Една година помината во вселената ја промени активноста на имунолошкиот систем на астронаутот Скот Кели
ЈЕЛЕНА КАЛИНИЌ
Речиси една година помината во меѓународната вселенска станица покажа драматични промени во имунолошкиот систем на астронаутот Скот Кели. Готовноста и интеракцијата на некои од неговите гени, поврзани со имунолошкиот систем се променет во споредба со активноста на тој регион кај неговиот идентичен близнак.
Научниците не знаат дали промената е добра или лоша, но резултатите од студии на близнаци е уникатен досега во НАСА и подигнува нови прашања за лекарите, бидејќи вселенска агенција НАСА и други агенции, па дури и приватни компании, сакаат да испратат луѓе дури на Марс.
Идентичните, поточно, монозиготните близнаци Марк и Скот Кели и двајцата астронаути, пензионирани офицери на морнарицата на САД, инженери, се ветерани кај летовите во вселената, како и „заморчиња” на обемен случај на студии спроведени од страна на НАСА. Научниците измерија многу параметри и земаа примероци од двата брата, пред Скот да отиде на мисија во Меѓународната вселенска станица (ИСС) во октомври 2015 година.
Скот се врати на Земјата во март 2016 година, а на 1 април 2016 година објави дека е пензиониран од НАСА. Од неговото враќање на Земјата, научниците за тимовите НАСА ги анализираат податоците за неговото здравје и ген и во однос на овие податоци со ситуацијата во Марк Кели.
Ова е навистина уникатна студија, бидејќи Марк и Скот се единствените близнаци кои се астронаути, а студиите на монозиготни близнаци, дури и кога се работи за студии на случај, се од огромно значење во науката. Всушност, во оваа студија, Марк ќе претставува „слеп тест”, состојба на геномот без да влезе во вселената, додека кај Скот таа е променлива. Со споредување на генетските податоци од Марк и Скот, научниците ќе имаат увид во тоа што се случува со генот и нивниот израз додека престојуваат во вселената. Врз основа на ова, ќе биде можно да се планираат подолги мисии во вселената и подобро да се разбере што се случува со човечкиот организам во вселената.
Тестовите на овие близнаци им овозможиле на научниците нешто што претходно не било можно – да се следат деталите за човековата биологија, како гените на астронаутите се вклучени и исклучени во друга средина отколку дома. Една мистериозна промена беше објавена во петокот на научна конференција: имунолошкиот систем на Кели беше хиперактивиран.
„Тоа е одговор како телото реагира на таа вонземна средина”, нешто слично на начинот на кој телото реагира со „мистериозниот организам”, рече генетичарот Кристофер Мејсон од Медицинскиот колеџ Вајл Корнел во Њујорк, кој ја предводеше студијата. Тој рече дека сега лекарите го бараат тоа од други астронаути.
Од почетокот на истражувањето на вселената, НАСА го проучува влијанието на останувањето во вселената на телата на астронаутите, на пример, губењето на коскената маса поради невесата состојба. Астронаутите обично се во универзумот за околу шест месеци без прекин. Кели, кој престојуваше на Меѓународната вселенска станица (ИСС), помина 340 дена во вселената и постави рекорд во САД.
„Никогаш не сум се чувствувал сосема нормално во универзумот”, изјави Кели за Асошиетед прес, наведувајќи го вообичаеното отекување на ткивото, главоболките и тешкотиите со концентрација поради дополнителен јаглерод диоксид и дигестивни нарушувања поради микрогравитацијата.
„Тоа е одговор како телото реагира на новата, вонземна животната средина”, малку наликна присуство на некаков таинствен механизам внатре, во организмот, вели генетичарот, вели Кристофер Мејсон од Медицински колеџ Weill Cornell во Њујорк, кој ја предводи студијата. Тој рече дека сега лекарите го бараат тој одговор.
Но, оваа студија беше единствена можност да се нурне во молекуларно ниво и да се спореди ситуацијата со близнаците. Целосните резултати од оваа студија сè уште не се објавени, но истражувачите постојано доаѓаат со нови сознанија. Последните наоди беа презентирани во петокот на состанокот на Американската асоцијација за унапредување на науката, AAAS.
