Оваа изјава на мештанинот од Нивице Константинос Селцас беше најсилната порака која пред две години дојде од Преспа а се однесуваше на целиот балкански простор
ЕКИПА НА ГЛОБУС
Една од првите изјави која ја добивме на 17 јуни 2018 година, откако министрите за надворешни работи Никос Коѕијас и Никола Димитров ставија параф на Преспанскиот договор, беше онаа на Константинос Селцас, етнички Македонец од Лерин и тогашен пратеник во грчкиот парламент од редовит на владејачката Сириза на премиерот Алексис Ципрас. Многу телевизии ја пенесоа таа изјава и таа за оние кои го поздравија Договорот беше вистински приказ на промената која дојде со овој акт а за противниџите на Договорот нешто како „лута рана“ која ја негираше нивната теприја за „предавството на името и јазикот“. И додаде – ние сме за утре а тие се за некни.
Селцас тогаш оцени дека Договорот го поздравуваат и Македонците кои живеат во Грција.
По Охридскиот, Македонија доби уште еден договор кој веќе го понесе епитетот „историски“, иако до неговата целосна реализација ќе мине уште доста време и ќе биде потрошен голем политички капитал – Преспанскиот.
Да се потсетиме дека пред две години во малото место Псарадес/Нивици, во грчкиот дел од Преспанскиот регион, премиерите на Македонија и Грција, Зоран Заев и Алексис Ципрас и министрите за надворешни работи Никола Димитров и Никос Коѕијас со потписи, но и со прегратки го заверија договорот кој предвидува промена на уставното име на Република Македонија во Република Северна Македонија и серија други мерки кои треба да ги остават децениските недоразбирања меѓу двете земји во минатото.
Сценографијата во малото село на брегот на Преспанското езеро не оставаше впечаток дека се работи за историски настан, но содржината и присутните секако го оправдаа тој атрибут.
Фактот што Псарадес е на само пет километри од македонското село Долно Дупени, но до него се патува повеќе од два часа преку Лерин, е веројатно најдобриот доказ за тоа колку долго односите меѓу двата соседа оделе во погрешен правец. Сообраќајот денеска беше тогаш целосно блокиран од бројни полициски сили, а се пропуштаа само возила и лица акредитирани за настанот. Истовремено, во околината на Лерин се одржуваа протести на противниците на договорот од грчка страна.
Македонската делегација предводена од премиерот Заев токму затоа веројатно го одбра покусиот пат, па помпезно пристигна со мал брод директно на импровизираното пристаниште. Симболиката беше јасна. Ги пречекаа грчките домаќини – премиерот Ципрас и шефот на дипломатијата Коѕијас. При влезот во големиот шатор присутните ги поздравија со голем аплауз, меѓу нив и шефицата на ЕУ дипломатијата Федерика Могерини, комесарот за проширување Јоханес Хан и заменичката на генералниот секретар на ОН, Розмари Ди Карло.
Случајно или не, токму на денот на потпишувањето на договорот роденден славеше и медијаторот Метју Нимиц, па свеченоста започна со пригодна песна за него.
Грчкиот премиер Ципрас прв се обрати пред присутните. Рече дека потпишувањето на договорот е „храбар, историски и неопходен чекор за нашите два народа“. Договорот отвора „пат за мир, братство и соработка за нашите земји, за Балканот и за Европа”.
„Тука сме да ги залечиме раните од минатото, да отвориме пат за мир, братство и развој на нашите две земји“, рече Ципрас, според кого, дојдено е времето „повторно да се пејат среќни песни на Балканот”.
„Наша цел е оваа песна на радоста да се пее многу векови и од многу идни генерации, на вашиот јазик и на нашиот јазик, во нашата земја и во вашата земја, од нашиот народ и од вашиот народ. Песна што ќе го слави мирот“, рече Ципрас.
Македонскиот премиер му реплицираше со цитати од Аристотел и со порака дека се раѓа ново пријателство.
„Овој договор ќе донесе охрабрување и инспирација за поголема доверба меѓу двете земји. За иницијативи кои со сигурност носат подобар живот за граѓаните на двете земји. Решението и процесот низ кој поминавме ни донесе пријател за кој до вчера некој во нашите средини тврдеа дека е непомирлив непријател.“
Заев им се обрати и на противниците на договорот.
„Европски е да се разговара, но европски е и да му се даде шанса на решението низ институциите на системот. Сите наши пријатели и сојузници порачуваат дека овој договор е чекор со кој нашите две земји се извлекуваат од минатото и тргнуваат кон иднината“, рече Заев.
На крајот, Заев одлучи да го „украде“ целото шоу, па ја извади и вратоврската и му ја подари на Ципрас – потег што му донесе голем аплауз.
Делегациите потоа заедно се упатија назад кон македонска страна, во Отешево, повторно со брод.
Преспа влезе во аналите на македонската понова историја. Регионот кој долго беше симбол за поделбите меѓу двете нации и држави, сега ќе го симболизира важниот договор кој го постигнаа двете влади. Една голема и тешка задача е остварена. Но до неговата конечна реализација и оправдување на епитетот „историски“ останува уште многу работа. Од двете страни на Преспанското езеро.
Во Преспа деновиве се одбележа двегодишнината од потпишувањето на документот со кој се стави крај на спорот за името.
„Преку меѓународно афирмиран процес ги обезбедивме трајните гаранции за македонскиот јазик, идентитет и членство во НАТО“, рече техничкиот премиер Оливер Спасовски.
„Историјата се пишува со храбри одлуки. Историјата се пишува со компромиси достоинствени и прифатливи за сите страни. Кога сите мислеа дека нема излез, беа преземени чекори што не извлекоа од минатото и безизлезот, и ни ги вратија перспективите за нашите аспирации за членство во НАТО и ЕУ, во нивната полна и сосема извесна реалност. Со договорот од Преспа, од тотална изолација на меѓународната сцена, направивме пресвртница и ја вративме Северна Македонија на агендата за проширување на Европската Унија и добивме членство во НАТО“, рече Спасовски.
Неговиот претходник, во чиј мандат се постигна Договорот со Грција, објави статус на социјалните мрежи велејќи дека вредело.
„Наша одговорност беше да го решиме отвореното прашање кое ја загрозува иднината на нашата држава. Ја презедовме одговорноста, го решивме спорот, постигнавме Договор со Грција. Како резултат на тоа, денес имаме горди граѓани и држава која е на вистинскиот пат. Сега треба да го направиме следниот чекор. Да организираме избори, да избереме парламент и влада, кои ќе го задржат исправниот курс, како и да ја надминеме корона кризата“, рече Зоран Заев, претседател на СДСМ.
Потписникот на Договорот од грчка страна, поранешниот шеф на дипломатијата Никос Коѕијас, на Твитер објави фотографија со министерот за надворешни работи Никола Димитров, со порака дека се на вистинската страна на историјата.
„Од затвор, историјата ја претворивме во училиште на иднината“, напиша Коѕијас.
Неговата порака ја сподели Димитров додавајќи „дека докажале дека чудата се можни“.
