Овој музичар со своите аранжмани се обиде да го доближи нашиот звук до светската сцена, како што јас сакам. Тој остана на врвот и на таа мисија која ја замислуваше
ВАСИЛ ХАЏИМАНОВ
Душко Гојковиќ (1931 – 2023) беше претставник на генерацијата фантастични музичари од поранешна Југославија, кои први на најавтентичен и најсериозен начин влегоа во светот на џезот. Тој е еден од групата музичари за кои научив како мал, како од моите родители Сенка и Зафир, така и од тетка ми Бисера која настапуваше со него. Подоцна сфатив кој е Душко и колку отстапува од таа музичка сцена, која, патем, беше силна сама по себе. Беше посебна и посебна личност.
Посебен момент на сознанието кој е Душко Гојковиќ беше кога дојдов во институција наречена Беркли, која и денес е неспорна, Беркли која тој ја заврши многу пред мене, Беркли каде професорите се најголеми мајстори во работата што ја работам. На такво место, во центарот на центрите каде што сакаш да бидеш, во втора година од моето студирање добив задача да анализирам одреден аранжман за пет свирачи, а под аранжманот пишува – Душко Гојковиќ!
Тоа беше најпријатниот шок, но и моментот на вистинското сознание за тоа кој всушност е Душко Гојковиќ. Да не зборуваме за неговото свирење кое беше невообичаено, овде зборуваме за неговиот друг талент, компонирањето и аранжманот. Во тој момент во Беркли учев како овој голем човек го направи тоа!
Имаме карактеристика да не ги цениме уметниците кои работат нешто квалитетно, па со заминувањето на Душко Гојковиќ се слуша дека бил помалку ценет во земјата каде што е роден и од која замина во светот. Тоа е точната и поразителна вистина, а Душко е само еден од оние кои живеат во странство каде се исклучително успешни и препознаени, а понекогаш не се ни познати овде. А ние само тепаме во гради со евтини национални пароли.
Душко беше верен на својот израз, кој е мејнстрим, свинг бибоп музика и така работеше до крај. Едно време бев член на една таква група составена од наши познати трубачи и други музичари, наречена „Пет труби и ритам секција“. Свиревме аранжмани најмногу од композициите на Душко. Бевме на турнеја, која за мене беше најдобра лекција за учење во тоа време, пред дваесетина години, со која нема да се занимавам, но важно е да ја знам. Научив од најдобрите, од Душко кој играше со најдобрите, да ја спомнам само Дизи Гилеспи. Имав одлична комуникација со него, иако малку зборуваше. Со еден поглед или едно движење ќе ви даде до знаење што е добро, а што не. Беше лесно и удобно да се седи со таква големина.
Душко Гојковиќ со своите аранжмани се обиде да го доближи нашиот звук до светската сцена, како што јас сакам. Тој остана на врвот и на таа мисија.
….
Џез-трубачот Душко Гојковиќ, еден од најуспешните музичари од Балканот, почина на 92-годишна возраст во Минхен. Свиреше со најголемите имиња на џез музиката како Дизи Гилеспи, Гери Малиган, Стен Гец, Сони Ролинс, Чет Бејкер, Мала Волдрон и Мајлс Дејвис.
„Тој им припаѓа на најголемите уметници на 20 век од овие простори“, вели Владислав Томаниќ, претседател на здружението „Душко Гојковиќ Џез иницијатива“, за Би-Би-Си.
Неговото оригинално творештво го одбележаа многу композиции, а тој беше првиот во светот кој го воведе хармоничното и ритмичкото музичко наследство на Балканот во модерниот џез.
„Тој си замина ненаметливо и тивко како што беше. Трубата на Душко звучеше префинето, елегантно, силно и препознатливо. Вечниот млад човек со труба го нема“, се вели во соопштението на здружението „Џез иницијатива Душко Гојковиќ“.
Неговата кариера траеше повеќе од 70 години, а кога ја доби наградата за животно дело Echo Jazz во Хамбург во ноември 2022 година, рече дека сè уште игра и работи на неколку проекти паралелно.
