Како „короната“ ја преживеа кoрoната? Кои се десетте работи што не ни беа толку важни пред пандемијата, како што ни се сега, и кои речиси сигурно ќе преживеат кога ова чудо конечно ќе помине еден ден. Анализата на Роберт Шеферд се обидовме да ја „локализираме“ со локални термини и поими, сметајќи дека прашањето е глобално
- ТЕОРИИ НА ЗАГОВОР
Пандемијата го зголеми десеткратно бројот на објави на социјалните мрежи и пораки кои стигнуваат до вас на Вибер, тврдејќи дека „медицинска сестра која работи во Цирих со свои очи видела дека…“. Антиваксерите, теоретичарите на заговор, оние што ги обвинуваат Бил Гејтс, Џорџ Сорос, Евреите или велосипедистите („Зошто велосипедистите?“, повеќето прашуваат) станаа речиси доминантни ако читате коментари на порталите или под објавите на социјалните мрежи. До почетокот на војната во Украина, на улицата „Змај Јована“ во Нови Сад, недалеку од владичката палата, група такви луѓе секојдневно пуштаа музика и изговараа пцовки кон „виновниците“ за се што ни се случува преку мегафони. . На социјалните мрежи можевте да ги препознаете по тоа што по правило пишуваат на кирилица, често со големи букви, спремни се да се расправаат со часови…
Јас лично не читам такви постови; „придружував“ десетици луѓе од различни социјални мрежи; излегов од неколку групи на Вибер; се префрлам на друг канал кога ќе слушнам некој да кажува такви работи и ако таа тема започне на масата на кафеана, љубезно ги замолувам нашите соговорници да ја прескокнат. Сепак, неколку пати во утринските програми имав можност да го споделам студиото со некои, до вчера сосема пристојни и нормални луѓе, кои наеднаш почнаа да ги истураат најлудите теории на заговор. Тоа ме убеди дека ова е феномен што ќе опстане и по пандемијата, а за право ми даде војната во Украина и новата серија теории на заговор.
- МИЛЕНИЦИ
Кога пред два месеци започна целосното затворање на Шангај, целиот свет беше згрозен од снимката со вреќи полни со живи мачки, земени од нивните сопственици и фрлени покрај контејнерите на улиците.
Во западниот свет се случи сосема спротивен процес – статистиката покажува големо зголемување на посвојувањето домашни миленици како последица на зголемувањето на осаменоста за време на заклучувањето во пандемијата. Терапевтскиот ефект од чувањето миленичиња беше еден од одговорите на наглото зголемување на депресијата и стравовите кај голем број луѓе.
Имаме две кучиња – Мулан, голема мешана раса посвоена од азил пред седум години и Арчи, мал јоркширски териер. Никогаш не шетале толку пати на ден (иако имаме двор) како во текот на 2020 и 2021 година. ) за многумина, дури и за мене беше единствениот начин да си ги истегнат малку нозете.
Ова секако доведе до поголемо „врзување“ на сопствениците и домашните миленици, кое опстојуваше и по короната.
- БРАК, СЕМЕЈСТВО И ДЕЦА
Повеќето од нас кои живееме во исти домаќинства со нашите деца, во овие две години имавме можност повеќе да се дружиме со нив и да ги запознаеме подобро отколку можеби една деценија претходно. Заедно гледавме десетици филмови и серии, шетавме по сите улици на Нови Сад, возевме велосипед до исцрпеност, игравме „ризик“ и домино и слушавме снимки во дневната соба или радио во дворот…
Слушнав и за различни искуства – за тензии кои се засилија бидејќи луѓето беа принудени да живеат „во четири ѕида“, особено оние во станови.
Во првата пандемија опадна бројот на разводи, но уште повеќе се зголеми бројот на бракови. Во Република Србија во 2020 година склучени се 23.599 бракови што е намалување за 33,6 отсто во однос на претходната година. Истовремено, 18.209 први бракови укажуваат на намалување од 35,2 отсто во однос на 2019 година. Бројот на склучени бракови на 1.000 жители е 3,4. Просечната возраст за брак на младоженецот е 34,8 години, а на невестите 31,5 години.
Истата година во Србија се разведени 8.687 бракови, што е за 20,3 отсто помалку од претходната година. Бројот на разводи на 1.000 жители е 1,3. Просечната возраст на сопругот при развод е 44,5 години, а на жените 41 година.
Просечното времетраење на разведениот брак во 2020 година изнесува 13,6 години, најмногу разводи се забележани на територијата на Белград и Војводина, а статистички црн рекорд е главниот град на општина Савски Венац со 3,4 разводи на 1.000 жители. Пред Бачка Топола и Бечеј. Спротивно на тоа, во Житораѓа немаше разводи во текот на 2020 година, а можеа да се избројат „на прсти“ во Босилеград, Топола и Прибој.
