Земјава доби скок во мерењата на демократските достигнувања од страна на ЕУ. Институтот „Клингендејл“: од Холандија ја критикува ЕУ дека ненамерно создава стабилократии на Западен Балкан
Според Индексот за демократија на ЕИУ за 2021, Северна Македонија не е повеќе во категоријата „хибридни режими“
Според мерката за демократија на EIU, помалку од половина (45,7%) од светското население сега живее во некаков вид демократија, што е значителен пад од 2020 година (49,4%). Уште помалку (6,4%) живеат во „целосна демократија“; ова ниво е малку намалено од 8,4% во 2020 година, откако две земји (Чиле и Шпанија) беа намалени на „неправилни демократии“. Значително повеќе од една третина од светското население (37,1%) живее под авторитарна власт, од кои голем дел се во Кина.
Имаше 13 промени од типот на режимот во 2021 година – девет негативни и четири позитивни. Чиле и Шпанија беа омаловажени од „целосни демократии“ на „неисправни демократии“. Три источноевропски земји – Молдавија, Црна Гора и Северна Македонија – го подобрија својот статус од „хибридни режими“ во „ демократии со недостатоци“
Кај Северна Македонија, која исто така премина во категоријата на „демократии со недостатоци“, е забележано скромно подобрување во функционирањето на владата. Во октомври 2021 година, земјата одржа конкурентни општински избори. Како одговор на поразот на неговата партија на изборите, премиерот и лидерот од владејачката партија Зоран Заев порача дека ќе ја преземе одговорноста и ќе се повлече од двете негови позиции. Довербата во политичките партии, која и понатаму е неверојатно ниска, маргинално се подобри во 2021 година споредено со 2020 година, според Балканскиот барометар, се вели во Извештајот.
Некои недостатоци на стратегиите и политиките за проширување на ЕУ придонесоа за формирање стабилократии на Западен Балкан, а типичен пример е Србија, се вели во новиот извештај на холандскиот институт за меѓународни односи „Клингендејл“. Преку политиката на проширување, ЕУ сакаше да ја забрза демократизацијата на шесте држави од Западен Балкан, но нејзините политики и покрај долгогодишните напори не ги донесоа очекуваните промени, велат авторите на студијата „ЕУ како промотор на стабилократијата во Западен Балкан?”, пренесува МИА.
Се вели дека процесот на проширување ја загуби својата ефикасност и политички моментум, а наместо решителни демократски реформи, земјите од Западен Балкан полека се развија во стабилократии, односно земји со очигледни демократски недостатоци кои тврдат дека работат за демократски реформи и нудат стабилност.
Извештајот на Клингендејл идентификува осум недостатоци во стратегиите, политиките и нивната имплементација на ЕУ за кои се верува дека придонесуваат за формирање на стабилократии.
Како што се наведува, премногу техничкиот пристап на ЕУ кон прашањето за проширувањето не поттикнува длабока политичка и социјална трансформација, а недоволно јасните дефиниции за владеење на правото го попречуваат адекватниот трансфер на вредностите на Унијата.
Недостаток во стратегиите и политиките на ЕУ е несоодветното известување за напредокот на реформите што ја „разводнуваат“ политичката реалност на Западен Балкан, како и фактот дека ЕУ често не реагира на одложувања или назадување и со тоа премолчено ги поддржува автократските тенденции. Се посочува и дека ЕУ постојано покажува дека не е во состојба да го награди напредокот бидејќи членките не можат да постигнат договор со што се нарушува нивниот кредибилитет.
Проблематичен е и пристапот на ЕУ ориентиран кон лидерот, кој ги зајакнува и легитимира политичките елити на шесте од Западен Балкан. Тие елити, додаваат тие, ја користат поддршката на ЕУ за да ја зајакнат својата улога во општеството.
Анализата понатаму укажува на партиските односи меѓу политичките семејства во ЕУ и оние од Западен Балкан кои ги поддржуваат партиите во регионот дури и кога не се однесуваат демократски.
Конечно, поради немањето привремени рокови, ЕУ не е во можност да го следи напредокот на реформите и ги повикува владите од регионот да преземат одговорност кога не ги спроведуваат потребните демократски реформи, се вели во анализата на холандскиот институт.
Аналитичарите наведоа конкретни случаи за секоја земја од Западен Балкан бидејќи влијанието на ЕУ ненамерно придонесе за создавање стабилократија, а најчеста маана во студиите на случај беше техничкиот пристап на ЕУ кон процесот на проширување.
Примерите вклучуваат неспособност на ЕУ да ги усогласи интересите на различните етнички групи во БиХ, структурните слабости на ЕУЛЕКС, прекумерниот технички фокус во извештаите за напредокот на Северна Македонија …
Аналитичарите од холандскиот институт, исто така, дадоа голем број препораки за да се избегне понатамошно зајакнување на стабилократијата и зајакнување на улогата на ЕУ во регионот, вклучително и подобрување на известувањето за напредокот и комуникацијата со граѓаните.
Исто така, се наведува дека ЕУ и нејзините членки треба сериозно да ги разгледаат препораките за понатамошна ревизија на процесот на проширување за да се овозможи „постепен пат на пристапување во ЕУ“ за Западен Балкан.
Во исто време, ЕУ би можела да го засили ангажманот со Западен Балкан надвор од проширувањето за да не ја изгуби контролата врз регионот што е подложен на зголемена конкуренција од големите сили, препорачува студијата на Клингендејл.
