САША ИЛИЌ
„Демократијата мора да биде без страв“, речесибиркиот активист и шаман Габишев во 2019 година, „и луѓето во Русија денес се плашат да зборуваат, се плашат да не бидат отпуштени и да одат без плата“. Моќта на владата сега е неограничена и демонска. Неопходно е да се воспостави рамнотежа меѓу државната моќ и народот“.
Кога денес, 6 месеци по почетокот на руската агресија врз Украина, се реконструира патот на руски социјален активист од 2019 година, добиваме слика за драматичната борба на еден човек против целиот систем, кој во тоа време влегуваше во последната фаза од подготовките за војна. Целата приказна таа година имаше призвук на нешто нејасно и шарлатанско, особено во сегментот на идеолошкото преплетување на борбата за човекови права, екологијата, шаманизмот, мистицизмот и сибирските ритуални практики. Навистина, она што тогаш беше кажано од еден човек по име Александар Прокопиевич Габишев (Александр Прокопиевич Габишев), кој се претстави како „шаман и воин“ од Јакутск, звучеше како копија од страниците на Третото око, бидејќи канцеларката Меркел беше сè уште вешт во тоа време ги балансираше односите со Владимир Путин, држејќи ја Европа на работ на катастрофа по Крим. Затоа зборовите на Габишев за кампањата што сакаше да ја преземе изгледаа како дел од циркуска претстава или нео-ноар трилер во манирот на Сергеј Балабанов.
Имено, Габишев во март 2019 година објави дека заминува од Јакутск на својот политичко-шамански марш до Кремљ (над 8.000 км), каде има намера да изврши ритуал на егзорцизам. Се разбира, сето тоа не би се разликувало многу од секојдневните руски приказни, чии актери се православни свештеници и мистици, доколку не се работеше за политички активизам со многу јасно значење и цел. Александар Габишев го претстави своето политичко кредо, осврнувајќи се на степенот на колапс на демократијата во Русија, кој треба да се врати во рамнотежа. „Демократијата мора да биде без страв“, рече Габишев, „и луѓето во Русија денес се плашат да зборуваат, се плашат да не бидат отпуштени и да одат без плата“. Моќта на владата сега е неограничена и демонска. Неопходно е да се воспостави рамнотежа меѓу државната моќ и народот“. Ова беше повик за спроведување на демократски реформи и развластување на владејачката олигархија на чело со Путин, со тоа што крајната цел на Габишев беше целосно надреална. Всушност, неговото демократско дејствување ги комбинираше практиките на агитација, критика, јавна мобилизација и радикална мистицизам, бидејќи тој планираше да пристигне со своите следбеници по едногодишен марш под ѕидовите на Кремљ, да запали оган таму, да го разгори со млеко од кобила и коњски влакна, а потоа со ритмичко биење на тапанот започна ритуалот на истерување на ѓаволот од Владимир Владимирович Путин. Егзорцизмот како крајна цел на Габишев во почетокот беше предмет на потсмев, бидејќи неговите зборови звучеа како линии од стрип: „Путин е демон. Тој е во конфликт со природата. Каде што се појавува, се случуваат големи катастрофи“. Сепак, новинарите на Би-Би-Си снимија краток документарен филм за заминувањето на Габишев во кампањата против Кремљ. Во тој филм, тој влече импровизирана количка со багажот на шаман и зборува за својата цел. Патот е долг и има многу препреки.
Тоа што Габишева почна да ја следат дел од опозициските медиуми во тоа време, за Путин беше сигнал дека тоа веќе не е само шамански циркус, туку грутка која почна да се тркала од Источен Сибир директно кон него. Тој политички марш до Кремљ секако не му се допадна, а прашање беше колку километри ќе трае неговото трпение. Имаше и прашање како да се ослободи од шаманот и од триесетина негови следбеници, кои му се придружија на патот. Затоа ги стави под надзор на Федералната полиција (ФСБ).
