Ова е прашање што го постави „Њујорк тајмс“ после прес конференцијата во Бари на американскиот претседател и Володимир Зеленски
Претседателот Џо Бајден и претседателот Володимир Зеленскиј од Украина пристигнаа заедно на прес-конференција на годишниот самит на Групата 7, во Савелетри, Италија, во четвртокот, на13 јуни
А)мериканскиот претседател Џо Бајден постојано се спротивставуваше на притисокот во текот на 27 месеци војна да ја дозволи влез на Украина во НАТО, убеден дека тоа брзо може да резултира со испраќање на американски војници во директна борба со Русите. Во четвртокот, тој изнесе алтернативни чекори дизајнирани да му покажат на рускиот претседател Владимир Путин дека САД и нивните сојузници немаат намера да се пакуваат и да заминат.
Имено, Бајден потпиша 10-годишен безбедносен пакт со украинскиот претседател Володимир Зеленски, кој Бајден го претстави како гаранција за снабдување со оружје, разузнавачка поддршка, совети и технологија потребни за победа во војната и одвраќање на нова. Тој, исто така, рече дека САД ќе го преземат водството во обезбедувањето на Украина со заем од 50 милијарди долари за обнова на нејзините уништени пристаништа и електрани и за купување оружје. Парите треба да се вратат од каматата генерирана од имотот од 300 милијарди долари што Путин, необјасниво, ги остави во западните финансиски институции пред неговата инвазија во февруари 2022 година.
„Нашата цел е да ги зајакнеме кредибилните одбранбени способности на Украина на долг рок“, рече Бајден откако тој и Зеленски го потпишаа договорот на југозападниот брег на Италија, каде Групата 7 индустријализирани земји ја отвори својата годишна лидерска конференција. „Не се повлекуваме“, додаде тој, предупредувајќи го Путин..
Зеленски срдечно му се заблагодари на Бајден, иако безбедносниот договор и заемот беа далеку од она што тој го сакаше во овој тежок момент од војната. Зеленски не крие дека е тешко да се фокусира на долгорочните перспективи на Украина кога е очајно загрижен дека ќе преживее на краток рок, соочени со немилосрдните напади и напредувања, иако минимални, на руските војници.
Но, поголемата грижа за лидерот на Украина и за цела Европа е дека самите договори можеби нема да го преживеат исходот од американските избори и неодамнешните европски избори.
Безбедносниот пакт, заснован на слични, децениски обврски кон Израел, не содржи финансирање – само американска посветеност да работи со Конгресот за да се обезбедат десетици милијарди долари што ќе бидат потребни. Тоа, најверојатно, значи уште една модринка во борбата на Капитол Хил, каде што големото мнозинство републиканци во Конгресот со месеци се спротивставуваа на повеќе обврски за средства и оружје што го купуваат пред да се одобри финансирањето во април.
Но, поголемата загриженост за Зеленски е дека Бајден, со кого неговата врска често беше спорна, може да биде на неговиот последен самит на Г7. А закопано во ситните букви на безбедносниот договор што го потпишаа со елеганција лежи овој став: „Секоја од страните може да го раскине овој Договор со давање писмено известување преку дипломатски канали“ кое „ќе стапи во сила 6 месеци подоцна“.
Токму тоа е дупката што поранешниот американски претседател Доналд Трамп ја искористи со иранскиот нуклеарен договор, кој го напушти во 2018 година. Трамп не крие дека ја презира Украина или неговата желба да ги ослободи САД од огромната финансиска обврска . Наместо тоа, тој инсистираше на тоа дека може да ја заврши војната за 24 часа – веројатно со тоа што ќе му каже на Путин дека може да ја задржи територијата што веќе ја зазеде.
„Тоа е договор што навистина го доловува моментот“, рече Сет Г. Џонс, директор на Проектот за транснационални закани во Центарот за стратешки и меѓународни студии, истакнат истражувачки институт во Вашингтон, кој штотуку се врати од посетата на Украина. „Од една страна, тоа е корисен чекор за воспоставување долгорочни односи со Украина. Од друга страна, тоа е многу пократко од она што навистина го сакаат Украинците: вистинско членство во НАТО“, кое, за разлика од парчето хартија што двајцата мажи го потпишаа со таков талент, е тешко да се отповика.
