Таа беше најважниот европски лидер. Нејзиното заминување претставува најголем ризик за континентот. Германската канцеларка одигра клучни потези за нова фаза во иднината на Европската унија
ЖЕЉКО ТРКАЊЕЦ
Во 2002 година, Словенија избра нов претседател. Ситуацијата беше исклучително интересна, бидејќи сите анкети потврдија дека Милан Кучан, кој го заврши својот втор мандат, повторно ќе победи, во првиот круг. Иако меѓу кандидатите беше и Јанез Дрновшек, политичар кој беше на чело на словенечката влада од 1992 година, тој ја извлече земјата од пост-југословенската криза и преговараше за членство во ЕУ и НАТО. Њујорк дури ги смени своите правила за да може Мајкл Блумберг да остане градоначалник за трет мандат. Подеднакво е јасно дека на 26 септември Германија повторно би ја избрала Ангела Меркел за канцелар. Мути, како што љубезно се нарекува, минатата година ги освои срцата на повеќето Германци со управувањето со пандемиската криза.
Иако Германија беше силно погодена во првиот бран, како и оваа зима. Но, дипломираната физичарка, со докторат по квантна физика, која никогаш не ги пишува своите академски титули пред нејзиното име, покажа како може да се води држава дури и во таква тешка ситуација. Во своето последно новогодишно обраќање до нацијата како канцелар, во кое не ги криеше своите емоции, таа рече дека 2020 година е убедливо најтешката во нејзините 15 години на власт, но почетокот на вакцинацијата против covid-19 и даде надеж за 2021 година.
„Дозволете ми да ви кажам нешто лично на крајот: ќе има парламентарни избори за девет месеци и нема да се кандидирам повторно“, рече 66-годишната Меркел, цитирана од Хина.
Денес е последен пат кога ви се обраќам на новогодишната ноќ “.
Таа додаде:
„Мислам дека не претерувам кога велам: никогаш не ни било толку тешко во последните 15 години и никогаш, и покрај сите грижи и одреден скептицизам, не очекувавме нова година со толку многу надеж Можам само да замислам колку е огорчено за оние што жалат за своите најблиски кои ја изгубија битката или кои мораат да се борат со ефектите на болеста, додека некои безнадежни лица го оспоруваат и негираат вирусот“, рече Меркел. „Теориите на заговор не се само лажни и опасни, туку се и цинични и сурови“, додаде таа. „Исто така, ќе бидам вакциниран кога ќе дојде моето време“.
И, колкав е интересот кога говорите на канцеларката најдобро ги покажуваат бројките: тој говор го следеле скоро 9 милиони луѓе: 4,49 милиони гледачи во АРД, а друг 4,33 во ЗДФ. Минатата година околу 5,1 милиони граѓани ја слушаа Меркел. Генералниот секретар на Обединетите нации Антонио Гутереш ја опиша Германија како „сила за мир“ и „столб на мултилатерализам“ во говорот во Долниот дом на германскиот парламент Бундестагот, во средината на декември.
„Како генерален секретар на ООН, секојдневно сум сведок на начините на кои Германија, со својата длабока историска свест и одговорност, игра водечка улога во светот“, рече Гутереш. Западна Германија беше примена во ООН како набудувач во 1952 година и мораше да почека до полноправно членство до 1973 година. Речиси половина век подоцна, Германија е „столб на мултилатерализмот“. Од тие 47 години, Меркел седеше во Берлин скоро 16 години.
На кого Барак Обама, поранешниот претседател на САД, кога ќе му ја предаде власта на Трамп, јавно ќе му каже дека му го остава раководството на слободниот свет. Многумина не знаат дека Ангела Доротеа Каснер е родена на 17 јули 1954 година во Хамбург. Нејзиниот татко, протестантскиот пастор Хорст Каснер, се преселил со своето семејство во Темплин, во тогашна Источна Германија, каде што бил испратен, како и многу други, да го зачува протестантизмот во комунистичкиот систем.
