неговото семејство ќе бидат жртви?!), а според неофицијалните податоци откриле дека Дијана Хрка планирала штрајк со глад, па навреме го посочиле својот напаѓач – претседателот на Комисијата за правосудство и пратеник на СНС Угљеша Мрдиќ, кој ги утврди виновниците за падот на крошната со помош на истражниот метод и сега бара нивно апсење.
Може ли ваквите примери да се сметаат за консолидација на власта?
„Дефинитивно има одредена консолидација на властите, ако го споредиме со периодот март или април оваа година кога беа во најдлабока криза. Ова го гледаме во цела низа акции, од организирање контра-прошетки до вршење притисок врз образовните институции, каде што се обидуваат да спречат повторување на блокадите, но и да влијаат на политичката агенда. Тие мораа да им покажат на своите гласачи дека не се на колена и дека, како што сакаат да кажат, државата е посилна од блокадите. А потоа воведувањето репресија беше механизам за… Ова, секако, го нагласи недемократскиот карактер на владата, но тие едноставно мораа да донесат некои тешки избори. Во таа смисла, тие се во подобра состојба отколку во април, но сигурно не се вратија, ниту пак верувам дека можат да се вратат на нивото на кое беа пред 1 ноември минатата година“, вели Душан Спасојевиќ, професор на Факултетот за политички науки.
Одреден број министри многу добро разбираа во која насока треба да одат, па Ивица Дачиќ се потруди да всади страв кај сите оние кои имаат забелешки кон владата злоупотребувајќи ги цевките од пушки насочени кон народот, а Дејан Вук Станковиќ, Златибор Лончар и Никола Селаковиќ од срце му помогнаа користејќи отпуштања, затворања или злоупотреби на институциите и финансиска исцрпеност, но ниту еден од нив не се најде во улога на хардкор ѕвезди. Сепак, овој екстремизам не ги обесхрабри од лоши дела, што е показател дека може да има некои ефикасни тактики за консолидација во рамките на режимот. Сепак, прашањето е дали е доволно режимот навистина да се справи со барањето за распишување предвремени избори? „Ставот кон изборите е, условно кажано, прашање од милион долари. Мојот впечаток е дека имале за цел да ги одложат изборите, дека се плашеле од жешкиот септември и октомври што дел од јавноста го очекуваше и дека им било важно изборите да не дојдат тогаш. Ми се чини дека ова е нивната основна тактика, додека чекаат да се случи нешто што ќе им ја подобри ситуацијата. Секако, никој од нас не може да исклучи ненадејни избори ако владата процени дека работите се влошуваат и дека не можат да ги сменат тие трендови, но ми се чини дека ако тоа не се случи многу брзо, не треба да ги очекуваме. Она што беше малку збунувачко е што ниту опозицијата ниту студентите не се подготвени за изборите. Значи, имаше, и сè уште има, простор да се преземе голем ризик и да се обиде да се фатат противниците на погрешна нога сугерира дека примарната тактика се растегнува колку што е можно повеќе“, вели Спасојевиќ.
Надлежната институција за распишување на изборите сè уште не излезе со одговор, ако го игнорираме оној дека ќе ги распишат пред рокот, што според неговата веќе покажана досетливост може да значи почеток на декември 2027 година. Сепак, врз основа на работата на Собранието, може да се претпостави дека и тие се подготвуваат за изборите, имајќи го предвид бројот на луди закони што ги донесуваат како на лента. Да речеме, за да не им се изгори под нозе, предлогот да се најде lex specialis за Генералштабот на седницата на 4 ноември без законска постапка би бил одложен за најмалку 14 дена, што е минимумот за пратениците да се запознаат со предлогот. „Јасно е дека Вучиќ не би сакал избори, но мислам дека во оваа ситуација не може да ги избегне. Колку подолго трае ова, режимот е во сè поголеми проблеми, бидејќи својата популарност ја темели на гарантирање мир и стабилност на луѓето, а тоа веќе не е достапно во Србија. Насекаде има немири, луѓето се на улиците насекаде, и колку подолго трае ова, толку повеќе неговите гласачи стануваат свесни дека тој не може да им го испорача она што им треба. Значи, тој не е новиот Тито. И тоа е клучот и она што го прави, како и секој друг авторитарен лидер, го држи на власт“, вели Поповиќ.
И додека не го сфати тоа на тешкиот начин, ќе имаме уште неколку отпуштања, тепања и апсења, заедно со уништување на сите не само демократски, туку и човечки вредности.
(radar.rs)
