Како препукувањето на Белград со Прштина влијае на животот на спрската заедница на северот на Косово? Дали политиката еднаш ќе се заврти кон секојдневието на луѓето? Без тоа џабе Српска листа, џабе Курти, џабе коовска фудбалска репрезентација
СЛОБОДАН ГЕОРГИЕВ
Иако горепотпишаниот новинарот мина само три дена во Косовска Митровица, една недела по предвремените парламентарни избори што ги спроведе Приштина, тој буквално можеше да ја почувствува тензијата во тој дел на Косово и Метохија.
Беше викенд, задоцнето лето, но Митровица не е град каде што ќе видите премногу оптимизам на улиците и покрај тоа што ги има многу на главната улица, која има една вечер во која бара на некој начин да заборави на „ситуацијата“ за еден момент и да се обиде да живее „нормално “.
„Ние сме граѓани од втора класа“, беа зборови со кои ме сретнаа младите косовски новинари“, укажувајќи на фактот дека нивните српски пасоши не се вистински српски пасоши, и дека немаат премногу желба да ги вадат косовските пасоши, тие издадена од Приштина, затоа што и на нив и на овие Срби им треба виза ако сакате да патуваат некаде на друга страна, со желбата на младите луѓе да бидат дел од светот, дека тие, како и сите другите во Европа, можат да патуваат, да запознаваат други земји, луѓе, миризби и пејзажи. Иако со овие четири општини се гордее Србија, тие остануваат заробени на време, инфраструктурата се занемарува и оставаат впечаток за привремени места.
„Ако Србија навистина сакаше да направи нешто тука во последните дваесет години, Митровица и неговата околина ќе беа како Швајцарија“, велат жителите на ова место, кои не сакаат медиумите да ги сликаат или да зборуваат под нивно име.
И покрај неверојатно убавото есенско време што може да го разгали човекот и да го натера да мисли дека сè е во ред на крајот сето тоа има некој смисол, Митровица сепак остава впечаток за место каде има некоја голема тајна, место под притисок на мистерија. Како да се слуша глас на улиците што вели: кој го уби Оливер, кој го уби оној пред него, што ќе стане од нас, како ќе заврши сето ова?
„Морам да следам сè што вели Вучиќ“, рече една колешка од Митровица: „Тој ја крои нашата судбина и сè зависи од него“.
За тоа време, сите внимателно ги слушаат вестите од Приштина, што е само еден час возење од мостот на Ибар, но се чини дека е во Индија. „Во изминатата година, јас се преселив подлабоко во јужниот дел на градот отколку во претходните 15 години“, вели судски службеник во Митровица. Тој рече дека започнал да учи албански јазик и дека добро напредува и дека Албанците сега го гледаат поинаку затоа што разбираат дека тој разбира што се зборуваат.
Сите чекаат да видат како ќе заврши оваа сага со формирање нова влада во Приштина и како ќе влијае на идниот статус на нивната заедница на Косово.
„Албин е полош од Рамуш“, ќе ви кажат многумина во Митровица.
Кога овој новинар разговараше со Курти во Приштина, пред две и пол години, во хипстерската околина во просториите на движењето Самоопределување (Ветевендосје), тој имаше аура на бунтовник, човек поактивист и банџа од политичар. Неговите заменици изведуваа различни активности во парламентот, организираа акции за пресретнување камиони со стока од Србија.
„Косово нема проблем со Србите, туку со државата Србија“, рече тој во тоа време, објаснувајќи дека во Косово е можно Србите да живеат со Албанците, дека е можно да се победи корупцијата, но и дека треба да се спојат Косово и Албанија.
Тој не носеше вратоврска, изгледаше целосно опуштено, но решено. Оттогаш, работите се сменија, и тој исто така. Тој облече костум, стави вратоврска, како што му сугерирал тим на локални „лидери“ што се фатија со него, и кои да му објаснија дека треба да смени некои работи за да биде на власт.
Звучи познато?
Всушност, кога последен пат беше домаќин на овој новинар во хотелот „Сириус“ во Приштина во ноември 2018 година, тој изгледаше како дипломат од Брисел, во тесен костум и вратоврска околу вратот. Ние се збогувавме и овој новинар го праша: „Кога ќе се потпишеме, кога ќе го завршиме ова?“ Тој се насмеа и рече нешто како „сè е веќе решено“ и отиде на друга средба.
Денес Курти за Србите на северот е еден вид албански Слободан Милошевиќ, како што тоа го карактеризира и дел од албанската јавност во Приштина. Па, како е можно некој уапсен од Милошевиќ, кој заради Милошевиќ бил затвореник, да се поистовети со неговиот „егзекутор“?
Тие го гледаат Курти како левичар во економијата и националист во политиката, еден вид токсичен микс што веројатно му ја даде предност на последните избори, што треба да му овозможи да биде новиот премиер и суштински да влијае на идните односи на Белград и Приштина. Иако го „рафинираа“, неговиот темперамент не го сменија: тој веднаш рече дека нема да ги вклучи Србите, кои освоиле доминантен број гласови на Србите на изборите, во нивната идна влада, иако според косовскиот закон тие треба да бидат политичка група што ќе предложи најмалку еден член на владата.
