ТАЊА ФАЈОН
Секоја идеја за поставување нови граници е крајно опасна. Ова е особено точно за Босна и Херцеговина, која плати највисока цена за распадот на Југославија. Сè уште не знаеме каде и како се појавил документот, но не би бил изненаден ако некои од националистичките идеи потекнуваат од кругот на словенечкиот премиер
Минатата недела, медиумскиот простор беше преплавен со бројни загрижувачки информации за улогата на Словенија и ЕУ на Западен Балкан. Во време кога треба да промовираме заемна помош и да работиме на надминување на епидемијата, некои европски лидери одлучуваат да ја промовираат идејата за поделба на државите, националистичките аспирации и преку недипломатски потези да предизвикаат дополнителна загриженост на веќе загрижените луѓе.
Неприфатливо е одредени лица да ги враќаат идеите за кои се плаќало со многу невини животи во минатото. Секој дискурс што води кон уништување на мултиетничноста, законот, демократијата, територијалниот интегритет и човековите права, на ниво на дипломатски односи – без разлика дали се пишуваат, зборуваат или замислуваат, води во насока на потенцијални конфликти. Жал ми е што воопшто мора да зборуваме за незавршени фрустрации од минатото и за оние кои размислуваат во насока на сопствените интереси, националистичките аспирации, цртањето граници и слично. Работата на европскиот пат подразбира меѓусебно разбирање, дијалог и зајакнување на соработката, бидејќи народите од регионот заслужуваат безбедност, напредок и стабилност во сите области, затоа силно ги осудувам идеите што одат во спротивна насока.
Повеќе од 10 години активно поддржувам и работам на полето на проширување на ЕУ кон земјите од Западен Балкан, бидејќи сум убедена дека јасна европска перспектива е единствениот начин за успех на целиот регион. За време на мојата работа, секогаш ја поддржував поддршката на ЕУ во спроведувањето на фер закони и институционални реформи, во областа на правдата, владеењето на правото и секако подобрувањето на социо-економските стандарди, како за БиХ, така и за други земји регионот.
Секоја идеја за поставување нови граници е крајно опасна. Ова е особено точно за Босна и Херцеговина, која плати највисока цена за распадот на Југославија. Војната остави длабоки бездни што можат да се надминат само преку соработка, толерантен дијалог и активна улога на меѓународната заедница. Да не заборавиме дека сегашната структура на земјата е направена со Дејтонскиот договор, со кој се стави крај на војната. Потребно е да се размисли за подобра рамка за дејствување и соработка, но истовремено е потребно да се пристапи на начин што не ги инспирира аспирациите за распаѓање.
Помошта на Унијата на сите нивоа и комуникацијата меѓу локалните, европските и меѓународните институции сега е особено важна. Извештаите на Комисијата ги покажуваат резултатите од напредокот на сите земји и јасно е дека има уште многу да се работи во целиот регион – затоа фокусот мора да биде на заедничката борба против корупцијата, криминалот и кршењето на човековите права. Луѓето од регионот заслужуваат опиплив напредок и придобивките што доаѓаат од членството во ЕУ. Затоа политичарите – на национално и на ниво на ЕУ – не смеат да си дозволат да ја изгубат довербата на луѓето во процесот на пристапување. Од суштинско значење е да се започнат преговори со Северна Македонија и Албанија, двете земји ги исполнија условите и не смеат да станат заложници на парцијални интереси. Имаме голема одговорност.
Каква улога треба да има Словенија? Како земја што е во линија за претседател на ЕУ и земја што е историски и географски близу до регионот на Западен Балкан, Словенија треба да работи за да им го олесни влегувањето на земјите во ЕУ, а не да го прави тоа уште потешко. Sorryал ми е што перцепцијата за Словенија се влошува заради една личност, па затоа би било мудро премиерот да го разјасни својот став за проширувањето на ЕУ, а особено неговиот став за Босна и Херцеговина. Сè уште не знаеме каде и како се појави официјалниот документ, но не би бил изненаден ако некои од националистичките идеи потекнуваат од кругот на словенечкиот премиер. Интересно ми е и тоа што сè уште не сме ја добиле неговата официјална реакција, а јавниот линч кон мене и луѓето кои секогаш се стремеле кон дијалог, мир и стабилност ги надминува сите граници на политичка дискредитација. Ова се многу строги и опасни осуди. Би сакала да кажам дека веќе сум навикната, но некако Премиерот секогаш не изненадува со нови напади и лаги. Без оглед на политичките разлики меѓу актерите, сметам дека ваквиот начин на справување со ситуацијата е доста несоодветен и непрофесионален.
Се надевам дека веќе научивме дека кога станува збор за Западен Балкан, секогаш треба да ги земаме предвид меѓудржавните односи во регионот, историјата и културата. Мислам дека ЕУ и нејзините институции, како и другите актери на меѓународната заедница, можеа да научат многу од грешките што се случија во минатото. Земјите мора да покажат желба за јасна европска перспектива и наша должност е да им помогнеме да го сторат тоа.
