Коалицијата „Србија против насилството“ беше една од првите кои реагираа на конечниот извештај на ОДИХР, кој соопшти дека ги потврдил сите изборни нерегуларности на кои укажала и дека е јасно дека нови избори мора да се одржат во подобрени изборни услови
„Извештајот на ОДИХР за изборите во Србија ја повтори прелиминарната оценка на мисијата на ОДИХР од декември дека „систематските предности на владејачката партија доведоа до нееднакви изборни услови“. Ова му го вели на НИН Небојша Тодоровиќ Штиплија, извршен директор на Центарот за современа политика и основач на порталот Јуропијен Западен Балкан, коментирајќи ги наводите од документот што ја донесе конечната оценка за околностите во кои се одржаа изборите во Србија на 17 декември минатата година.
Во споменатиот извештај, кој во минатиот понеделник беше испратен до Владата на Србија и до кој НИН имаше пристап, беа претставени низа од 25 препораки, меѓу кои првите седум беа означени како приоритетни. Во него, меѓу другото, се наведува дека низата сомнежи, кои беа покренати во врска со Избирачкиот список, како и масовната миграција на гласачите, значително ја нарушија довербата во точноста на Избирачкиот список. Се потсетува и дека Владата не ги спроведе претходните препораки на ОДИХР кои се однесуваат на целосна ревизија на таа листа, а се наведува и дека целата кампања во која доминираше актуелниот претседател се карактеризираше со засилена поларизација. агресивна реторика, лична дискредитација, вербална злоупотреба и запалив јазик.
Коалицијата „Србија против насилството“ беше една од првите кои реагираа на конечниот извештај на ОДИХР, кој соопшти дека ги потврдил сите изборни нерегуларности на кои укажала и дека е јасно дека нови избори мора да се одржат во подобрени изборни услови. со итна примена на сите препораки од тој извештај. СПН наведува и дека овој документ дава апсолутен легитимитет на барањето на опозицијата за дополнително истражување на изборите во Белград и наводи организирана миграција на гласачи, како и фалсификување списоци за изборни списоци, што и самиот ОДИХР во тој извештај го наведе како главен проблем. на изборниот процес. Исто така, пратеничката Мариника Тепиќ од „Партијата за слобода и правда“ на платформата „Х“ напиша дека извештајот всушност „никогаш не бил поостар“.
„Ако го погледнеме бројот на забележани изборни нерегуларности и отстапувања од демократските стандарди, ова е секако еден од најтешките, ако не и најсуровиот извештај откако ОДИХР ги набљудува изборите во Србија. Се споменуваат бројни сериозни нерегуларности – од нерамноправна застапеност на кандидатите во медиумите, преку злоупотреба на јавната функција, притисоци врз гласачи, до обвинувања за миграција на гласачите. Затоа, опозицијата е во право кога дава ваква оценка за извештајот“, посочува Тодоровиќ Штиплија.
Од друга страна, реагираше српската премиерка Ана Брнабиќ, која тврди дека извештајот „ставува крај на сите лаги и глупости за кражбите на изборите во Србија“ и дека, без разлика каква ќе биде новата влада, тој ќе продолжи. соработка со ОБСЕ ом и ОДИХР, иако тој не се согласува со се што е наведено во документот.
„Од препораките се гледа дека изборите биле фер, транспарентни и чесни. Тие се многу поблаги отколку за многу земји членки на Европската унија“, рече Брнабиќ, наведувајќи дека некои во Србија „ја нападнале сопствената земја“.
Штиплија Тодоровиќ смета дека владата е во право кога тврди дека извештајот содржи препораки, како и секој извештај на Канцеларијата за демократски институции и човекови права на ОБСЕ во секоја друга земја каде што таа организација ги набљудува изборите – но дека овој документ сè уште е „ин- длабинска анализа на целокупниот изборен процес, со што се идентификувани сериозни проблеми, од кои, за жал, многу се долгорочни и се повторуваат од извештај до извештај“.
„Доколку препораките не се спроведат, можеме да очекуваме дополнителна стагнација во пристапните преговори со ЕУ.
Кога станува збор за самите препораки, во извештајот, меѓу другото, се наведува дека „законот треба да обезбеди јасна поделба меѓу службените функции и кампањските активности на носителите на функции“, дека „Републичката изборна комисија треба да развие и спроведе навремена, сеопфатна и насочена едукативна програма на гласачите, вклучително и за правата на избирачите, спречување на групното гласање и важноста на тајното гласање“, како и дека „властите треба да спречат заплашување и притисок врз гласачите, вклучително и вработените во јавниот сектор и државните институции и компании и зајакнување на механизмите за следење“. Во таа насока се поставува прашањето – какви се можностите за спроведување на препораките, а какви се последиците доколку препораките не се имплементираат?
„Сите препораки може да се спроведат релативно ефективно, доколку постои политичка волја за тоа; не се работи за ништо што не е веќе одамна позната практика на демократските држави. Некои од препораките бараат повеќе техничка работа и веројатно не би можеле да се спроведат до одржувањето на локалните избори во јуни, но некои може да се применат дотогаш – да речеме дека РЕМ станува поактивен во остварувањето на своите овластувања, за што е потребна само волја на членовите на Советот на РЕМ или избор на нови членови кои би го направиле тоа“, објаснува Штиплија Тодоровиќ и додава:
„Доколку нема имплементација на препораките, за очекување е, во најмала рака, натамошна стагнација во пристапните преговори со ЕУ, па дури и размислување за укинување на средствата што Србија ги добива од Унијата. поради тоа што Владата ќе покаже одредени знаци на соработка и подготвеност препораките да се реализираат, но тоа не е гаранција дека ќе има сериозно подобрување на изборните услови.За тоа ќе биде потребно продолжување на политичкиот притисок од опозицијата и граѓаните на Србија“.
Запрашан да ги оцени потезите на опозицијата и власта во наредниот период, нашиот соговорник, меѓу другото, посочува дека очекува опозицијата „да продолжи да повикува на подобрување на изборните услови и дека тврди дека се проблематични и истите ќе да бидат поддржани со наодите од извештајот на ОДИХР“.
„Таа секако ќе продолжи да повикува на испраќање меѓународна експертска мисија со цел дополнително да се истражат нерегуларностите, пред се миграцијата на гласачите, со која ОДИХР само површно се справи бидејќи нема овластувања и ресурси за такво нешто. Што се однесува до Владините потези во наредниот период, веројатно ќе почнат да имплементираат некои „полесни“ препораки, односно оние кои се потехнички и помалку политички скапи за владејачките партии. како последица на извештајот на ОДИХР, но на неможноста да се формира мнозинство.Сепак, ниту новите избори во Белград нема да ја отфрлат приказната за изборните нерегуларности – тоа веројатно би станало една од главните теми на новата кампања“, заклучува Штиплија Тодоровиќ