Ангела така порасна на 90 километри оддалечена од Берлин. Студирала физика во Лајпциг и докторирала во Берлин. Никогаш не го криеше фактот дека е и политички активна, што и дозволи да патува слободно во Западна Германија во 1986 година на научни конгреси. Таа се омажи за Улрих Меркел, кого ја запозна за време на студиите, во 1977 година, но бракот траеше кратко, само пет години. Некои германски медиуми, кога требаше да ја критикуваат Меркел, наведоа детали од разводот, вклучително и анегдотата дека Ангела од заедничкиот стан зела само фрижидер.
Таа потоа се омажи за Јоаким Зауер, квантен хемичар, во 1998 година. Истата година кога нејзината Христијанско-демократска унија (ЦДУ) ги загуби изборите и социјалдемократите (СПД) се вратија на моќта што ја загубија во 1982 година. Овие избори се особено важни затоа што тогаш партијата на зелените влезе во сојузната влада за прв пат како коалициски партнер.
Германската канцеларка на некој начин потсетува на Винстон Черчил. Не беа сите нејзини одлуки генијални, некои се доста сомнителни, но конечниот вкупен резултат е повеќе од позитивен. Клучната грешка што скоро го уништи нејзиното политичко наследство беа преговорите по парламентарните избори во 2017 година. Меркел тогаш сакаше влада во која би биле Либералите (ФДП) и Зелените.
Но, таа не сметаше на нејзината сестринска партија, Баварската христијанска социјална унија. Нејзиниот тогашен водач, Хорст Зехофер, сегашен министер за внатрешни работи, беше голема пречка за склучување нова коалиција за засилување на центарот.
Кога тие преговори пропаднаа, Меркел не беше подготвена да ризикува. Всушност, Меркел, по правило, избегнуваше ризик и секогаш се обидуваше да најде компромисно решение што ќе понуди стабилност. Гаранција, можеби подобро да се каже. Потоа, некои од ЦДУ и предложија да замине во малцинска влада, со која Германија немаше искуство и да формира програмски коалиции со СПД и Зелените. И нивниот аргумент беше силен: во тој случај, тогаш моќната (13 проценти) крајно десничарска Алтернатива за Германија (АфД) не би била најсилната опозициска партија.
Сепак, Меркел повторно реши, вкупно трет пат и втор пат по ред, да влезе во коалиција со СПД. Така, AfD доби многу простор за јавно обраќање и контрола на бројни парламентарни комисии. За среќа, тие не успеаја да го искористат ова заради внатрешни конфликти. Но, тогаш се формираше група „момчиња од Берлин“, предводени од несомнениот авторитет на Волфганг Шојбле. Тој беше лут на Меркел затоа што таа го префрли на позицијата министер за финансии мас позиоција на претседател на Парламентот. За да може да го контролира AfD. И тогаш следеа слабите резултати на ЦДУ и ЦСУ на изборите во сојузните држави, а „момците од Берлин“ одлучија дека Ангела Меркел е виновна за тоа и започнаа тајна операција за нејзино симнување од тронот. За тоа искусната политичарка навреме дозна и им одговараше со неочекуван потег: есента 2018 година се повлече од позицијата претседател на ЦДУ, но остана на функцијата. И така, таа ги доведе во ситуација да мораат да ја насочат својата енергија на борба за партискиот трон, додека канцеларијата остануваше цврсто во нејзините раце.
„Целата Европска унија е пред се должна да им помага на бегалците на самото место на Балканот и на грчките острови. Оваа хуманитарна катастрофа не може да се реши ако сега им кажеме на бегалците: дојдете во Германија. Овој пат е затворено “.
