Ништо не е кажано во самиот Куран околу оваа тема, но, од сите исламски власти е прифатено дека пророкот Мухамед, како и сите други пророци, не смее да биде нацртан и не смее да се појавува на слики бидејќи, според исламската вера, тие се безгрешни личности, примери
ЏОН МАКМАНУС
Постои комплицирана дебата околу тоа дали во исламот е забрането какво било прикажување, дури и полно со почит.
За повеќето муслимани забраната е апсолутна – Мухамед, или кој било друг пророк на исламот, не смее да биде прикажан на кој било начин.
Се верува дека сликите, како статуите, го поттикнуваат идолопоклонството.
Во многу делови од светот, ова не е контроверзно прашање.
Историски гледано, доминантните форми во исламското сликарство биле геометриските, вртливите обрасци или калиграфијата – наместо фигуративното сликарство.
Муслиманите укажуваат на стих од Куранот во кој се појавува Авраам, кого го сметаат за пророк:
Авраам им рече на својот татко и на својот народ: „Какви се овие ликови што ги обожавате? Тие рекоа: „Ги најдовме нашите татковци како им се поклонуваат“.
„Тој рече: „Секако, вие и вие постарите татковци бевте во очигледна грешка“.
А сепак не постои правило во Куранот што експлицитно забранува прикажување на пророци, според професорката Мони Сидики од Универзитетот во Единбург. Наместо тоа, оваа идеја потекнува од хадис – приказна за животот на Мухамед и неговите изреки собрани во годините по неговата смрт.
Сидики укажува на прикази на Мухамед, направени од муслимански сликари, кои датираат од Монголската или Отоманската империја.
На некои од нив се кријат цртите на лицето на Мухамед, но очигледно е дека тоа е тој.
Таа вели дека сликите биле инспирирани од посветеноста: „Повеќето луѓе ги сликале овие слики од љубов и почит, а не од идолопоклонство“.
Тогаш, во кој момент претставите на Мухамед станале „харам“ или забранети?
Многу слики на Мухамед кои датираат од 14 век биле наменети само за приватна употреба, за да се избегне идолопоклонство, вели Кристијана Грубер, вонреден професор по исламско сликарство на Универзитетот во Мичиген. „На некој начин тоа беа луксузни предмети, веројатно чувани во библиотеки за елитата“, додаде таа.
Таквите примероци вклучуваа минијатури кои прикажуваат фигури од исламот.
Грубер вели дека ширењето на печатените медиуми со масовен тираж во 18 век било предизвик.
Значајна беше и колонизацијата на некои муслимански територии од европските сили и идеи, вели таа.
Исламскиот одговор беше да се истакне колку нивната вера е различна од христијанството, со нејзината историја на јавна иконографија, тврди Грубер.
Сликите на Мухамед почнаа да бледнеат и се појави нова реторика која зборуваше против овие претстави.
Грубер вели дека ширењето на печатените медиуми со масовен тираж во 18 век било предизвик.
Значајна беше и колонизацијата на некои муслимански територии од европските сили и идеи, вели таа.
Исламскиот одговор беше да се истакне колку нивната вера е различна од христијанството, со нејзината историја на јавна иконографија, тврди Грубер.
Сликите на Мухамед почнаа да бледнеат и се појави нова реторика која зборуваше против овие претстави.
Но, имамот Кари Асим, од џамијата Лидс Мек, една од најголемите во Британија, негира дека имало голема промена. Тој тврди дека ефектот на хадисот, со нивните забрани за какви било слики на живи суштества, е дека тие автоматски се забрана за прикажување на Мухамед.
Тој вели дека средновековните слики мора да се гледаат во контекст.
„Повеќето од овие слики се однесуваат на специфично ноќно патување и вознесување на рајот. Има овен или коњ. Тој е на коњ или слично“.
„Класичните научници остро ги осудија дури и овие прикази. Но, тие постојат“.
Клучната поента е дека ова не се едноставни прикази на Мухамед.
Асим исто така тврди дека централната тема на многу од овие слики е нејасна. Прашањето е дали сите овие описи всушност сакале да го покажат пророкот или некои од неговите блиски соработници опишани во истата сцена, сугерира тој.
Професорот Хју Годар, директор на Центарот Алвалид за проучување на исламот во современиот свет на Универзитетот во Единбург, вели дека има промена.
„Не постои едногласност во ниту еден од основните извори – Куранот или Хадисот. Подоцнежната муслиманска заедница обично имаше различни ставови за ова прашање, како и многу други.
Арапскиот научник Мухамед Ибн Абд Ал Вахаб, чии учења го отворија патот за вахабизмот, доминантната форма на сунитскиот ислам во Саудиска Арабија, беше клучна фигура. „Дебатата стана многу пожива – особено кога станува збор за движењето на Мухамед Ибн Абд Ал Васаби. Имаше сомнеж дека се почитува нешто друго освен Бог. Ова се однесуваше и на пророкот“.
„Секако дека има значителна промена во последните 200 години, но веројатно во последните 300 години.
Ситуацијата е појасна со статуите или кој било друг вид тродимензионално прикажување, истакнува Годар, каде забраната отсекогаш била поексплицитна.
За некои муслимани, вели Сидики, одбивноста кон сликите дури се рефлектирала во одбивањето да чуваат слики на кое било живо суштество – човек или животно – во нивните домови.
Забраната за сликите сепак не се прошири насекаде – многу шиитски муслимани се чини дека заземаат малку поинаков став. Современите слики на Мухамед сè уште се достапни во некои делови од муслиманскиот свет, според Хасан Јусефи Ешкавари, поранешен ирански свештеник кој сега живее во Германија. Тој за Би-Би-Си изјави дека во многу ирански домови денес висат слики од Мухамед.
„Од религиозна гледна точка, нема забрана за овие слики. Овие слики ги имате и во продавниците, не само во куќите. Тие не се доживуваат како навредливи, ниту од верска, ниту од културна гледна точка“, рече тој.
Разликите во пристапот меѓу муслиманите може да се видат долж традиционалните граници меѓу шиитите и сунитите, но Грубер вели дека оние кои тврдат дека забраната отсекогаш постоела историски грешат.
Ова е аргумент што многу муслимани не го прифаќаат.
„Ништо не е кажано во самиот Куран“, изјави за Би-Би-Си д-р Азам Тамими, поранешен шеф на Институтот за исламска политичка мисла.
„Но, од сите исламски власти е прифатено дека пророкот Мухамед, како и сите други пророци, не смее да биде нацртан и не смее да се појавува на слики бидејќи, според исламската вера, тие се безгрешни личности, примери.
„Затоа, тие не смеат да бидат прикажани на кој било начин што би можело да покаже непочитување кон нив“, објасни Такими.
Тој не е разубеден од аргументот дека ако постоеле средновековни претстави на Мухамед, тогаш тој вели дека немало апсолутна забрана.
Дури и да постоеле, би биле осудени од исламските научници“.
(bbc)
