Една од пречките за учење на уметноста на постоењето е и бегството од празните, тривијални разговори
Што значи ова – тривијален начин? Буквално – општо пристапно (од латинскиот јазик – место каде се сретнуваат три патишта); обично означува плиткост, излижаност, недостаток на способности или морални квалитети. Тривијалното би можел да се дефинира и како став што ја допира само површината на феноменот, не и причината, ниту подлабоките слоеви; став што не прави разлика помеѓу она што е суштинско и она што не е, или што се карактеризира со тенденција да се првртат работите па несуштинското да стане суштинско и обратно. Покрај тоа, можеме да додадеме дека тривијалноста произлегува од зачмаеноста, рамнодушност, вкочанетост или грижа за нешто што во никој случај не е поврзано со централната задача на човекот: да се биде целосно роден.
(…) Колку милијарди разговори се водеа во последните години за инфлацијата, за Виетнам, за Блискиот исток, изборите и слично, и колку ретко овие дискусии навлегоа само малку подлабоко од очигледното – строго пристрасно гледиште – да се влезе во корените и причините за дискутираното. Само треба да поверувате дека повеќето луѓе ги имаат војните, злосторствата, скандалите, па дури и болестите за да можат да зборуваат, или причина да комуницираат едни со други, дури и пред лицето на тривијалноста. Но, навистина, кога човечките суштества се претвораат во потрошен материјал, што можат да бидат нивните разговори освен тривијални? Ако стоките изложени на рафтовите во самопослужувањето би можеле да зборуваат, зарем тие не би зборувале за клиенти, персоналот за продажба, за сопствените надежи дека ќе се продаваат по висока цена и ќе се разочараат кога стана јасно дека воопшто нема да се продадат?
Можеби најпразните приказни потекнуваат од потребата да си кажуваме за себеси; оттука и бескрајните теми на болести и здравје, децата, патувања, успеси, кој што правел и огромен број детали од секојдневниот живот што некому му изгледа дека е важен. Бидејќи, човекот не може да зборува за себе цело време без да се вознемирува, тој мора да ја разменува таа привилегија со другите со тоа што е подготвен да ги слуша другите, додека тие зборуваат за самите себе. Интимните социјални состаноци помеѓу поединци (и честопати состаноци на здруженија и групи од секаков вид) се всушност мали пазари каде секој си разменува своја потреба да зборува за себе и желба да го слуша тоа со потреба од други кои ја бараат истата можност. Повеќето луѓе го почитуваат овој договор за размена; оние што не го почитуваат, но повеќе би сакале да зборуваат за себе отколку што се подготвени да ги слушаат другите, се еден вид на „измамници“ и затоа се презрени и мора да си најдат друго, подредено друштво каде ќе ги поднесуваат.
Речиси е невозможно да се прецени човековата потреба да зборуваат сами додека ги слушаат другите. Ако оваа потреба постоеше само кај многу нарцисоидни луѓе, полни со себе, би било лесно да се разбере, сепак постои кај секој просечен човек, од причини специфични за нашата култура. Современиот човек е човек на една биомаса, високо „социјализиран“, но многу осамен. Дејвид Рисман неверојатно го изрази овој феномен со насловот на неговата книга од 1961 година – „Осамена толпа“. Современиот човек е отуѓен од другите и се соочува со сомнеж: тој се плаши од близок допир со другите и подеднакво се плаши да биде сам и надвор од допирот со другите. Улогата на тривијалниот разговор е токму да одговори на прашањето: „Како да останам сам без да бидам осамен?”
Раскажувањето приказни станува зависност. „Додека зборувам, знам дека постојам; дека сум некој, дека имам минато, работа, семејство. Зборувајќи за сето ова, се афирмирам. Сепак, треба некој да ме слуша; ако зборував со себе, ќе полудев.“ Слушачот создава илузија на дијалог, додека всушност се одвива монолог.
Лошото дрштво, од друга страна, не е само општество на чисто тривијални луѓе, туку и злобни, садистички, деструктивни, непријателски луѓе. Но зошто, може да биде прашањето, дали друштвото на лоши луѓе е опасно за некого ако нема обид да бидат повредени на овој или друг начин?
За да се одговори на ова прашање, неопходно е да се види еден закон во човечките односи: Не постои контакт помеѓу две човечки суштества што нема взаемно влијание. Нема средба меѓу двајцата, нема разговор помеѓу нив, освен можеби најопасниот, после кој и едниот ќе остане непроменет – дури и ако оваа промена е толку мала што останува незабележана, освен ако овие состаноци не се доволно чести за да се создаде колективно дејствување.
Дури и попатна средба може да има значително влијание. Дали има некој што никогаш не го допрел благодатното лице на некој што го видел само за една минута без да размени ниту еден збор? Дали некому навистина лошо лице никогаш не му предизвикало ужас, дури и само за еден момент? Многумина ќе се сетат на таквите лица, и како на средба што им оставила трага што траела со години, или цел живот. Кој не доживеал дека по некое време поминато во нечие друштво, тој чувствува дека живнал, се разведрил, му се поправило расположението, па дури и во некои случаи, дека се стекнал со нова храброст, нови сознанија, иако содржината на разговорот не се занимавала со оваа промена; и обратно, многумина искусиле откако минале време со други други луѓе како да се презасителе од депресија, замор, безнадежност и, сепак, не можеле да најдат во разговорот каква било содржина што би била одговорна за таквата реакција. Не зборувам овде за влијанието на некој кој е во љубов со некого, кого го обожува, од кого се плаши и така натаму; очигледно е дека овие луѓе можат да бидат под силно влијание од она што го кажуваат и како се однесуваат кон оној што е придружуван од нив. Зборувам за влијанието на некои луѓе врз оние кои немаат ништо заедничко со нив.
Сите овие размислувања доведуваат до заклучок дека се препорачува целосно да се избегнува злото и тривијалното општество, освен ако некој не може да остане целосно на сопствената позиција и на тој начин да го доведе другиот во сомнеж во својата позиција.
Ако веќе не може да се избегне лошото друштво, тогаш не треба да се биде измамен: треба да се види неискреноста зад маската на пријателството, деструктивноста што стои зад маската на вечните поплаки за тоа колку е несреќен, нарцизмот зад шармот; тој исто така не треба да се однесува како да е заробен од надворешноста – во спротивно ќе биде принуден да постапува со некаква неискреност. Не треба да им кажува на лошите луѓе што гледа, но тој не треба ни да се обидува да ги убеди дека е слеп. Големиот филозоф од дванаесеттиот век, Мојсеј Малимонидес, даде драстичен предлог, гледајќи ги последиците од лошото општество: „Ако живеете во земја чии жители се лоши, избегнувајте ги. Ако се обидат да ве принудат да се дружите со нив, напуштете ја земјата, дури и ако тоа значи дека ќе мора да одите во пустината“.
Ако другите не го разбираат нашето однесување – па што? Нивното барање да го сториме само она што им е разбирливо, е всушност еден обид за диктат. Ако она што го правиме во нивните очи е „асоцијално“ или „ирационално“, па нека е. Во најголем дел, нив им е одбивна нашата слобода и храброст да бидеме она што сме. Не сме ни должни некому да му објаснуваме или даваме сметка сè додека не ги прекршиме или повредиме неговите или нејзините права. Колку животи се уништени од оваа потреба да се „објасни“, што обично подразбира дека објаснувањето треба да се „разбере“, односно „одобрено“. тој го објаснува своето образложение само на себе – на војот разум или совест – и на оние малкумина кои го одобриле неговото право на објаснување.