Ова неодамна за медиумската куќа Функе го изјави Фридрих Мерц, едно од „момчињата од Берлин“, кое во моментот имаше најголеми шанси да го заземе претседателското место на партискиот конгрес на ЦДУ на 16 јануари. Тој така отворено ја критикуваше одлуката на Ангела Меркел од 2015 година да прифати околу милион имигранти од областа МЕНА (Средниот исток и Северна Африка). Одлуката, која се смета за најконтроверзна одлука на канцеларката во десното крило на ЦДУ, во ЦСУ и на целата германска десница. Иако бројни студии покажаа дека овие мигранти подобро се вклопуваат во германското општество отколку оние од Балканот, кои дојдоа за време на војната во поранешна Југославија. И, спротивно на очекувањата и заканите на десницата, бројот на кривични дела во Германија опаѓа. Што Зехофер, голем противник на таа одлука на Ангела Меркел, мораше со тешко срце да ја објави како федерален министер за внатрешни работи. Никој од тоа право не се осврна на фактот дека, пред пристигнувањето на еден милион мигранти во земја со 81 милион жители, 18 проценти од Германците веќе имале странско потекло. Што е околу 16 милиони. Постои уште една глобално важна тема на која историјата ќе дискутира колку позитивно дејствувала Ангела Меркел. Тоа е глобална финансиска криза од 2008 година кога Германија беше главен поборник за штедење, омразен збор „строгост“ кој дури ја доби и германската варијанта Аустерит.
Тоа беше време кога Меркел беше исклучително активна со Шојбле, кој секако е еден од основачите на таа идеја. Меркел не се спротивстави на идејата на Шојбле, а резултатот ќе биде силен притисок врз Грција кога ќе се покаже дека таа веќе не е во состојба да ги исполнува своите финансиски обврски. 2008 година беше тешка година за Европа, но во 2011 година, кога ескалираше кризата со еврото (ОЕЦД ја сметаше за најголема глобална закана во тоа време), целиот проект на ЕУ беше доведен во прашање. Потоа имаше разни идеи, предлози, за исклучување на Грција од ЕУ или само од еврозоната, за колапс на еврото и враќање на националните валути. Меркел тогаш се појави како државничка личност, свесна за историската одговорност и рече дека Грција мора да се спаси, но дека Атина мора да плати за тоа и дека еврото мора да преживее.
Некако паралелно, Марио Драги, тогашен претседател на Европската централна банка (ЕЦБ), ќе рече дека ќе стори се што е потребно за да се спаси еврото. Заедничката европска валута е зачувана и деновиве гледаме колку е важна. Еврото е втора валута во резервите на централните банки и тој процент расте, а откако ЕУ се согласи да издава заеднички обврзници за финансирање на своите програми, еврото стана барана стока на пазарот. EurasiaGroup е една од најпознатите светски консултантски куќи што објавува големи глобални ризици на почетокот на секоја година.
Еве ги во ред: Бајден, долготраен живот, климатски промени, тензии меѓу САД и Кина, глобална врска со податоци, пресвртница во мрежата, Турција, Блискиот исток со ниски цени на нафтата. И потоа- Европа по Меркел. Бидејќи, минатата година, Меркел не само што силно ја поддржуваше нејзината партија дома, туку и самата себе, Меркел одигра клучни потези за нова фаза во иднината на ЕУ. И тоа во последното претседателство со Советот на ЕУ, откако Хрватска заврши одлична работа во првиот дел од годината. Во јули, германскиот канцелар се согласи на новата повеќегодишна финансиска рамка (МФФ), за периодот од 2021 до 2027 година, како и Фондот за обновување на пандемијата на ЕУ. Вкупно, околу 1.800 милијарди евра. Ги помири штедачите од север и „расипници“ од југ, ги принуди Унгарија и Полска да се согласат да ги поврзат средствата со владеењето на правото и конечно постигна договор со Кина за сеопфатен договор за инвестиции, кој поставува нови правила што ќе ги има а на кои Пекинг мора да се придржува.
(продолжува во следниот број)