Заемот од 50 милијарди долари, доколку биде исплатен оваа година, е потешко за идниот претседател да го врати назад. И парите доаѓаат точно на време: буџетската ситуација на Украина е толку страшна што таа беше принудена да продаде некои државни средства.
Американскиот министер за финансии Џенет Јелен, архитект на планот за заем кој ја остава главницата на Русија недопрена, но ја користи каматата што ја заработува, рече на настанот во Њујорк во четвртокот дека му се покажало на Путин дека сојузниците на Украина се „целосно обединети“.
„Ние имаме намера да и ги дадеме на Украина потребните ресурси за да води ефикасна војна против Русија и да ги поддржи нивните директни буџетски потреби и ќе обезбедиме многу значаен дел од ресурсите“, рече таа. „Ова е првата транша, и ако е потребно, има уште зад неа“, рече Јелен. „Во извесна смисла, ја натераме Русија да помогне да ја плати штетата што ја предизвика“.
Претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен, изјави во четвртокот дека сите членки на земјите од Г7 ќе учествуваат во заемот, а Европската унија може да придонесе до половина од парите, изјави висок европски функционер. САД би ја направиле разликата.
Но, заемот е во трка со времето и деструктивната способност на Русија.
Во првите две години од војната, се претпоставуваше дека времето е на страната на Украина – дека Путин ќе мора да отстапи ако војната се протега предолго. Сега, никој не е толку сигурен дека сè уште е така.
До последните денови, Русите со месеци се чинеше дека го имаа моментумот – иако сега, тие беа забавени откако Бајден, вртејќи се наназад, и дозволи на Украина да пука со оружје обезбедено од САД на руската страна на границата во близина на североисточниот украински град Харков. Бајден и неговите соработници го нарекоа потег „здрав разум“, ускратувајќи му ја шансата на Путин да ја нападне Украина без страв од одмазда.
Пресвртот се роди и од стравот дека на украинскиот лидер му снема опции. Очигледно му недостасуваат војници и противвоздушна одбрана. Можеби му недостига време.
Моменталната несигурна позиција на Украина е значително различна од онаа што беше неколку месеци од војната во 2022 година, кога се чинеше дека руската војска пропаѓа. Во 2023 година, имаше надеж дека украинската „контраофанзива“ ќе ги истисне руските сили од земјата. Тоа пропадна.
Во четвртокот, и покрај сите разговори за задржување на војната „колку што е потребно“, имаше малку дискусии, барем во рамките на она што можеше да го слушнат новинарите, за тоа како би можел да изгледа реалистична завршна игра. Новиот безбедносен договор се однесува на „праведен и траен мир“ без да дефинира што значи тоа – или што се случува ако праведен мир е во тензија со она -траен.
Се чини дека Путин има извонредно висока толеранција за болка – или барем за страдањето на неговите војници.
Повеќе од 1.000 руски војници биле убивани или ранети во просек секој ден во мај, изјавија во четвртокот високи воени претставници на НАТО и на Западот. Украинските сили се повеќе ги засилуваат офанзивните операции бидејќи повеќе западна воена помош конечно стигнува на бојното поле, по неколку месеци одложување.
Западен воен претставник рече дека рускиот напад врз Харков „кулминирал“ и не се очекува да продолжи да напредува во блиска иднина, и дека украинските напади врз артилериските бази во Русија почнале да ги деградираат рускитер напади.
Но, висок функционер на НАТО, кој даде проценка на брифинг, рече дека се очекува Русија „да изврши прилично значаен притисок“ во наредните недели како веројатно крваво отфрлање на кој било од оживеаните воени способности на Украина. А Русија, рече официјалниот претставник, не би сакала ништо подобро од тоа да ја наруши прославата на 75-годишнината на НАТО во Вашингтон следниот месец.
„Никој од нас не треба да има илузија дека ќе биде лесно лето“, рече официјалниот претставник.
Само откако ќе го преживеат тоа и претстојните избори, Бајден и Зеленски ќе можат заеднички да размислуваат за тоа како би можела да изгледа долгорочната иднина на Украина. Во спротивно, сите облози се исклучени, вклучително и колку долго ќе трае партнерството за кое се договорија во четвртокот.