Треба да се разбере како гените се кодови за протеини кои го градат нашето тело или како ензимите ги забрзуваат биохемиските реакции во телото, но не дејствува сите одеднаш и во секоја клетка. Под изразот „генска ексопресија” мислиме на регулација на генската дејност, начинот на молекуларна толкување на генетскиот код, кој овозможува оптимално користење на енергија во клетките, без нивно оптоварување. Некои гени во клетките постојат, но тие се „заклучени”, немаат експресија, а вториот час се „отклучуваат“, час се „заклучуваат“. Таму постојат голем број на нивоа и начини на регулирање на генската активност и научниците сега само подобри ги разбираат тие механизми.
Многу од гените на Скотти Кели, поврзани со имунолошкиот систем станаа хиперактивни, рече Мејсон. Не се работи за менување на ДНК, туку за изразување на генот, бидејќи, како што гените „исклучуваат” и „вклучуваат”, тие го зголемуваат или намалуваат производството на протеини. Мејсон рече дека имало зголемување на маркерите во крвотокот што е поврзано со функцијата на имунолошкиот систем. Во исто време, помалку видови на клетки биле пронајдени во крвта на Скот, кои служат како рана одбрана против вирусотите.
Фактот дека активноста на генот се промени во просторот не е изненадување – секако се менува како одговор на сите видови стрес, додека остатокот во универзумот е еден вид стрес за телото.
„Можете да видите како телото се прилагодува на промените во неговата околина”, рече Мејсон.
Сепак, постои една добра вест: речиси сè се вратило во нормала наскоро откако Скот Кели се врати на Земјата. Речиси сè – гените поврзани со функцијата на имунолошкиот систем, „изгледа дека имаат некаква меморија или треба да бидат во состојба на алармирање” дури шест месеци подоцна, додаде Кристофер Мејсон.
„Сè на сè, тоа е охрабрувачко”, рече Крег Кундро, раководител на биолошките истражувања за НАСА. „Нема големи нови алармантни знаци. Гледаме промени што не мора да се предвидат, но НАСА не знае дали овие промени во причинско – последичен однос.
Од четирите Русите кои живееле во вселенскиот простор повеќе од една година, НАСА веќе знаеше дека можно е да се продолжи периодот на престој надвор од Земјата, рече Кундро додавајќи: „Ние, исто така, се стремиме да се постигне повеќе отколку што е возможно Ние сакаме нашите астронаути сторат повеќе отколку само да преживеат.”
Конечно, студијата за близнаците и дава на НАСА каталог на работи кои треба да се следат во идните мисии, за да се види дали другите астронаути реагираат на ист начин. Астронаутите за идните мисии ќе бидат во можност да ги тестираат некои од овие работи, место да замрзнуваат примероци пред да летаат и да си ги враќаат кога ќе стигнат пак на Земјата.
Проблемите со имунолошкиот систем му се познати на американскиот астронаут Џери Линџенгер, кој поминал повеќе од четири месеци во руската вселенска станица Мир. Тој рече дека никогаш не бил болен во орбитата, но кога се вратил на Земјата,било поинаку: „Веројатно сум бил поболен отколку било когаш”.
Астронаутите доаѓаат во орбита со свои микроби и изложуваат бактерии на други членови на екипажот, а потоа поминуваат неколку недели во многу стерилна средина на вселенската станица, со „никакви предизвици за имунолошкиот систем”, рече Линџенгер.
НАСА се надева дека ќе започне човечка мисија на Марс веќе по една деценија, а оваа мисија ќе трае околу 30 месеци.
Зрачењето е најголемата причина за загриженост. Мисијата ќе ги изложи астронаутите на космичко зрачење повисоко од безбедносниот стандард на НАСА. Според Крег Кундрот, тоа е „само малку повеќе”.
На Земјата, па дури и на ISS, магнетното поле на Земјата ги штити астронаутите од големо зрачење. Сепак, Марс нема магнетно поле. На пат до Марс и назад, не ќе има таква заштита, или тунели или живеалиште покриен со прашина би можеле да имаат мала помош на Марс, изјави Кундрот.
Кели, кој има 55 ходини оваа недела, рече дека со задоволство ќе оди на Марс. Тој рече дека патот што траел толку долго не може да биде полош од она што веќе го доживеал.
