Темата Северна Македонија е пред рушење на бугарската влада. Како што се испостави, во 2300 година Софија и Скопје допрва ќе се расправаат чии е цар Самуил и Гоце Делчев. Но, тогаш тие ќе се мразат уште повеќе. Советот на ЕУ за да започне финансирање од речиси 12 милијарди лева. Се очекуваше тоа да се случи на почетокот на мај, но добрите вести се уште ги нема
ЕМИЛИЈА МИЛЕВСКА
Оваа тема започна со летечки старт во првите два месеци од владата на Кирил Петков, а сега е во ќорсокак: укинувањето на ветото на Бугарија за почеток на преговорите за влез на Северна Македонија во ЕУ. Тема која веќе е на прагот да стане табу за владејачката коалиција.
На сите крај и надвор од Вардар им е јасно дека ништо значајно нема да се случи до крајот на француското претседателство со Советот на ЕУ, на 30 јуни. Бидејќи не е постигнат напредок за спорните теми, не се случи заедничка средба на бугарската и македонската влада на 22 мај во Скопје, како што беше договорено. Дваесеттиот состанок на Заедничката мултидисциплинарна експертска комисија за историски и образовни прашања меѓу Бугарија и Република Северна Македонија беше закажана за септември – на инсистирање на Скопје. Досегашното постигнато не е охрабрувачко – ниту како напредок на теми замрзнати за Охридската епархија, ниту како ритам на работа.
СЕВЕРНА МАКЕДОНИЈА МОЖЕ ДА ЈА УРНЕ ВЛАДАТА Аналитичарите, па дури и политичарите, гласно признаа дека ветото на северна Македонија може да ја урне власта. Тоа, на бугарското национално радио го призна и пратеникот на БСП, Петар Канев, според кого оваа тема може да ја урне власта „ако не го слуша расположението на народот“. Несомнено, власта е свесна за расположението, бидејќи, прашањето тоне сè подолу во нивната агенда и првичниот ентузијазам како да испари. Премиерот веќе не зборува за „надградба“ и „нова енергија“ во односите, туку се обидува да ги усогласи црвените линии и зеленото светло за Европската унија. „Сите Бугари знаат дека Северна Македонија мора да биде во ЕУ и дека правата на Бугарите таму мора да бидат заштитени. Ние нема да направиме ништо без Народното собрание, но кој сака сиромашен сосед надвор од ЕУ“, изјави Кирил Петков за Нова ТВ.
Во бугарското општество нема голема поделеност по македонското прашање – за разлика од односот кон војната во Украина, каде од една страна ги има оние кои сочувствуваат со Русија и режимот на Путин, од друга – оние кои ги осудуваат. Мнозинството Бугари го одобруваат ветото за Скопје и сметаат дека поддршката треба да се даде само откако југозападниот сосед ќе ги исполни условите од Договорот за добрососедство. Оваа непопустливост е констатирана во бројни анкети во последната година. И иако ситуацијата не е како во 2020 година кога Бугарија стави вето и над 80% од Бугарите беа за таква цврста позиција, сега податоците покажуваат нивоа од околу 70%. А има и такви кои сметаат дека Северна Македонија треба да остане надвор од Заедницата. Таквата силна јавна опозиција може да ја скрши секоја политичка волја – и покрај повторените изјави на лидерите на „Продолжуваме со промената“, „Демократска Бугарија“ и европратениците дека национален интерес на Бугарија е Северна Македонија да влезе во ЕУ.
Во коалиција која во никој случај не е позната по својот тимски дух, нема политичка волја да се стави вето на Северна Македонија. БСП со заби и канџи се држи до црвената линија, а и „Има такви“. Претседателот на Комисијата за надворешна политика Димитар Гардев (ИТН) дури за БНТ коментираше дека „во последната година билатералните односи меѓу Бугарија и РСМ, наместо да се подобрат, нагло се влошија“, а на инсистирање на службите при нејзините посети на РСМ била под силна полициска заштита министерката за надворешни работи Теодора Генчовска.
Во неодамнешната декларација во парламентот на Демократска Бугарија, темата Северна Македонија недостасува – иако нивните поддржувачи и гласачи се меѓу оние кои го поддржуваат укинувањето на ветото. Таа повикува на „депутинизација“ и ги истакнува приоритетите во различни области, чија имплементација ќе обезбеди поддршка на ДБ за управување. Но, ветото на северна Македонија не е меѓу тие приоритети.
Коалицијата е свесна дека македонското прашање може да предизвика незадоволство кај нив, многукратно поголемо од она на превозниците, работодавачите, синдикатите и Вазраждане заедно. Овде нема да помогне вербалната рамнотежа, ниту поддршката од опозицијата, како што се случи со „воено-техничката помош“ за Украина. А тоа би значело неизбежен и цврст пад од власта.
ЌЕ УСПЕЕ ЛИ ПРИТИСОКОТ ОД ЕУ? Спорно е колку ќе успее притисокот на европските институции за промена на бугарската позиција. Во моментов продолжува долгогодишниот ќор-сокак. Чешката Република ќе го преземе ротирачкото претседавање со Советот на ЕУ од 1 јули. Прага веќе изјави дека Западен Балкан ќе биде еден од нејзините приоритети во контекст на европското проширување. Нерешеното бугарско-македонско прашање, кое го запира и европскиот пат на Албанија, е само еден од проблемите во регионот, заедно со спорот меѓу Србија и Косово и тензиите во Црна Гора.
На 7 април, кога пристигна во Бугарија за да го претстави одобрениот План за закрепнување и одржливост, претседателката на ЕК Урсула фон дер Лајен потсети дека во 2020 година Европскиот совет ветил дека ќе започне преговори со Северна Македонија и Албанија. „Мораме да го одржиме ветувањето, знам дека имаме сила да го направиме тоа“, му рече таа на премиерот. Засега, сепак, тоа не е во негова моќ. Сепак, бугарскиот план за закрепнување и одржливост сè уште не е одобрен од Советот на ЕУ за да започне финансирање од речиси 12 милијарди лева. Се очекуваше тоа да се случи на почетокот на мај, но добрите вести се уште ги нема.
Како што се испостави, во 2300 година Софија и Скопје допрва ќе се расправаат кој е цар Самуил и Гоце Делчев. Разликата е во тоа што ќе се мразат уште повеќе.
