Бојко Борисов и Алексеј Петров – од гледна точка на нивните кариери – се како сијамски близнаци. Дилемата на Бугарија е дека за да има какво било владеење, треба да избира помеѓу група со прекари и група со силна проруска пристрасност
ДАНИЕЛ СМИЛОВ
Убиството на доцент Алексеј Петров – политиколог од Универзитетот во Пловдив – се случи истиот ден кога првата вест во Велика Британија беше случајот против тројца Бугари, обвинети за шпионажа за Русија. Обвинети се покажаа политичките симпатизери и активисти кои учествуваа во изборната комисија од партијата „Вазграждане“ („Преродба“) и БСП.
Овие два настани ја опишуваат добрата политичка дилема на Бугарија. Од една страна, Сцилата е мафијашка држава и луѓе со прекари во политиката. Самиат Алексеј Петров не беше само човек со минато во организираниот криминал во Бугарија во 90-тите години на минатиот век. Бил и висок советник во ДАНС и учесник (според не сосема потврдени информации) во политичките разговори на највисоко ниво меѓу Борисов и Петков. Оваа посредничка улога ја имаше и порано, организирајќи средби меѓу браќата Галеви и тогашниот министер за внатрешни работи на земјата.
„МАФИЈАШКА ДРЖАВА” И РУСКО ВЛИЈАНИЕ Доказ е и самиот факт дека на бугарската официјална политика и треба посредник со мафијата и не случајно пред месеци „Политико“ директно и недипломатски ја нарече ситуацијата кај нас „мафијашка држава“.
Не замарајте никого и не се замарајте себеси. Другата страна на дилемата е Харибдата на руското политичко влијание во Бугарија, која одвреме-навреме избива во шпионска афера или бомбастично прикажување на политиката на највисоко ниво. Цели партии во земјата – како што е „Възраждане“ – отворено го поддржуваат режимот на Путин и се борат за наметнување на рускиот модел на владеење во нашата земја. И тврдам дека за оваа цел е неопходно да се напушти ЕУ и НАТО и да се споделат „европските вредности“ како што се конституционализмот, демократијата и некои основни човекови права и слободи. Сето ова, парадоксално, се продава под етикетата „обновување на бугарскиот суверенитет“, иако резултатот би бил токму спротивен: Бугарија би се претворила во дел од возобновената руска империја и нејзината сфера на влијание.
Зачудувачки е што БСП и претседателот Радев, иако отворено не го исповедаат овој идеал, реторички го поддржуваат. На пример, во официјални обраќања до нацијата или други изјави, претседателот Радев речиси никогаш не кажа ништо убаво за ЕУ. Или ако го правеше, тоа беше толку ретко, со половина уста и стиснати заби, што остана незабележано меѓу неговите воодушевени тиради за „националниот интерес“, „суверенитетот“ и предавничките „љубители на војната“, кои во целина припаѓаат на евроатлантските партии во Бугарија. Горенаведените политички фигури не се плашат да зборуваат за руски опсесии со гориво – некои од нив звучат како претставници на „Гаспром“ и „Росатом“.
ЕДИНСТВЕНИОТ МОЖЕН КОМПРОМИС Политичката дилема на Бугарија е дека за да има било каков вид на владеење, потребно е да се избере меѓу група со прекари и група со силна проруска пристрасност. Владата „Денков“ беше единствениот можен компромис во моментов. Собраниската поддршка од ГЕРБ и ДПС доаѓа со вклучување во управувањето на лица, од кои некои се вклучени во глобалната листа „Магнитски“, а други се вклучени во неа.
Бојко Борисов и Алексеј Петров – од гледна точка на нивната политичка и економска кариера – се како сијамски близнаци. И двајцата почнаа од карате клубовите и имаа одредени врски со службите, учествуваа во воените времиња, кога беа поставени темелите на родниот организиран криминал и потоа, на овој или оној начин, го достигнаа врвот на бугарската економија и политика. Борисов ја создаде и партијата ГЕРБ, што е најголемата разлика меѓу двете, но Петров имаше и политички амбиции и беше близок до владејачката елита.