„Беше многу посветен – вежбаше секој ден до последните денови, што е целосен феномен некој да свири на труба на 90 години“, изјави Иван Благојевиќ, директор на џез фестивалот Нишвил, каде Гојковиќ настапуваше неколку пати. Би-Би-Си.
По неговите први чекори во оркестарот Диксиленд во педесеттите години на 20 век, станува член на Биг-бендот на Радио Белград, а потоа во 1961 година заминува во Западна Германија, каде што ја продолжува кариерата.
Тој исто така свиреше со многу џез великани како Мајлс Дејвис кој го слушна за време на настап во 1956 година и му се придружи на сцената.
Наводно, славниот музичар го поканил да дојде во Америка, на белешка му ја напишал адресата и приватниот телефонски број, велејќи: „Сега ме знаеш, доволно ти е за почеток“.
Зад себе остави повеќе од сто албуми, снимени со различни оркестри и ансамбли.
Иако настапуваше во најголемите сали во светот како њујоршкиот Карнеги Хол и лондонскиот Ројал Алберт Хол и на познатите џез фестивали низ светот, Гојковиќ ја претпочита интимноста на џез клубовите.
На фестивалот Нишвил му подари лекарска наметка која ја доби заедно со почесен докторат во Македонија за користење на етнички мотиви од оваа земја, како и композицијата Нишвил Јубилација 2008 година.
Благојевиќ укажува на немањето поддршка за џез музичарите, наведувајќи дека Гојковиќ бил голема ѕвезда, меѓу другото имал фан клуб во Јапонија, „ги ширел звуците од овој регион низ целиот свет, а амбасадорите на Србија никогаш не дошле. на неговиот настап во која било земја“.
„Тој е доказ за тезата дека колку некој е поголема ѕвезда, толку е човекот поприроден и спонтан и поблагодарен за соработката. Се радуваше на секоја можност да свири, концертите со Биг Бенд се посебни“, вели Благојевиќ.
Џез критичарот Воислав Пантиќ последен пат во Минхен се сретна со Душко Гојковиќ.
По негово барање да ја потпише својата книга – „на далечина“ поради пандемијата Ковид-19, џез-виртуозот го покани на кафе во блискиот ресторан, но превентивно останаа пред вратата каде долго разговараа. време.
„Тврдеше дека сè уште има ноти пред себе и дека секој ден пишува нови аранжмани – ми се чинеше дека утре ќе прифати да застане пред оркестарот и командува со жежок џез“, изјави Воислав Пантиќ за Би-Би-Си.
Легендарниот џез трубач ќе остане запаметен и по „прекрасните концерти“ на кои присуствуваше.
„Џезирањето во ситните часови на Белградскиот џез фестивал во Танчерската сала на Дом омладин во 80-тите, бап на првиот кат на „Платон“ и покрај турбо-90-тите, прва посета на повоено Сараево и неговиот „Добој“ како џез одговор на севдалинката „Мујо кује“.
„Или кога е на ред баладата на концерт, а нежните тонови на трубата на Душко го капат просторот во небесно чудо“, се сеќава Пантиќ.
Тој вели дека „професионално при секој од многуте разговори“ имал впечаток дека „полага испит пред строг професор“ бидејќи „Душко немал трпение за банални прашања и површни соговорници“.
Меѓутоа, штом ќе „влезете во разговорот“, тој може да трае со часови.
„До најситен детал се сеќаваше на настаните од пред половина век, сликајќи ја, освен својата, историјата на џезот воопшто, великаните на жанрот со кои се дружеше и го делеше микрофонот.
Пантиќ вели и дека улогата на Душко во „обликувањето и глобалната афирмација на балканскиот џез е непроценлива“.
Ја сними „првата балканска џез песна и албум“ и со тоа „остана меѓу најупорните протагонисти на мешањето на фолклорот со џезот“, заклучува џез критичарот.
