ИВО БЕРОВ
„Грди ѓубриња“ – така ги нарекува Костадин Костадинов демократските бугарски партии. Сепак, Румен Радев не е вџашен од овие искрени неонацистички закани. И сите во Бугарија треба да ја видат заканата од „Преродба“
Постојат дефиниции кои треба да се учат во основните одделенија во средните училишта. Како што се „диктатурата“, „тоталитаризмот“ и „фанатизмот“. Сепак, излегува дека малку луѓе се запознаени со значењето на овие концепти. Меѓу неосознаените се покажа и бугарскиот претседател Румен Радев.
Тоа е разбирливо, образованието на претседателот е поврзано со летање авиони. Можеби многу добро знае што точно масла за подмачкување се потребни за даден мотор на авион, но што значи „диктатура“, на пример, можеби не знае. За негова информација и за информација на сите што не знаат, овие поими имаат доволно прецизни дефиниции.
ФАСАДНА ДЕМОКРАТИЈА И ДИКТАТУРА Во диктатура имаме целосен спој на законодавната, извршна и судската власт. Нешто што беше забележано во Бугарија за време на владеењето на Бојко Борисов, кога со еден телефонски повик можеше целосно да го смени мнозинскиот глас (неговото мнозинство) во Народното собрание. Ова е пример за спојување на законодавната и извршната власт. А акциите на Орташ меѓу Борисов и главниот обвинител Гешев беа пример за спојување на извршната и судската власт. Особености, поради кои бугарската демократија не случајно беше наречена „фасада“.
И кога, во „фасадна“ демократија, владетелите почнуваат да се самозафаќаат со своите политички ривали, тоа дегенерира во диктатура. И кога диктатурата ја ограничува или забранува слободата на мислата и говорот, кога се појавува култ на личноста, кога државата почнува целосно да ги контролира животите на граѓаните, а особено кога сето ова насилство се заснова на која било идеологија, веќе може да се зборува за тоталитаризам.
Како идеологија, таа може да биде каква било – комунистичка, националистичка, фашистичка (со корпоративната држава), но и религиозна (со исламски или православен фундаментализам во Русија) или расна (како со националсоцијализмот). Не случајно пропагандистите на Путин избезумено бараат национализам, православие и некаква божествена предодреденост на рускиот народ (нешто доволно блиску до расизмот) за основа и оправдување за неговата единствена моќ.
ЗОШТО РАДЕВ НЕ СЕ ШОКИРА ОД ИСПАДИТЕ НА КОСТАДИНОВ
И доколку претседателот Радев беше запознаен со овие општествени појави, немаше да го напише следново во некој свој статус: „На снимките кои Радостин Василев ги објави од партискиот состанок на ’Продолжуваме со промената – Демократска Бугарија’ се гледа ’назабената лице на ползечка диктатура и фанатизам како барање за сериозно кршење на законите, за чистки ’крвно потпишани’, за погром во институции, за предавство. И она што го кажаа партиските лидери не оддалечува од Европа во однос на вредностите и моралот“.
Костадин Костадинов, лидер на партијата „Вазраждане“: „…должност на секој нормален граѓанин е да прават се што е во нивна моќ за да може да се уништи овој грд ѓубриште – за доброто не само на Бугарија, туку и на човештвото“.
„Грдите ѓубриња“ – тоа се демократските бугарски партии. Сепак, Румен Радев не е вџашен од овие искрени неонацистички закани. Дали затоа што оцени дека она што го кажа Костадинов „не оддалечува од Европа по вредности и морал“? Или тоа е затоа што неговите ставови се совпаѓаат со неговите?
ЗАКАНА ЗА БУГАРСКАТА ДЕМОКРАТИЈА Од овие антиуставни закани не е огорчен ниту лидерот на партијата што победи на последните парламентарни избори во Бугарија – Бојко Борисов, кој постапките на командосите „Вазраждане“ ги спореди со граѓански протести против раководството на ГЕРБ.
Ако се додаде и поддршката што Костадинов ја добива на Бугарското национално радио преку озлогласениот „глас на Путин“ – Петар Волгин, и преку индолентноста на многу новинари од националните медиуми, кои доброволно му даваат збор на Костадинов без да се спротивстават на неговите испади, станува јасно дека „Вазраждане“ веќе се појавува како вистинска закана за бугарската демократија.
ОДГОВОРНОСТА НА НИОВИНАРИТЕ И добро е што во овие прилично проблематични времиња, нашата земја и се случи на образован, паметен и воспитан премиер кој ја сфати неонацистичката природа на партијата Преродба и се дрзна да ја разоткрие и да и се спротивстави. Инаку, партијата се уште не наиде на решителниот отпор на нашето општество. И треба. Новинарите треба да бидат свесни за своите одговорности и должности (не случајно апелот на премиерот Николај Денков за заштита на демократијата главно беше упатен до нив).
Треба да биде, како што се случува во многу европски земји, демократските партии да ја стават „Преродбата“ во изолација. И стоте интелектуалци кои потпишаа за коалициска влада би можеле да потпишат и против неонацизмот во одбрана на демократијата. Во секој случај, нашето општество мора да сфати дека заканата од „Преродба“ не е за потценување.
(Иво Беров е автор и дописник на ДВ от 2023 година)
