Може ли Израел да војува на три фронта?
Сè се смени во 6:29 часот на 7 октомври минатата година во пустината Негев кога милитантите на Хамас ги нападнаа учесниците на фестивалот Нова и околните кибуци, убивајќи 1.139 и киднапирајќи повеќе од 200 луѓе. Оттогаш до денес, има еден ист ден, кој продолжува да одзема човечки животи и конфликтот продолжува, кој, како и во концентрични кругови, продолжува да се шири. Сега, на годишнината од страшниот масакр, војната е се поблиску до опсегот на глобалниот конфликт, во кој се вклучени речиси сите земји од Блискиот Исток, како и многу светски сили. Последниот ракетен напад на Иран врз Израел има треска – како ќе одговори Тел Авив?
Бидејќи од тој 7 октомври, Израел ги прошири своите активности во Либан, имаше и меѓусебни воздушни напади со Иран, а одговорот на Тел Авив на ракетите од Иран ќе го одреди понатамошниот тек на војната. Прашање е и дали Тел Авив е подготвен да води војна на три фронта.
Дарко Трифуновиќ, директор на Институтот за национална и меѓународна безбедност, смета дека е.
„Тој е исклучително подготвен за тоа. Особено што Израел не е сам. САД се моќна земја која Израел ја смета за свој најважен сојузник на Блискиот Исток. На крајот, секоја војна е војна на ресурси. Израел има многу повеќе ресурси, особено ако се земат предвид ресурсите со кои располагаат САД“, изјави Трифуновиќ за НИН.
Неговото мислење го дели Јаков Амидрор, пензиониран генерал-мајор, кој беше советник за национална безбедност на Израел од 2011 до 2013 година, и кој верува дека нападот на Израел врз Либан има и воена, но и политичка компонента.
„Задавањето удар по удар против Хезболах помогна да се врати репутацијата на Израел како голема сила на Блискиот Исток, но исто така истакна дека земјата е поподготвена да војува со Хезболах на нејзината северна граница отколку да го нападне Хамас, по настаните во октомври. 7 минатата година. „Хезболах е 10 пати помоќен од Хамас, но ИД (Израелската армија) беше 20 пати поподготвена за Хезболах отколку за Хамас“, изјави тој за Њујорк Тајмс, додавајќи дека клучот за успехот на Израел досега во Либан е неговата разузнавачка служба. супериорност.
Сепак, аналитичарите предупредуваат дека Хезболах исто така бил поподготвен за оваа војна со Израел од минатиот пат, бидејќи изградил арсенал проценет на повеќе од 100.000 ракети и проектили и обучил десетици илјади борци, што веројатно е причината зошто Израел, барем засега, не се одлучува за копнена офанзива.
Она што го чека и целиот свет е кога и како Тел Авив ќе одговори на неодамнешните ракетни напади на Иран на израелска територија. Експертот за безбедност Иван Милетиќ за НИН вели дека одговорот е неизбежен.
„Израел сигурно ќе возврати со нов напад на Иран, прашање е само за кои цели. Има три опции – да бидат тоа воени цели, нафтени полиња или инфраструктура на иранската нуклеарна програма. Би било вистинско изненадување доколку Израел не возврати како што е прикажано, без оглед на цензурата и вестите кои го негираат постоењето на каква било значајна штета, дека голем број проектили паднале на цели во Израел. Она што е неповолниот потенцијал на овој конфликт е неговата можност да се прошири низ целиот регион на краток или долг рок, што во суштина е случај сега. „Актуелниот конфликт опфаќа неколку земји во регионот (Израел, Либан, Јемен, Сирија и Иран), а САД, Велика Британија и Франција се исто така вклучени со нивниот воен потенцијал“, вели Милетиќ.