Хрониката на патот на шаманот е обележана со различни препреки кои беа упатени од самиот Кремљ. По митингот што Габишев го одржа во Чита под слоганот „Русија без Путин“, Кремљ ја започна својата кампања преку своите лостови: полиција, црквата и психијатрија. Најпрво претставниците на месната епархија излегоа со сомнеж во психичкото здравје на Александар Прокопијевиќ. Но, како што неговата кампања стануваше се повеќе и повеќе вирална, беше неопходно да се засили репресијата. Меѓутоа, она што се случува околу Габишев, кој минува низ Република Бурјатија, напредувајќи кон нејзиниот главен град, почнува да наликува на раѓање на антипутинска легенда. Според локалните медиуми, Габишев лекува граѓанка на Улан-Уде од хронична главоболка. Сцената е речиси новозаветна. Габишев со дланките ја спушти главата на жената и рече: „Од сега веќе нема да ве боли глава, оди живеј во мир“. Овој чин очигледно влијае на главоболката на Путин, предизвикувајќи тој да и сигнализира на полицијата за акција, што доведе до конфронтација со шаманот и неговите поддржувачи. Но, неговото патување продолжува, дури и по активирањето на здружението на Путин на шамани во Бурјатија, кое бара екскомуникација на Габишев од шаманската заедница, бидејќи, неговата прокламирана цел „да го истера ѓаволот од Владимир Владимирович“ не е во согласност со нивните мирољубиви активности. Габишев отишол понатаму, но веќе на 19 септември, на границата со регионот Иркутск, откако поминал околу 3.000 километри, бил уапсен, а неговите следбеници биле ставени под полициски притвор. Од тој момент започнало долгогодишното малтретирање на шаманот од Јакутск, прво хоспитализација во психијатриска болница, потоа ослободување, по што повторно решил да тргне на пат за Москва, но сето тоа завршило со негово апсење и трајно психијатриска хоспитализација. Тој беше уапсен откако полицијата на Путин го стави на листа на трага, обвинувајќи го според Кривичниот законик на Руската Федерација за „јавни повици за екстремистичка активност“.
Две години подоцна, цел свет гледа на што предупреди општествениот активист од Јакутск, а сите се прашуваат како да го запре лудилото на владетелите од Кремљ. За тоа време војната во Украина не запира, сцените на екстремно насилство врз цивилите и градовите продолжуваат. Стравот расте, а моќта на суверенот од Кремљ станува неограничена. Толку многу што произведува различни форми на екстремно изразување на лојалност кај субјектите. Прво ги покриваше терасите со руското знаме, а потоа се појави мистичната буква „З“, симбол на неограничено насилство и катастрофа каде и да се појави војската на Путин. Тоа писмо го прифаќаат многу граѓани во Русија, го лепат на стакла од автомобилот, го пишуваат на ѕидови. Наликува на отпечаток од шепа на руска мечка која поминала во потрага по плен. Последната фаза од лудилото на Путин дојде преку Твитер, каде што беше објавено видео од млад Русин кој доброволно се жигосува со писмото на Путин на левата страна од градите, во близина на неговото срце. Видеото е кратко и морничаво. Млад човек, гол до половината, седи со скрстени нозе додека некој, чие лице не го гледаме, загрева пламеник со симболот „Z“ на пламеникот. Музиката е френетична: „Утре ќе биде подобро, но утре нема да биде подобро!“ Потоа му приоѓа на младиот човек и му го печати брендот на Путин на градите. За момент се онесвестува од болката, но брзо се опоравува и скока викајќи: „За татковината! За мајката! За татко! За Советите!“
.Однесувањето на властите во Србија многу потсетува на оние кои би сакале да се обележат со знакот на Путин. Удирањето данга во средината на градите или челото како доказ за лојалност кон суверенот не е нова практика кај нас. Ја знаат историјата на политиката, литературата и сточарството. Прашање е само од кој регистар ќе дојде запалката со буквата „З“.
(Авторот е уредник на подлистокот за култура во дневниот весник „Данас“)
