ВЛАДИМИР ГЛИГОРОВ (1944 – 2022)
Земјата не се распадна од економски причини (како начин за излез од социјализмот), туку од следните две причини: (1) независна етничка држава е долгорочна стратегија на Србите и Хрватите ( двете доминантни југословенски народи), и (2) во текот на процесот на трансформација, политичките приоритети доминираа над економските. Имајќи ги предвид целите, стратегиите и со оглед на етничката конфигурација, распадот на Југославија беше неизбежен и неминовно нецелосен!
Резиме Оваа книга („Зошто земјите се распаѓаат…) се занимава со насилниот и нецелосен распад на Југославија. Авторот се потпира на пристапот на рационален политички избор во конструкцијата на објаснувањето дека, земајќи го предвид (1) приоритетот што бившите југословенски народи и го дале на етничката правда над индивидуалните слободи и права, и (2) влијанието на долго- термински етнички стратегии и ривалства, и (3) наследството од четириесетгодишното комунистичко владеење и сложеноста на постсоцијалистичкиот процес на трансформација – распуштањето на заедничката земја беше неопходно за југословенските народи за да се обидат да ги постигнат своите политички приоритети .
Во првото поглавје се зборува за процесот на „балканизација“. Најпрвин е претставена критика на теоријата на уставен избор. Се покажува дека (директните и премолчените) претпоставки на кои почива оваа теорија меѓусебно се исклучуваат.
Второ, се тврди дека како резултат на тоа, идејата за самоопределување е неизводлива и самоуништувачка. Југославија е основана на принципот на самоопределување и на истиот принцип се распаѓа.
Трето, се опишува и анализира нејасната идеја за индивидуален и етнички идентитет, „јас“ на Балканот.
Четврто, се дискутира за импликациите на неможноста да се прифати каква било уставна идеја како легитимна во Југославија.
Второто поглавје го опишува откривањето на либерализмот за време на комунистичкото владеење и ги објаснува причините за неговиот неуспех. Се покажа дека сите класични либерални идеи се во судир со социјалистичките принципи; не успеаја да одиграат клучна улога во трансформацијата на земјата, бидејќи не потекнуваат од самата идеја за југословенската држава.
Во третото поглавје е дадено „непосредното објаснување“ за распадот на Југославија. Докажано е дека државата не се распадна од економски причини (како начин за излез од социјализмот), туку од следните две причини: (1) независна етничка држава е долгорочна стратегија на Србите и Хрватите ( двете доминантни југословенски народи), и (2) во текот на процесот на трансформација, политичките приоритети доминираа над економските. Имајќи ги предвид целите, стратегиите и со оглед на етничката конфигурација, распадот на Југославија беше неизбежен и неминовно нецелосен.
Во четвртото поглавје се дискутира за придонесот на комунистичкото наследство и е даден преглед на состојбата со индивидуалните и колективните права во поранешна Југославија. Се покажува дека во ниту една новосоздадена држава не е постигнато значително зголемување на овие права и дека овие држави се далеку од идеалот за либерална држава. Во заклучокот се отфрла идејата дека „Балканот е нешто друго“ и се докажува дека непочитувањето на принципите на граѓанските права и меѓународниот поредок секогаш нужно води кон исти исходи. Тука лежи важноста на југословенскиот случај.
(Книгата „Зошто земјите се распаѓаат Владимир Глигоров, ја напиша пред 20 години додека беше на Катедрата за источноевропски студии, при Универзитетот во Упсала. Шведска.. Погледнете на сајтот
https://pescanik.net/wp-content/PDF/Gligorov/vladimirgligorovzastosezemljeraspadaju.pdf)
