ВИЛИЈАМ ВОЛФОРТ
Хаосот што ја прави Америка ранлива – дали администрацијата на Трамп сериозно работи зад сцената за да најде заеднички јазик со Кремљ, па можеби сака да ги охрабри Русите да отстапат, нудејќи им меѓусебна деескалација? Ако тоа не е случај, тогаш она што го гледаме е без преседан. Нема стратешка смисла САД да престанат да играат тврдоглаво со непријателите кои продолжуваат да ги поткопуваат
Кога тогашниот американски претседател Френклин Д. Рузвелт сакаше да ги нормализира односите со Советскиот Сојуз во 1933 година, тој му рече на Јосиф Сталин дека Кремљ прво мора да се откаже од субверзивните активности во рамките на Соединетите Држави. Претседателот Роналд Реган се однесуваше слично кога сакаше да ги ублажи тензиите од Студената војна: неговиот државен секретар, Џорџ Шулц, му стави до знаење на Михаил Горбачов дека советските шпиони мора да престанат да ја шират лагата дека СИДА-та е резултат на американското истражување за биолошко оружје.
Се вели дека претседателот Доналд Трамп сака да ги следи своите претходници и да ги подобри односите со Русите. Но, наместо да бара Кремљ да ги прекине своите малигни активности, неговата администрација еднострано го положува оружјето пред Москва, нудејќи ѝ quid bez quo.
Откако се врати на власт, Трамп ги ослабува владините агенции кои беа бедем против странско мешање. Неговата администрација на тој начин ги отпушта службениците на ФБИ вклучени во кривични истраги против него, оставајќи ја без десетици од нејзините најискусни агенти, а во исто време ги отстранува или прераспоредува високите службеници од групата за национална безбедност и разузнавачкиот оддел на бирото. Во Агенцијата за безбедност на киберпросторот и инфраструктурата (CISA), најмалку 17 вработени чија должност беше да го заштитат интегритетот на изборите и да се борат против ширењето на дезинформации беа отпуштени; најавата дека агенцијата се префокусира на она што првично беше нејзина задача – заштитата на критично важната инфраструктура (а фактот дека изборните системи спаѓаат и во таа категорија е ирелевантен) послужи како формално објаснување за отпуштањата.
Слични намалувања се прават во Централната разузнавачка агенција (ЦИА) и Агенцијата за национална безбедност (НСА): директорот и заменик-директорот на втората наводно биле отпуштени по препорака на теоретичарката на заговор Лаура Лумер. Покрај сето тоа, Трамп потпиша и извршна наредба со која се намалува финансирањето за Глобалната медиумска агенција, под чиј капа се, меѓу другите, Радио Слободна Европа/Радио Слобода, Радио Слободна Азија и Гласот на Америка.
Сите овие прекршувања ја прават Америка ранлива на странска субверзија. Скратувањето на крилата на ФБИ ја ослабува способноста на бирото да истражува странско мешање, а отпуштањето на експерти кои помогнаа да се зачува интегритетот на изборите ги зголемува можностите на непријателите на Америка да сеат конфузија со ширење теории на заговор и фрлање сомнеж врз резултатите од изборите.
Ефектите од ваквите малигни влијанија врз американската политика се веќе видливи, а сега работите ќе станат уште полоши. Произволните отпуштања во разузнавачките агенции создаваат група финансиски ранливи, потенцијално незадоволни сегашни и поранешни вработени кои сега ќе бидат цел на странски разузнавачки служби; напорите на Русија и Кина за регрутирање на поранешни припадници на американските сили веќе се интензивираа, потпомогнати од агенциите за регрутирање кои не се нужно обврзани да го откријат идентитетот на своите клиенти.
Слично на тоа, замолчувањето на стратешки важните радиодифузери како Радио Слободна Европа ја лишува Америка од вреден извор на глобална мека моќ. Во време кога Русија и Кина ги прошируваат своите активности на мека моќ, затворањето на ваквите организации нема никаква смисла.
Како коавтор на книгата за историјата на субверзија, „Мерка што не е војна: кратка историја на субверзија на големите сили“, ние сме во позиција да кажеме колку е чудно ова однесување. Во сите наши студии за субверзивни активности и како да се спротивставиме на нив, од античкото минато до денес, не сме наишле на ниту еден случај во кој целната земја еднострано се разоружува. Што се случува?
Надворешни обиди за ослабување или промена на политиките на водечката сила постојат сè додека постојат и самите држави. Администрацијата на Трамп има право да ја реорганизира бирократијата во рамките на законските параметри, но нејзиниот неселективен пристап е спротивен на 2.000-годишната историја на големите сили кои користат воена моќ, одвраќање и дипломатија за да ги држат надворешните закани под контрола.
Земјите се бранат од странско мешање со едукација на своето население и зајакнување на сопствената отпорност од потенцијални напади – на пример, со обезбедување ресурси и советодавна помош за оние кои се вклучени во организирање избори на локално ниво. Субверзијата е спречена од заканата дека, доколку работите излезат од контрола, на таквите обиди ќе се одговори на начин што е болен за спротивната страна – на пример, со емитување непријатни вистини за активностите на субверзивната држава на нејзина територија или со блокирање на нивните витални капацитети, како што направи американската кибер команда со Руската агенција за интернет истражувања за време на среднорочните избори во 2018 година.
За да ги одржат субверзивните операции на непријателот на подносливо ниво, целните земји користат и дипломатски стапови и моркови – на пример, нудејќи да ги намалат сопствените субверзивни активности (како што е промоција на демократијата, што од перспектива на Кремљ е закана). Но, за ваквите мерки да имаат стратешка смисла, секоја пара мора да биде проследена со кво.
Дали администрацијата на Трамп сериозно работи зад сцената за да најде заеднички јазик со Кремљ, па можеби сака да ги охрабри Русите да отстапат нудејќи им меѓусебна деескалација? Ако тоа не е случај, тогаш она што го гледаме е без преседан. Нема стратешка смисла САД да престанат да играат тврдоглаво со непријателите кои продолжуваат да ги поткопуваат.
Едностраното отстранување на оградите што го спречуваат ширењето на дезинформации, мешањето во изборниот процес и другите непријателски активности е очигледно опасно. Дали постои некоја досега невидена стратешка логика во нарушувањето на американските одбранбени линии, или Трамп е воден исклучиво од невралгијата предизвикана од истрагите спроведени за врските од неговата прва кампања со Русија?
Бидејќи потезите што ги прави изгледаат самодеструктивни, администрацијата на Трамп му должи на американскиот народ некакво објаснување. Можеби некои тактики мора да останат тајни, но пошироката стратегија треба да биде предмет на демократска одговорност. Во времето на Рузвелт и Реган, системот „јас кон тебе – ти кон мене“ беше транспарентен и јавен. Кога Рузвелт беше во Белата куќа, официјалната американска политика беше да се одложи дипломатското признавање на СССР сè додека Москва не исполни низа барања – меѓу кои беше и прекин на советските субверзивни активности во САД. Кога Реган беше во Овалната соба, Работната група за активни мерки на Стејт департментот јавно соработуваше со уредници и дипломати од целиот свет за да ги разоткрие советските дезинформации.
Хаосот во одбранбениот систем на САД ја прави земјата ранлива. Ако на Трамп навистина му е грижа за американскиот суверенитет, тој треба убедливо да ја убеди јавноста дека одбранбените капацитети на земјата не се компромитирани.
(авторот е професор по политикологија на Дакота универзитетот)