Потпретседателот на Српската листа, идентификуван во извештајот на меѓународните организации кои ги нблудуваа изборите како опција што ги користеа сите дозволени и недозволени средства да ги принудат сите оние што одат на гласање да гласаат за неа, е Милан Радоичиќ, кого обвинителството во Приштина го гледа како еден од осомничените во истрагата за убиство во јануари 2018 година на Оливер Ивановиќ.
Во косовската јавност постои атмосфера, која ја гледа и Курти, дека нема шанси таква политичка опција да биде дел од владата „затоа што тие не се Срби, туку Србија“, како што вели Курти, но прашањето е дали е тактичко сторнирање или пример за политичка конзистентност.
Додека Курти испраќа пораки од сите страни дека такси-политиката не е негова опција, туку дека таа треба да се замени со политика на реципроцитет (колку што вие нам, толку и ние вам), дури и либералните Срби од северно Косово стравуваат, на некој начин, од напнатоста околу Српскиот список.
Ставот е дека иако Српскиот список отелотворува страв и трепет, тоа е тоа, „таков е Уставот на Косово“ и овие работи не треба да се менуваат. Претставниците на либералните Срби, како што се прикажани во медиумите на Вучиќ – Рада Трајковиќ и Ненад Рашиќ, немаат авторитет, но ниту Горан Ракиќ и другите од Српската листа го немаат.
Но, Вучиќ го има, тој е Српската листа и некако сè зависи од него, а сега излегува дека тој зависи од него и дека се бори за почитување на косовскиот устав, што како Србија не го признава.
Додека тој беше во затвор во Србија, порано дознавме дека Курти научил да игра шах, но тоа не беше доволно да се биде подготвен да игра порано со Вучиќ, кој, се разбира, отелотворува една од најголемите игричи во шах. талент кој не бил професионално вклучен во шахот.
Без да седат на маса еден наспроти друг, ним, се чини, часовникот бргиу им чука, затоа што и Приштина и Белград се под „значајна дипломатска активност“ и онаа што не се гледаа, а не ја снимаат и камерите.
Се чекаше да завршат изборите на Косово, иницирани од прмиерот на заминување Рамуш Харадинај, кој очекуваше и после нив да продолжи состојбата со преговорите со Србија и сега кога оваа нова влада е пред вратата, работите се забрзуваат за да се дојде до „решение“.
Со оглед на тоа што ниту на северот на Косово ниту на остатокот од Косово не се живее онака како што би можеле да посакаат луѓето, кои сакаат да достоинствен живот, оваа мизерија, чувство на безнадежност и затвореност, како овој пат да ги поврзува Србите и Албанците, кои по децении на расправии се сега заедно пред ѕидот што им се крева и не можат да го прескокнат.
Србите се како човек фатен од грч, додека пливаат и никогаш не завршува. Овој човек се обидува да се ослободи од него и да се упати кон брегот, но грчот не поминува, ништо не помага и тој го поминува цело време борејќи се барем да не потоне. Приказните за добриот живот, за инвестициите и за сè нешто такво никако да се реализираат: Митровица и другите општини изгледаат како големи правливи села, кои веќе не се потребни никому, освен на оние луѓе кои сè уште се борат за да преживеат.
Приказните за добриот живот, за инвестициите и за сè што никогаш не може да се реализираат: Митровица и другите општини изгледаат како големи правливи села, кои веќе не се потребни од никој, туку оние луѓе кои сè уште се борат да преживеат.
Нема комунален ред и не е јасно зошто е невозможно да се организира да се средат тие дваесет улици во Митровица и пет или шест на други места, така што барем луѓето да почувствуваат дека има барем состојба на промена, да веруваат дека одат некаде напред како велат Марко Ѓуриќ и другите зилоти од она јахта во Будва.
Невозможно е да не чувствувате горчина кога ќе се судрите со тоа „срцето на Србија“ што повеќе личи на белите дробови на еднодеценискиот пушач, како оној пливач кој се бори за малку воздух пред да потоне целосно. За што и да се договорат Белград и Приштина, се добива впечаток дека северно Косово ќе остане тешка маргина, од која било страна на границата што може да биде поставена во иднина. Пред тоа, можеби, како држава, Србија би можела да го реши прашањето за статусот на тие луѓе во правниот систем на Србија, како истите да живеат некаде во „централна“ Србија за да добијат бесплатен пасош и да патуваат.
Надвор од големи политички приказни, ако тоа го дозволите, на луѓето треба да им се даде пристоен живот, во смисла да личат на оние од остатокот на светот. Ајде да видиме како ќе зачука срцето на Србија. И кој ќе седне во Приштина на престолот е помалку важно: без политика ориентирана кон луѓето, нема да има луѓе. Џабе Српска листа, џабе Курти, џабе фудбалската репрезентација на Косово.
Повлечете го овој потег.
(Сликите се избор на Глобус)
