Може ли ветувањето на Бајден за намалување на загадувањето – „пресвртна точка“ во борбата против глобалното затоплување
СТИВЕН ХЕРМАН
Со пораката дека светот „мора да се справи со егзистенцијалната криза на нашето време“, американскиот претседател eо Бајден најави нова цел на САД – да ги намали емисиите за 50 до 52% до 2030 година. Бајден го даде тоа ветување на почетокот на виртуелниот глобален самит за климатски промени, на кој учествуваат неколку десетици светски лидери.
„Ова е деценија во која мора да донесеме одлуки што ќе ги избегнат најлошите последици од климатската криза“, рече Бајден во четвртокот, на 22 април, повикувајќи ги другите земји, особено најголемите светски економии, „да ги засилат своите напори“.
Британскиот премиер Борис Џонсон ја пофали изјавата на Бајден и ја нарече „целосна точка на пресврт“, наведувајќи дека декларираната цел „ќе ја трансформира глобалната борба против климатските промени“.
.Белата куќа соопшти дека Америка ќе се обиде да го достигне посакуваното ниво на намалување на емисиите со одење во насока на почисти извори на енергија, работејќи на производство на поекономични автомобили и камиони, поддржувајќи го методот на „фаќање јаглерод“ во фабриките и намалување на употребата на метан .
Сепак, на разочарување од организаторите на самитот и еколозите, двете најнаселени земји во светот, Кина и Индија, не дадоа нови ветувања во четвртокот.
ЛОШИ КИНЕСКИ ПРОГНОЗИ Кинескиот претседател Си Џинпинг рече дека неговата земја строго ќе ја контролира потрошувачката на јаглен во следните неколку години и постепено ќе ја намалува употребата на фосилни горива помеѓу 2026 и 2030 година. Си исто така повтори дека Кина планира да достигне врв во емисиите на јаглерод пред 2030 година.
Индискиот премиер Нарендра Моди најави партнерство со Соединетите држави за постигнување цели за чиста енергија до 2030 година, за да помогне во „мобилизирање инвестиции, воведување нова технологија и овозможување на проекти за соработка во животната средина“.
Генералниот секретар на ООН, Антонио Гутереш, на самитот рече: „Потребна ни е зелена планета – но во светот се запали црвено светло. Ние сме на работ на бездната, мора да бидеме сигурни дека ќе го направиме следниот чекор вистинската насока. Лидерите во сите делови на светот мора да преземат акција.
Дводневниот самит е дел од напорите на Бајден да го врати статусот на Америка како лидер во борбата против климатските промени, откако неговиот претходник Доналд Трамп ги повлече САД од законски обврзувачкиот Париски договор за климатски промени во 2017 година. Бајден ја поништи одлуката на Трамп наскоро по преземањето на функцијата.
ПОДДРШКА ОД КАНАДА И ЕУ Канадскиот премиер Џастин Трудо исто така најави цел за намалување на емисиите на стакленички гасови за 40-45% до 2030 година – под нивото од 2005 година.
Европа ќе примени ограничувања на емисијата на штетни гасови во зградите и сообраќајот, рече претседателот на Европската комисија, Урсула фон дер Лајан, изјавувајќи: „Јаглеродот мора да има своја цена, бидејќи природата повеќе не може да ја плаќа цената“.
Германската канцеларка Ангела Меркел изрази задоволство што Соединетите држави повторно соработуваат на политиката за борба против климатските промени. „Ви благодарам за ова и ви благодарам што го организиравте самитот“, му рече Меркел на Бајден.
„Тоа е огромна работа затоа што во основа значи целосна трансформација, целосна промена во начинот на работа.
Интернет-собирот, на кој присуствуваа повеќе од 40 лидери, не помина без технички проблеми. На учесниците им пречеше ехото што се слушна за време на воведниот говор на потпретседателот Камала Харис, како и на почетокот на говорот на Бајден.
Претходно снимениот говор на францускиот претседател Емануел Макрон беше запрен среде касетата а државниот секретар Ентони Блинкен повторно го претстави видно нетрпеливиот руски претседател Владимир Путин, кој седеше во тишина речиси две минути.
Рускиот претседател изјави дека неговата земја може да воведе повластени услови за странски инвестиции во проекти за чиста енергија.
По говорот на Путин, беше пренесено и остатокот од обраќањето на Макрон, во кое францускиот претседател повика на воведување меѓународни регулативи, наведувајќи: „Ако не ја поставиме цената на јаглеродот, нема да има време за транзиција“.
РАЗУЗНАВАЧКИ ПРТОГНОЗИ Сепак, се чини дека двете водечки економии во светот најдоа заеднички интерес кога станува збор за ублажување на климатските промени. САД и Кина се исто така двата најголеми загадувачи во светот, двете земји што испуштаат најмногу гасови од стаклена градина, што е директно поврзано со климатските промени.