Оваа блискост не е без проблем, а со текот на годините односите меѓу двајцата „противници“ (според Борисов) ескалирале до степен на сомневање дека извршиле атентати еден врз друг. Но, бугарското обвинителство и судскиот систем како целина се во позиција да ги откријат сите – дури и соодветни случаи. Бугарија не е првата земја во светот во која се бара мафијата да биде вклучена во владата. За време на Втората светска војна, големите гангстери од Њујорк добија намалувања на даноците и други бенефиции, бидејќи соработуваа за да спречат германска инфилтрација во пристаништата во САД. Тие помагаа и со роднини и други врски за време на инвазијата на сојузниците во Сицилија.
Меѓутоа, такво чудо како во Бугарија, каде што се открива дека во владата учествува хор со прекари и минато, достоен за „Магнитски“, е исклучително ретко и се случува на поегзотични политички дестинации.
Што треба да се направи во оваа ситуација? Во идеален свет, луѓето со прекари и странско влијание треба да се држат далеку од политиката. За жал, денешна Бугарија не е баш идеален свет.
ШТО ДА СЕ НАПРАВИ? Меѓутоа, она што треба да се направи е да се каже вистината:
1) Покојниот Алексеј Петров и неговиот крај на јавната сцена не е производ на ПП-ДБ: ако тој имал вредност за нив, тоа било во неговата способност да посредува со луѓето од неговиот свет и неговите различни сијамски близнаци;
2) Проблемот не е во посредникот, туку во самата потреба од посредување меѓу власта и хорот со минато и прекари;
3) Овој проблем не се решава со отстранување на Иван Гешев. Самото сменување и поставување на Борислав Сарафов за главен обвинител е поверојатно дека ќе ги прикрие трагите и компромитирачките односи, кои станаа јавни во скандалите околу „атентатот“ на Гешев;
4) Самиот „атентат“ или обид за заплашување мора да се открие, бидејќи тоа е клучот на целиот синџир на настани. Не е чудно што смртта на Алексеј Петров е дел од синџирот во кој влегол
атентатот, смртта на Коро и т.н Но, ако не се открие случајот со Гешев, во јавната свест ќе останат големите сомнежи за бугарските истражни и судски органи;
5) Ако ПП имаше идеја да го врати Алексеј Петров во ДАНС, тоа беше сериозна грешка: едно е некого да користиш за посредник, друго е да го оптоваруваш со моќ;
6) На Бугарија и треба влада која во сегашната ситуација не се врти кон Русија. Од таквата влада зависи иднината на земјата како европска земја;
7) Службите на Бугарија треба да се реформираат, за да не ги разбираме руските специјални операции во нашата земја од странски служби. Така беше во случајот „Гебрев“, така обвинетиот веќе отпатува во Англија;
8) Учеството на партијата во хорот со прекари и сомнително минато на власт не е нивно „перење“, оправдување или рехабилитација. Непристрасна истрага и можеби правично судење се единственото средство за соодветна рехабилитација;
9) Крајно вознемирен од постапките (или непостапувањето) на обвинителството кај Сарафов во врска со случаите како „Барселонагејт“ и „Осум Јујета“. Впечатокот e дека мисијата на прогресот според нив повторно е резултат на желбата да се служи на една или друга политичка личност.
ТЕШКА ЗАДАЧА Задачата пред бугарското граѓанско општество и политичка заедница е особено тешка. Бидејќи опасноста е двојна – и руско влијание и држава поврзана со мафијата – најлесно би било вината да се префрли на тезата која се обидува да ги реши двете задачи. Парадоксот е што токму тоа се силите што треба да се поддржат. Затоа што една мафијашка држава нема да ја гарантира евроатлантската иднина на Бугарија. И евроазиската администрација нема да биде ослободена од мафија под никакви околности. Од оваа гледна точка, изборот меѓу мафијата и евроазиството е на крајот лажен: кој ќе избере едно, ќе го добие и другото.
Но, решавањето на двете задачи треба да се случи додека земјата сè уште има доволно стабилна влада. Да се фрла се’ во воздух со надеж дека нешто ќе се погрижи е опасно и неодговорно. Затоа, на крајот, јавната поддршка треба да биде насочена кон оние кои се против мафијашката држава и руското влијание, но и предлагаат модел на управување. По дефиниција, нивното управување не може да биде идеално, но одговорниот граѓанин е должен да го избере најдоброто од можните опции.
(Авторот е коментатор на бугарското издание на Дојче Веле)
