Самитот во Скопје целосно беше во духот на претседателот на Србија, Александар Вучиќ: да не се занесуваме многу со демократијата и некои европски политички и општествени вредности, туку ајде да видиме каков вид на бизнис можеме да направиме
АНДРЕЈ ИВАЊИ
Лидерите на Западен Балкан кои учествуваа на состанокот „План за раст: Западен Балкан и Европската унија“ во Скопје потпишаа заедничка изјава дека ја „сфаќаат екстремната важност на соработката во регионот и „заедничката интеграција“ во Европска унија. За реализација на тој план ЕУ ќе плати неколку милијарди евра.
Идејата што произлезе во Европската унија дека Западен Балкан не треба целосно да се одвои од Брисел е целосно во духот на претседателот на Србија, Александар Вучиќ: да не се занесуваме многу со демократијата и некои европски политички и општествени вредности, туку ајде да видиме каков вид на бизнис можеме да направиме. А безбедносните и надворешнополитичките прашања и општо, различните погледи на светот може да се стават на страна за тоа време, само нека се вртат парите.
Оваа идеја, која европските бирократи неодамна ја рекламираа, не е толку нелогична: кога повеќе од три децении интеграцијата во ЕУ на овој регион не оди според планираното, па неопходно е да се обиде да го зголеми интересот на земјите од Западен Балкан за „европските интеграции“ со дополнителни финансиски стимулации,.заладени од вечните флоскули за „европската перспектива“. Неверувањето во каква било „европска иднина“ значително го намали политичкото влијание на ЕУ врз регионот.
СИТЕ ЗАЕДНО НА ПАТ КОН ЕУ Во оваа смисла, лидерите на Западен Балкан кои учествуваа на состанокот „План за раст: Западен Балкан и Европската Унија“ одржан во Скопје – претседателот на Србија Александар Вучиќ, премиерот на Северна Македонија Дмитар Ковачевски, премиерот на Албанија Еди Рама Премиерот на Црна Гора Милојко Спајиќ, премиерот на Косово Аљбин Курти, како и министерот за финансии и финансии во Советот на министри на БиХ, Срѓан Амиџиќ, во понеделникот потпишаа заедничка изјава во која има 11 точки.
Нејзината суштина е дека тиетреба да ја „сфатаекстремната“ важност на соработката во регионот, дека Планот за раст претставува „нова можност за унапредување на економското и социјалното зближување на регионот со Европската унија“.
Поточно: „Заедно, како регион, ќе ги концентрираме нашите напори за промовирање на регионалната економска интеграција преку заеднички регионален пазар заснован на правилата и стандардите на ЕУ, а истовремено ќе го унапредиме отворањето на тој пазар кон единствениот пазар на ЕУ“.
НЕ ГЛЕДАЈ НА УСЛОВИТЕ Во периодот од 2024 до 2027 година, ЕУ за оваа намена ќе додели „две милијарди неповратна помош и четири милијарди евра поволни заеми“ за 6 земји (Планот го третира Косово како независна држава).
Донациите, дури и ако се условени со одредени економски реформи и добро однесување, не се навредливи, но Унгарија, на пример, како нето-примател на средства од ЕУ само во 2022 година, повлече речиси 4,6 милијарди, а Хрватска нешто повеќе од 1,5 милијарди евра.
Сепак, во Декларацијата се споменува и „признавање на сложениот геополитички пејзаж кој се карактеризира со руска агресија против Украина и тековната криза на Блискиот Исток“, како и „почитување на демократијата, основните права и вредности и владеењето на правото, вклучително и оние кои се борат против корупцијата и го потиснуваат политичкото мешање во независните институции кои треба да им служат на сите граѓани подеднакво“, но не е тоа поентата.
А и да е, прашање е колку српската влада, чии претставници најавуваат дека „Скокот во иднината“, т.е. Во 2027 година, која ја чинеше Србија над 17 милијарди евра, таа беше подготвена да ја потчини својата политика на европските барања за таа „мала промена“, која Александар Вучиќ може да ја позајми во секој момент од своите арапски и кинески пријатели.
Парите од Планот за раст, се разбира, не се единствените пари што се слеваат кон Западен Балкан од ЕУ, тие се наменети како стимулирачки додаток на постоечката поддршка, т.е. претпристапна помош. Со повеќе од три милијарди евра грантови во последните две децении, ЕУ е „најголемиот донатор во Србија и главен партнер во поддршката на развојот и реформите“, покажуваат податоците на европската делегација во Србија.
И таа и другата помош не се условени со ниту еден збор, на пример, Србија конечно да воведе санкции кон Русија, или дека „случајот Бањска“ добива судски епилог и Милан Радоичиќ не шета слободно низ Србија, или меѓународна истрага. на минатогодишниот изборен процес.
Никогаш, ништо како овој план
Помошникот државен секретар на САД за Европа и Евроазија Џејмс О’Брајан во оваа прилика изјави дека сите земји од регионот на Западен Балкан јавно во Скопје изјавиле дека ќе работат заедно за побрзо да станат дел од Европската унија (ЕУ).
„Никогаш досега не сме виделе план како Планот за раст на ЕУ за Западен Балкан. Тој не вели да се прават реформи кои подоцна ќе бидат оценети, тој вели дека ако земјите направат одредени реформи, тогаш нивните компании и жители ќе ги имаат четирите слободи што ги има Европската унија многу брзо“, рече О’Брајан.
А во декември минатата година Европската унија им порача на земјите од Западен Балкан дека веќе немаат време да чекаат за нормализација на меѓусебните односи и дека тоа мора брзо да се направи, бидејќи е услов да се искористат средствата од План за економски раст.
Имајќи предвид дека сè друго поврзано со евроинтеграциите и регионалната соработка оди невешто, „Планот за раст: Западен Балкан и Европската унија“ треба да се поздрави, но не треба да се преценува неговата важност.
Според зборовите на Србинот Александар Вучиќ: „Што се однесува до Србија, ние го претставивме нашиот план за економски раст за следните три години и тој е во согласност со она што го правиме со ЕУ. Ќе направиме се реформата да биде таква што ќе имаме пристап до финансиските ресурси што е можно поскоро, заедно со сите останати. Верувам дека сите заедно, работејќи на овој план, ќе направиме голем напредок“.