Глобалниот самит за клима е дел од напорите на Бајден повторно да ги направи Соединетите држави светски лидер на ова поле, бидејќи неговиот претходник Доналд Трамп го потцени проблемот со климатските промени, па дури и ја повлече земјата од Парискиот договор постигнат во 2015 година, со кој беа утврдени ограничувања на емисии. Бајден ги врати САД на договорот веднаш штом ја презеде функцијата.
Болестите, јазот меѓу богатите и сиромашните, климатските промени и конфликтите во и меѓу земјите ќе бидат голем предизвик во следните децении, а пандемијата Ковид 19 веќе влоши некои од тие проблеми, според извештајот на американското разузнавање, објавен во четвртокот (21 април). Ривалството меѓу Кина и коалицијата на западните земји предводена од САД веројатно ќе се засили и ќе се разгори со поместување на воената моќ, демографијата, технологијата и „зајакнување на поделбите околу моделите на управување“, се вели во извештајот на Глобалните трендови 2040, објавен во САД.
Регионалните сили и недржавните актери би можеле да имаат поголемо влијание, а веројатните последици од тоа се „постабилно геополитичко опкружување, повеќе склоно кон конфликти“ и ослабена меѓународна соработка, проценува извештајот
ПОИНТЕНЗИВНИ НАРУШУВАЊА ВО СВЕТОТ Извештајот на водечките американски разузнавачки аналитичари, објавен на секои четири години, ги проценува политичките, економските, социјалните и другите трендови што веројатно ќе ја обликуваат националната безбедност во следните 20 години.
„Нашата намера е да им помогнеме на креаторите на политиката и граѓаните да се подготват за низа можни иднини“, напишаа авторите, истакнувајќи да направат специфични предвидувања и да опфаќаат мислење на различни групи – од американски студенти до активисти за активисти за граѓански права од Африка.
Предизвици како климатските промени, болести, финансиска криза и технолошки нарушувања „веројатно ќе се појавуваат почесто и поинтензивно во скоро сите региони и земји“ што доведува до „широко распространето оптоварување на држави и општества, како и шокови што можат да бидат катастрофални“. Предупредува извештајот.
Додадено е дека пандемијата на коронавируси, која однесе повеќе од 3 милиони животи, е најголемото „глобално нарушување“ од Втората светска војна, со последици што ќе траат со години.
Ковид 19, наводно, покажал – а понекогаш и продлабочил – разлики во здравствената заштита, доведоа до зголемување на националните долгови, забрзан национализам и политички поделби, продлабочена нееднаквост, поттикната недоверба кон владите и истакнаа неуспех на меѓународната соработка.
Исто така, го забавува – а можеби и го менува – напредокот во борбата против сиромаштијата, болестите и родовата нееднаквост.
ПРОБЛЕМИ ДОЈДЕНИ СО ПАНДЕМИЈАТА Извештајот предвидува дека многу проблеми предизвикани од пандемијата ќе се влошат до 2040 година.
„Постојат одредени трендови, кои ги идентификувавме, кои очигледно се забрзуваат или зајакнуваат поради пандемијата“, рече неименуван официјален претставник на NIC, пренесува Ројтерс.
Во извештајот се дадени пет сценарија за тоа како би можел да изгледа светот во 2040 година.
Во најоптимистичкиот – „ренесанса на демократијата“ – демократските влади ќе се покажат „поспособни за поттикнување на научни истражувања и технолошки иновации, забрзување на економскиот просперитет“ што ќе им овозможи да се соочат со домашните проблеми и да се соочат со меѓународните ривали.
Во најпесимистичкото сценарио – „трагедија и мобилизација“ – се претпоставува дека Ковид 19 и глобалното затоплување може да ги уништат глобалните резерви на храна, што би довело до немири во Филаделфија во кои би умреле „илјадници луѓе“.
Неодамнешниот груб дијалог меѓу САД и Кина на Алјаска сугерира не само на зголемено ривалство меѓу САД и Кина, туку и можност за посериозни конфликти меѓу двете земји, според неодамнешниот заеднички есеј на Ричард Хас, претседател на влијателните надворешни односи Совет и Чарлс Капчан, исто така член на Советот. Како и поранешен специјален советник на Европа во администрацијата на Обама.
Тие предлагаат формирање на неформална група на водечки земји во светот, вклучувајќи ги Соединетите држави и Кина, која ќе го преземе, како што велат, кормилото на „глобалното управување“.
Чарлс Капчан ги објаснува основата и содржината на споменатата идеја на овој начин.
„Либералниот меѓународен систем во кој живееме беше формиран по крајот на Студената војна. Тој беше дизајниран првенствено од САД и нејзините главни сојузници. Се претпоставуваше дека по крајот на Студената војна, овој поредок ќе стане универзален. Се веруваше дека Русија, Кина и другите земји ќе се движат во либерална насока и ќе ги прифатат западните основи и принципи. Тоа очигледно не се случи. Се појави мултиполарен свет, кој се соочува со задача да најде решенија и да постигне соработка за глобални прашања како што се климатските промени, сајбер безбедноста. (ВОА)