Дејан Симиќ, долгогодишен тениски тренер од Србија, во моментот на почетокот на израелските напади врз тој град случајно се нашол во Бејрут и оттогаш практично останал таму заробен. За НИН зборува за состојбата во тој град
„Практично во текот на ноќта започнаа воздушните напади, мојот лет беше откажан три пати, така што сè уште сум во Бејрут, се надевам дека ќе можам да летам во вторник за Дубаи, но тоа сè уште е под сомнеж“. Либанците се неверојатен народ, ги надминуваат сите тешкотии и се креваат како феникс во рекордно време, за нив ништо од ова не е од вчера. Овде има многу образовани луѓе, образовани на најеминентните светски универзитети, успешни деловни луѓе од речиси сите области. Околу три милиони луѓе живеат во Либан, додека десет милиони Либанци живеат и работат во речиси сите делови на светот, но тие се приврзани за својот Либан со своето срце и душа. Што се однесува до мене, јас сум на дваесетина километри од Бејрут, барем засега во релативно мирна зона, но тензијата се чувствува на секој чекор. А луѓето се плашат од евентуална натамошна ескалација на конфликтот, што секако би донело нераскажана штета и катастрофа, пред се во човечки животи, потоа во снабдувањето со основни прехранбени производи, струја, кабелска, мобилни и интернет конекции. Податоците покажуваат дека над 2.000 луѓе ги загубиле животите во Либан во изминатите две недели, катастрофа од такви размери што никој не ја очекуваше.
Олга Израел Дојч е белграѓанка која со години живее во Ерусалим и за НИН известува за деталите од секојдневниот живот во тој град и земја.
„Сите во Израел беа под постојан притисок цела година, од почетокот на војната на 7 октомври 2023 година, кога терористичката организација Хамас ја нападна израелската територија. Во исто време, илјадници ракети беа истрелани кон Израел против цивилното население. Затоа што на 8 октомври Хезболах од Либан започна со ракетни напади врз северен Израел. Во исто време, Хутите од Јемен спорадично гаѓаа балистички ракети кон нас, а во април Иран за прв пат официјално не нападна. Ова се околностите под кои ни беше соопштен иранскиот напад минатиот вторник попладне. Не бевме изненадени. Центарот за национална одбрана го објави нападот со неверојатна прецизност и издаде детални инструкции. Не можам да кажам дека го намали стравот или драмата во моментот, но немаше паника. Ги подготвивме децата да очекуваат напад… најлошо е ако се изненадат.
Десет минути пред да се огласи првата сирена, апликацијата за националниот одбранбен центар со која сите ни наложивме да влеземе во безбедните простории, а потоа започна нападот, бескрајна серија сирени… една по друга, проследена со екстремно силни експлозии. Впечатокот беше дека ни беа веднаш над главите, собата се тресеше. Навистина се плашевме дека секој момент некој ќе ни падне на глава… По околу еден час добивме инструкции дека можеме да ги напуштиме безбедните соби. Од една страна се чини како ништо да не се случило, но од друга сите се уште сите се трауматизирани. На дневно ниво се трудиме да ја зачуваме рутината. Ти одиш на работа, децата одат на училиште… Во првите неколку месеци секоја забава беше незамислива.
Она што е подеднакво важно е колективната дисциплина. Сите ги следиме упатствата, бидејќи разбираме дека тие спасуваат животи. Не знам дали ми верувате, но не можевме помалку да се грижиме за сирените. Повеќе ме загрижува кога, како и другите нормални земји, парите на даночните обврзници ги издвојуваме за подобри патишта, инфраструктура, образование, а не за одбранбениот систем и системот за цивилна заштита“.
Исклучително интересна е изјавата на поранешниот американски претседател и актуелен претседателски кандидат, републиканецот Доналд Трамп, дека Израел треба да ги нападне иранските нуклеарни постројки како одговор на неодамнешниот ракетен напад на Иран, како и предупредувањето на рускиот претседател Владимир Путин до Израел да не го прави тоа. Дарко Трифуновиќ смета дека зборовите на Путин во овој момент немаат големо значење
„Предупредувањата на Путин долго време не се сметаат за релевантни. На овој начин, Путин јасно става до знаење дека тој и неговиот режим формираат оска на злото со Иран и другите светски диктатури како што е Северна Кореја. Според повеќе воени извори, примарни цели во Иран ќе бидат клучните инфраструктурни објекти, како и воените инсталации. Но, не треба да се исклучат ниту нуклеарните капацитети. Затоа го чекаме одговорот на Израел и затоа внимателно ќе се избираат цели“, истакнува Трифуновиќ.
