Најмалку 3.200 свештеници сексуално злоупотребиле најмалку 216.000, и веројатно околу 330.000 малолетници, најчесто на возраст од седум до 13 години, и нема да има ништо од гонењето на повеќето членови на Црквата, бидејќи, многумина во меѓувреме починале и повеќето случаите се застарени според француското законодавство
Да не беше Бернард Прене, разрешениот седумдесет и четиригодишен француски свештеник, кој беше осуден минатата година по долга истрага на мизерни пет години за злоупотреба на најмалку осумдесет момчиња од Лион, Француската католичка црква веројатно никогаш нема да нареди независна истрага за педофилија во 2018 година. Се знаеше дека се случуваат грозоморни злосторства, ќе се зборува и молчи, како што направи претпоставениот на Прена, во меѓувреме и кардиналот Филип Барбарин, кој всушност беше меѓу одговорните во целата афера – педофилијата. Го информираше Ватикан, но не и полицијата. Многумина не го прават и тоа често, главно од страв да не иницираат лавина за која не сакаат да бидат одговорни. И тука лежи парадоксот – иако го претставува Господ што гледа се’, црквата се обидува да кривогледува. Барем тоа беше така до 2018 година, кога таа мудро одлучи сама да започне истрага, со надеж дека ќе биде полесно да се контролира, а можеби и да се врати дел од децениската доверба на стадото.
Неодамна, на 3 октомври, три години подоцна, беше подготвен извештај од 2.500 страници од посебна комисија од 22 члена. Меѓу нив имаше адвокати, психолози, теолози и социолози, социјални и здравствени работници, а идејата зад интердисциплинарниот пристап беше да се расветли педофилијата во свештенички униформи не како болест на изопачените лица, туку како институционален, системски проблем што дозволува злосторства. Истражувањето се однесуваше на седумдесет години и вклучуваше копање во црковни, судски и медиумски извештаи, интервјуа со 250 сведоци и експерти и собирање на 6.500 усни и писмени сведоштва. Сите се сомневаа дека резултатите од извештајот ќе бидат неповолни, но никој не претпоставуваше дека ќе биде катастрофален – вклучувајќи ја и самата црква, која конечно прекинува повеќедецениска отровна тишина.
Клучниот збор на извештајот е „најмалку“. Најмалку 3.200 свештеници (од вкупно 115.000) сексуално злоупотребиле најмалку 216.000, и веројатно околу 330.000 малолетници, најчесто на возраст од седум до 13 години, од кои деведесет проценти биле мажи. Најмалку што црквата можеше да направи цело тоа време беше колективно да ги следи чекорите на Барбарин, но многу често и тоа не беше направено. Што е она најмалку што може да направи сега?
Да се извинат, на пример. Во ред, готово. Претседателот на Француската бискупска конференција, монсињор Ерик де Мулен Бофор, побара прошка и изрази срам и подготвеност да сподели во име на себе и на своите колеги. По објавувањето на извештајот, со него се сретна и папата Франциско, заблагодарувајќи им се на храброста на жртвите, додавајќи дека чувствува неискажлива тага.
Сето ова е поткрепено со други слични истражувања што се појавија во последните десет години, делумно благодарение на идентитетскиот бран што го ослободи социјалниот простор за искуствата на жртвите од сите возрасти, од обата пола. Пред три години, германската јавност беше шокирана од веста дека внатрешна истрага утврдила дека од 1946 до 2014 година, најмалку 1.670 свештеници малтретирале најмалку 3.677 малолетници.
Истата година, се докажа дека во Пенсилванија, каде што живеат околу три милиони римокатолици, од 1950 година досега биле малтретирани најмалку илјада деца и дека во тоа учествувале најмалку 300 свештеници. Меѓу главните осомничени беше кардиналот Теодор Мекарик, кој поднесе оставка од архиепископот на Вашингтон; тој беше заменет со кардиналот Доналд Верл, кој подоцна беше нападнат за прикривање на злоупотреба на деца. Утврдено е дека механизмите за предавање на власта се исти каде и да постоела злоупотреба на власта, и дека всушност има многу малку целосно невини свештеници. Или тие се насилници, или тие се нивните послушници. За жал, фактот дека неколку деца пријавиле трауми е воспоставено како редовност, и дека оние кои пријавиле секогаш поминувале без соодветен надомест.
И, тогаш, што да прават? Комисијата предложи финансиски надомест за злоупотребените, истакнувајќи дека висината на надоместокот треба да се процени од случај до случај и дека средствата треба да се повлечат од имотот на насилникот и касата на црквата. Повторно, овој предлог значително се разликува од решението предложено од француските архиепископи пред неколку месеци, што значеше дека надоместокот ќе биде ист за секого и ќе се плаќа од донациите на верниците. Доколку овој срамен предлог не стигнеше до јавноста, гневот сигурно денес ќе беше помал, ако воопшто е возможен.
Оливије Савињак потсети дека резултатите од истрагата – чиј клучен збор, треба да се потсети, „барем“ – диктираат дека односот на бројот на насилници и жртви е еден до седумдесет. Исто така, еден свештеник е вклучен со неколку свештеници кои учествувале во прикривањето на злосторството. Тој ги опиша овие пропорции како ужасни. Франсоа Дево беше поостар. На конференцијата на која беше презентиран извештајот, тој двапати им рече на претставниците на Римокатоличката црква, кои беа во публиката, дека се „срам за човештвото“.
Нивните напори сами да започнат истрага за да спречат претстојна штета се обратени; многу е тешко да се види нешто повеќе во нив од желбата да се намали штетата. Ним не им помага одлуката на црковниот суд во Ватикан, која само три дена по објавувањето на извештајот, односно на 6 октомври, ослободи двајца свештеници од обвиненијата – едниот за злоупотреба, другиот за прикривање. Тогаш, зошто некој навистина би поверувал дека вреди да се работи за конзервативна, осифицирана структура, како што е црковната заедница, за да се поправат грешките, без оглед на нивната сериозност? На крајот на краиштата, таа се обврза на тоа во март оваа година, кога во писмо до јавноста објави дека толеранцијата за сексуална злоупотреба ќе биде сведена на нула.
Сепак, постои одредена поетска правда дека нумерички најголемиот скандал со педофили започна во Франција, каде што црквата историски понекогаш се сметаше за држава во држава. (нин)
