Се работи за огромен лавиринт од тунели изграден од екстремистичката група Хамас се протега низ густо населениот појас, криејќи ги борците, нивниот ракетен арсенал и повеќе од 200 заложници што сега ги држат по нападот на Израел на 7 октомври.
Додека сеопфатната копнена офанзива на Израел во Појасот Газа се наѕира во најразорната војна со Хамас досега, една од најголемите закани и за израелските трупи и за 2,3 милиони Палестинци заробени во крајбрежната енклава е закопана длабоко под земја.
Огромен лавиринт од тунели изграден од екстремистичката група Хамас се протега низ густо населениот појас, криејќи ги борците, нивниот ракетен арсенал и повеќе од 200 заложници што сега ги држат по нападот на Израел на 7 октомври.
Расчистувањето и уривањето на тие тунели ќе биде клучно ако Израел сака да го разбие Хамас. Но, борбите во густо населените урбани области и преместувањето под земја би можеле да ѝ одземат на израелската војска некои од нејзините технолошки предности, притоа давајќи му на Хамас предност и над и под земја.
„Обично велам дека тоа е како да одиме по улица и да чекам да те удираат во лице“, вели Џон Спенсер, пензиониран мајор на американската армија и претседател на Студијата за урбано војување на Институтот за современа војна во Вест Поинт.
Урбаните бранители, додаде тој, „имаа време да размислат каде ќе бидат и има милиони скриени локации“. Тие можат да изберат кога да влезат во борба – не можете да ги видите, но тие можат да ве видат вас“.
Израелската војска соопшти дека во изминатите три ноќи погодила стотици подземни цели на Хамас во северниот дел на Газа, опишувајќи ги како тунели, борбени области и друга подземна инфраструктура. Зголемените воздушни напади дојдоа паралелно со забрзувањето на копнената операција во Газа.
Што ни кажуваат настаните од минатото?
Тунелските војни се воделе и низ историјата, од римската опсада на античкиот грчки град Амбракија до украинските борци кои ги држеле руските сили во 24 километри тунели од советската ера под железарницата Азовстал во Мариупол околу 80 дена во 2022 година.
Причината е едноставна: битките во тунел се сметаат за едни од најтешките за војската. Одлучниот непријател во тунел или систем на пештера може да избере каде ќе започне борбата – и честопати одредува како ќе заврши – со оглед на изобилството на можности за заседа.
За време на војната во 2014 година, екстремистите на Хамас убиле најмалку 11 израелски војници откако се инфилтрирале во Израел низ тунели. Во друг инцидент, израелскиот офицер, поручник Хадар Голдин, беше одвлечен во тунел во Газа и убиен. Оттогаш Хамас ги држи посмртните останки на Голдин.
Ариел Бернштајн, поранешен израелски војник кој се борел во таа војна, ја опиша урбаната борба во северна Газа како мешавина од „заседи, стапици, засолништа, снајперисти“. Тој потсети дека тунелите имале дезориентирачки, надреален ефект, создавајќи слепи точки додека борците на Хамас излегле од никаде за да нападнат.
„Тоа беше како да се борите со духови“, рече тој. „Не ги гледате.
Израелскиот министер за одбрана Јоав Галант во петокот рече дека очекува тешка копнена офанзива, предупредувајќи дека „ќе биде потребно долго време“ за да се разбие огромната мрежа на тунели на Хамас. Како дел од стратегијата, Израел ги блокираше сите испораки на гориво во Газа од почетокот на војната. Галант рече дека Хамас ќе конфискува гориво за генераторите што пумпаат воздух во мрежата на тунелите. „Им треба нафта за воздух. Ним им требаме за нафта“, рече тој.
Модерните армии се потпираат на воздушни напади за да уриваат тунели. Во израелските напади во Газа досега во оваа војна загинаа околу 8.000 луѓе, според Министерството за здравство на Газа под контрола на Хамас. Но, тие удари можат да предизвикаат само ограничена штета на подземната мрежа.
Американските сили кои се бореа во Виетнамската војна се мачеа да ја исчистат мрежата долга 120 километри позната како тунели Цу Чи, каде американските војници се соочуваа со тесни агли, стапици и понекогаш темни услови на периферијата на тогашниот Сајгон во Јужен Виетнам. . Дури и немилосрдното бомбардирање на авионите Б-52 никогаш не ги уништи тунелите. Таа цел не ја постигнаа ниту руските удари врз украинската челичарница во 2022 година.
Колку е тешко да се уништат тунелите, покажува и фактот дека Америка во 2017 година употреби масивни експлозиви против тунелскиот систем на Исламската држава во Авганистан, наречен „мајка на сите бомби“, најголемото ненуклеарно оружје што американската војска го некогаш користел во борба.
Сепак, во сите тие случаи, армијата што напредуваше не се соочи со предизвикот што сега го има Израел со системот на тунели на Хамас. Екстремистичката група држи повеќе од 200 заложници што ги зароби во нападот на 7 октомври, во кој загинаа и повеќе од 1.400 луѓе.
Ослободувањето на 85-годишниот Јошевед Лифшиц од страна на Хамас ги потврди сомнежите дека екстремистите ги ставиле заложниците во тунелите. Лифшиц го опиша тунелскиот систем како „налик на пајакова мрежа“.
Расчистувањето на тунелите со заложници заробени внатре веројатно ќе биде „бавен, методичен процес“, при што Израелците се потпираат на роботи и други разузнавачки информации за да ги мапираат потенцијалните стапици, според Суфан, безбедносен тинк-тенк со седиште во Њујорк.
„Со оглед на методичното планирање вклучено во нападот, се чини дека Хамас ќе посвети значително време на планирањето на следната фаза, спроведувајќи опсежна подготовка на бојното поле во Газа“, се вели во писменото соопштение на Суфан центарот. „Користењето на заложниците како жив штит ќе додаде дополнителен слој на сложеност на борбата“.
Потенцијалната борба со која се соочуваат израелските војници исто така ќе биде клаустрофобична и застрашувачка. Многу од технолошките предности на израелската војска ќе исчезнат, давајќи им предност на екстремистите, предупреди Дафне Ричмонд-Барак, професорка на израелскиот универзитет Рајхман, која напиша книга за подземна војна.
„Кога ќе влезете во тунелот, тој е многу тесен, темно е и влажно, и многу брзо го губите чувството за простор и време“, изјави Ричмонд-Барак за Асошиетед прес. „Го имате овој страв од непознатото, кој доаѓа зад аголот? Дали ова ќе биде заседа? Никој не може да дојде да ве спаси. Едвај можете да комуницирате со надворешниот свет, со вашата единица“.
Таков фронт би можел да ја принуди израелската армија на престрелки во кои заложниците би можеле случајно да бидат убиени. Исто така, постои опасност од експлозија на замки, закопувајќи ги и војниците и заложниците живи, рече Ричмонд-Барак.
Дури и со тие ризици, таа рече дека тунелите мора да бидат уништени за Израел да ги постигне своите воени цели. Има работа и таа ќе се заврши сега“, рече таа.