Податоците за бракови и разводи за 2021 година се очекуваат дури во јули годинава, а навистина е необјасниво зошто во дигиталната ера на вакви релативно едноставни податоци треба да се чека повеќе од половина година.
- ПРИРОДА И ЗДРАВЈЕ
„Делфини во венецијанските канали, дабар на брегот на Дунав во Нови Сад. Природата се враќа!“, се извикуваше на социјалните мрежи. Природата, се разбира, не се „врати“, барем до тој степен, но ние и се вративме. Барем така покажува статистиката – зголемен е бројот на оние кои планираат, шетаат во природа, одат на село и планина, а овој тренд продолжи и по пандемијата, кога стана возможно да патуваат и на други места. Очигледно е дека ја „откривме“ природата во наша близина и нема да ја оставиме уште долго, а тоа според мое мислење и лично искуство е можеби едно од најдобрите достигнувања на пандемијата.
Овој тренд е проследен со многу поздрави прехранбени навики кај повеќето луѓе, земање суплементи (познатото „свето тројство“ на Новак: витамин Ц, витамин Д и цинк), преполни теретани и патеки за трчање и уште поредовни систематски и превентивни прегледи.
- BIG GOVERNMENT
Интервенционизмот неопходен за спас на економијата и граѓаните во пандемија ја направи државата поголема од кога било и така е во речиси сите земји во светот. Владината помош за компаниите и претприемачите, организацијата на здравствениот систем, вакцинирањето, контролата на влезот и излезот, увозот и извозот… сето тоа е целосно некомпатибилно со либералниот капитализам како што е „на власт“ во повеќето делови на светот, не направија сите многу повеќе зависни од нивните земји отколку што беше случајот пред пандемијата. Кризата предизвикана од војната во Украина само ја надополни таа ситуација, а повеќето земји можат лесно да се повикаат на насловот на еден од најстарите канадски дневни весници, Глоуб и Меил: „Ерата на големата сила заврши! Почнува ерата – уште поголеми држави!“
- ТУРЦИЈА Е НОВА КИНА
Евтините производи од истокот – од Кина, но и земји како Индонезија, Малезија, Индија – го преплавија светот во последните две децении. Бродови натоварени со контејнери го крстосуваа светот, поминувајќи низ Суецкиот и Панамскиот канал бркајќи милиони потрошувачи во Америка и Европа. Дојде пандемијата и сè забави, па бродот „Евер Гивен“ се заглави во Суецкиот канал и таму остана шест дена, што предизвика целосен хаос во светскиот карго транспорт. Потоа почна војната во Украина, па „се случи Шангај“ и „евтината роба“ од истокот речиси целосно ја загуби конкурентноста затоа што се чека со месеци наместо со недели.
Кога бев пред точно 10 години во Виљареал во близина на Валенсија, Шпанија, во седиштето на познатата фабрика за керамика „Порцеланоза“, ми беше кажано дека уште тогаш Турција со своето евтино и прилично квалитетно производство почна да има предност од скапите европски производители ( високи плати, услови за работа, синдикални права), но и далечни кинески фабрики, чии производи се оптоварени со високите транспортни трошоци, како и од зголемените плати на кинеските работници. Сето тоа со пандемијата и војната во Украина дополнително се засили, така што Турција дефинитивно стана „нова Кина“ и овие трендови секако ќе продолжат и нема да важат само за Турција и само за Кина.
На крајот, како резиме на овие 11 работи кои дефинитивно ги промени пандемијата, мислам дека е важно да се каже дека нашиот народ некако полесно го издржа сето тоа отколку жителите на некои „организирани“ европски земји. Од проста причина што пандемијата дојде како само една во низата чуми што не измачуваа во последните три децении. Просечниот жител на Данска или Белгија имал само два „големи удари“ од 1990 година – глобалната економска криза од 2008 година и пандемијата од 2020 година. две години – имал проблеми по неволја: пет војни од 1990-тите, хиперинфлација во 1992/93 година, државата терор, бомбардирање на НАТО во 1999 година, атентат на премиерот во 2003 година, светска економска криза во 2008 година, мигрантска криза во 2013 година, поплави во 2014 година и конечно пандемијата во 2020 година и оваа година војна во Украина со сите последици за нас.
Затоа, барем јас така гледам на работите, важно е под слоганот „смени или умри“ да бидеме спремни за нови и нови помори и промените што тие ги носат и да не ги доживуваме премногу трагично.
(крај)