Друго прашање што се поставува е колку Џозеф Бајден и неговата администрација можат да влијаат на клучните играчи на Блискиот Исток, пред се на израелскиот премиер.
Нетанјаху продолжува да му пркоси на Западот. Прво, тој го прогласи генералниот секретар на ОН, Антонио Гутереш за персона нон грата, а потоа испрати јавна порака до францускиот претседател Емануел Макрон, откако повика на ембарго на оружје за Израел, нарекувајќи го срамно, наведувајќи дека Израел ќе победи со или без помош на оние што повикуваат за ембаргото. Затоа, се поставува прашањето дали некој, а пред се Вашингтон, може да го заузда Нетанјаху.
Одговорите не се толку позитивни.
Според зборовите на Џералд Фајрестајн, аналитичар во Институтот за Блискиот Исток со седиште во Вашингтон, Нетанјаху некако „излегол од контрола“.
„За жал, природата на нивните разговори во изминатата година беше дека, без оглед на аргументите и позициите на Бајден, Нетанјаху оди по својот пат и не одговара на американските стравови и совети“, рече Фајерштајн.
Истото го мисли и Иван Милетиќ.
„Ова е само продолжување на старата политика на премиерот Нетанјаху откако тој влезе во политиката на вистинскиот спектар на израелската демократија. Ваквата негова политика не е ништо ново и е само продолжение на политиките и ставовите што ги има Нетанјаху од влегувањето во политиката до денес“, нагласува Милетиќ.
На жителите на тој дел од светот им останува единствената надеж дека разумот ќе надвладее, иако во моментов малкумина веруваат во тоа.
Цената на нафтата расте поради конфликтот!
Веднаш откако Иран, во знак на солидарност со либанското шиитско движење Хезболах, лансираше ракети кон Израел минатата недела, цената на нафтата на светските берзи почна да расте.
Фактот што нафтата од типот „брент“ неодамна достигна цена од 80 долари за барел за прв пат од август, е директна последица на ескалацијата на конфликтот на Блискиот Исток. Иран е значаен производител на нафта, која најмногу се испорачува на земјите од Далечниот Исток, но и на некои земји во Европа, а целосно се очекува дека неговото вклучување во конфликтот на Блискиот Исток ќе предизвика турбуленции во светската берза пазари.
Она што особено загрижува се најавите дека Израел како одмазда ќе ги таргетира енергетските капацитети во Иран. Експертите велат дека дилемата дали Израел ќе одговори на нападот на Техеран не постои и дека тоа секако ќе се случи.
Во случај западните сојузници, предводени од САД, да им дозволат на Израелците да ја нападнат иранската нафтена инфраструктура, постои страв дека Техеран, револтиран од тоа, би можел да го блокира теснецот Ормуз, морскиот премин меѓу Оман и Иран, кој ги поврзува Персискиот и Оманскиот Залив. Хормуз, како што уште го нарекуваат, има големо стратешко значење бидејќи преку него минува повеќе од една петтина од светскиот нафтен сообраќај. Во случај Иран да го блокира Ормускиот теснец, транспортот на нафта преку тој теснец би бил невозможен, што би предизвикало дополнителна нестабилност и зголемување на цената на нафтата на светскиот пазар. Доколку иранското производство на црно злато би било погодено со контра удар и на тој начин светскиот пазар би останал без нафта од таа земја, експертската јавност не се сомнева дека цените би експлодирале и би скокнале на ниво од 90 до 100 долари за барел.“
