Тито сакаше преку својата сопруга да побегне од вообичаените претстави за сопругите на комунистичките лидери. Јованка Броз тоа го прифати со воодушевување. Брзо се заборави на партизанското минато и се прифати ројалистичкиот модел на живеење. Изложбата во просториите на државната телевизија на Србија е врзана за серијата за животот на Јованка Броз, која можат да ја гледаат и гледачите кај нас кои се кабловска конекција
СОЊА ЌИРИЌ
Кога велиш Јованка Броз, што мислиш? Освен што беше прва дама на Југославија и сопруга на Тито, веројатно по деталите кои беа нејзин заштитен знак: црна висока пунџа и фустани кои го истакнуваат струкот и деколтето. Па, тие фустани, ракавици, чорапи и чевли првпат се достапни за секого, може да се видат и допрат на изложбата „Јованка Броз во боја“, која РТС ја организираше во холот на својата зграда во Таковска, со намерата за промовирање на актуелната серија „Јованка Броз и тајните служби“, реализирана по повод одбележувањето на шеесет години од одржувањето на првата конференција на Движењето на неврзаните.
По смртта на Јованка Броз, нејзината гардероба им припадна на семејствата Будисављевиќ и Алексиќ, нејзини наследници, се сеќава модниот дизајнер Игор Тодоровиќ, коавтор на изложбата „Јованка Броз во боја“ и директор на проектот, а тие ја предадоа на Етнографски. музеј. За колекцијата се погрижи Мира Менковиќ, коавтор на изложбата. Игор Тодоровиќ вели дека колекцијата содржи „над 600 парчиња облека и бројни парчиња обувки и додатоци, како и преписки и лични предмети поврзани со стилот на облекување на Јованка Броз“.
Отворањето на оваа изложба со гардероба секако е импресивно сведоштво за бојата. кроевите, ткаенините, документите, скиците и кореспонденција за времето кое може да биде предмет на понатамошни истражувања и анализи во иднина. Во текот на оваа година започнаа преговори за конзервација на збирката, каталогизирање и објавување, а по тој повод идејата беше да се организира изложба која „ќе укаже на обемот и важноста на естетиката поврзана со Јованка Броз, но и за целокупната естетика, занаетчиството, па дури и индустриското текстилно наследство на земјата во која таа ја имаше улогата на прва дама, објаснува Тодоровиќ.
Прво, требаше да се процени кои предмети од колекцијата можат да ја издржат изложбата (тим: Мира Менковиќ, Маја Недељковиќ Давидовац, Марина Меденица и Олга Мрѓеновиќ), а потоа меѓу нив да се изберат оние кои ќе ја претстават позицијата на првата дама, од нејзиниот прв протоколарен фустан во кој се појави како сопруга на Јосип Броз за време на посетата на премиерот на Велика Британија Ентони Ид на Југославија во 1952 година, па сè до нејзините последни јавни настапи кон крајот на седумдесеттите години на минатиот век, лична естетика и авторство на дизајнери и занаетчии кои го сочинуваат модното наследство на оваа земја“, објаснува Тодоровиќ.
Облеката на Јованка Броз имаше двоен карактер, вели Маја Недељковиќ Давидовац, модна дизајнерка и костимографка. „Во дипломатските кругови, се користеше како дипломатска алатка за подобрување на меѓународните односи и брендирање на Југославија во светот, додека за домашната јавност, избирајќи нешто поскромни модели, тоа беше елемент за поврзување со пошироките општествени слоеви и средство за нови влада во државата, федерација на народи. Партизанка, борец, комунистка и прва дама на СФРЈ, Јованка Броз, благородна и елегантна, беше пандан на европската аристократија, како и покровител и претставник на домашната модна индустрија. За изгледот на Јованка Броз се грижеле занаетчии, но бидејќи нејзината облека не била потпишана, се’ уште нема прецизни информации кој се учествувал во изработката на облеката на првата дама.(од Риека до Клара Ротшилд од Будимпешта, преку светските модни куќи (од Диор до Ланвин) или државни компании (од Народна радиости до Југоекспорт) со помош на локални дизајнери (Александар Јоксимовиќ, Мирјана Мариќ, Анѓелка Слијепчевиќ итн.), нејзината облека е уникатна, во повеќето случаи е рачно изработена како висока мода, создадена по мерка, од врвни материјали, впечатливи бои и атрактивни текстури и дизајни, додека кројот и начинот на обвивка, наборите и исечоците укажуваат на силното влијание на париската висока мода. Колекцијата облека и додатоци на Јованка Броз претставува уникатна комбинација на Запад и Исток, капитализам и комунизам, облека на жена воин и елегантна прва дама, висока мода и готова облека, официјалниот стил на протоколарна облека и личниот стил на Јованка Броз“.
Истражувањето што ќе открие приказни и љубопитност за фустаните на Јованка допрва доаѓа. Сепак, вели Игор Тодоровиќ, споменатиот фустан „направен за средбата со британскиот премиер Идн, зборува за избор кој сведочи за познавањето на формата и нормите на боите, кроевите и ткаенините, но и за невербална појава во по повод средбата со Идна. таа изгледа целосно рестилизирана – од воен комесар до дама која може да му парира на светскиот џет-сет. Сепак, како мајорката Јованка Броз се трансформира во социјалистичка кралица на гламурот, останува да видиме.
Игор Тодоровиќ истакнува дека домашниот и уште повеќе светски печат ја коментирал облеката на Јованка Броз, како и дека колекцијата ги содржи насловните страници на странските весници кои ја ставаат Јованка Броз во моден или стилски фокус. „Како сопруга на Тито, Јованка Броз секако беше повидлива од сопругите на другите државници зад железната завеса, но и затоа што нејзиниот изглед беше важен за нејзиниот сопруг и државата. Јованка Броз се занимаваше со мода преку различни активности на тогашната текстилна индустрија . беше чест посетител на модни ревии, а таа самата организираше модни настани за сопругите на високи странски државници и дипломатски претставници во земјата. Сепак, пред се, таа се занимаваше со мода поради личен интерес и потреба да учествува во креирањето на сопствената облека“.
Може ли уште да се носат фустаните на Јованка? Според Игор Тодоровиќ, одговорот е – да. Згора на тоа, тој смета дека „нејзините фустани би можеле да бидат инспирација за кроење, етичност и бонтон за сегашните и идните дизајнери, како и одлична основа за одржлива мода, тема која се смета за исклучително важна во модата во последните години“.
За крај, објаснување зошто изложбата беше наречена „Јованка Броз во боја“. Бидејќи, велат колегите во РТС, досега можевме да ги видиме сите фустани прикажани исклучиво во црно-белата техника на весници и телевизиски емисии. Оваа изложба ги открива целосно за прв пат.
