Ова го мислат 40 експерти од Србија вио писмото до „Фајнаншел тајмс“. Даница Поповиќ, професорка на Економскиот факултет, минатата недела изјави дека на локацијата каде што ќе се ископува литиум никогаш нема да може ништо да расте и дека земјата нема да биде „ниту за гробишта“
Поповиќ за весникот „Нова“ изјави дека пред две години претседателот на Србија, Александар Вучиќ, „страсно се залагал за Рио Тинто“, како и сега, но дека пред две и пол години морал насилно да се откаже.
„Богатството што го најавува претседателот ќе им припадне на оние што дишат далечен и посвеж воздух, а јадаритската јаловина што тие ќе ја ископаат, ќе остане со нас – засекогаш“, рече таа.
Потпретседателката на Партијата за слобода и правда, Мариника Тепиќ истовремено оцени дека изјавите на известувачот на пратеничката група на ЦДУ во германскиот Бундестаг, Тимлан Кубан за ископ на литиум во Србија и ЕКСПО 2027 се скандалозни и дека е јасно зошто српскиот претседател „речиси ја криеше од јавноста“ посетата на Белград.
„Му препорачуваме на пратеникот Кубан прво да започне со ископ на литиум во неговата земја, а потоа ќе го следиме примерот на Германија, доколку се покаже дека нема никакви последици за животната средина. Исто така, да не информира кога Бундестагот ја укина транспарентноста во трошењето на јавните пари и јавните набавки, дури и за спортски и музички настани како „Експо 2027“, за директно да преговара за милијарди евра доминантно со кинески компании?!“, праша Тепиќ во писмена.изјава.
Како што изјави Кубан за Форбс, тој ги разбира барањата да се провери се во проектот за ископ на литиум, но дека смета дека тоа е „огромна можност Србија да испрати порака до Европа“ дека може да смета на неа и дека Србија „не сака да предизвикува проблеми, туку да ги решава“.
Тој, исто така, во врска со спроведувањето на ЕКСПО 2027, изјави дека Германија би сакала да види не само кинески компании, туку и европски и германски компании на овој огромен проект.
Тепиќ изјави дека тоа значи дека, доколку властите во Белград се согласат да ископуваат литиум за германските компании, ќе им се прости „изборната кражба и автократијата“.
„А ако во ЕКСПО 2027 вклучите и германски компании, не само кинески, нема да ни пречи и корупцијата за ЕКСПО преку суспендирање на законот за јавни набавки“, додаде таа и оцени дека тоа се скандалозни пораки.
„Фајненшл тајмс“ објави писмо потпишано од повеќе од 40 експерти и граѓански организации од Србија во врска со објавувањето на написот во тој весник „Србија е подготвена да даде зелено светло на рудникот за литиум Рио Тинто“.
Во писмото се наведува дека написот објавен на 17 јуни покажува дека „ЕУ и нејзините политички лидери се подготвени да ги затворат очите и да ја игнорираат волјата на локалното население соработувајќи со нелибералниот лидер Вучиќ“.
Потписниците сметаат дека Фајненшл тајмс „признава дека Вучиќ и ЕУ играат геополитичка игра која бара наметнување сомнителна мина на стотици илјади луѓе во Србија кои не го сакаат тоа“, известувајќи дека „по општинските избори, српската влада јасно верува дека има јасен пат да продолжи со проектот Јадар.“ и дека неговото откажување беше „политичка одлука“ – да се избегнат немири пред изборите“.
„Ако постоеше „зелено рударство“, тогаш немаше да има потреба од скапи ПР вежби, како што е приватно финансираниот и спроведен работен нацрт на студијата „Оцена на влијанието врз животната средина“, без правен легитимитет, што Рио Тинто ја објави во Србија минатата недела. , а тоа не било дел од ниту една српска (еколошка) регулаторна процедура“, се вели во писмото.
Се наведува и дека претседателот Вучиќ не може да му „даде зелено светло“ на Рио Тинто бидејќи проектот нема правна основа, му се укинати сите дозволи, но и затоа што е надвор од неговата законска јурисдикција како претседател.
„Ние во Србија не сме геополитички шаховски пиони на периферијата на Европа кои треба да се жртвуваат за да можат Брисел, Берлин и Париз да промовираат начин на живот што е значително над глобалниот просек кога станува збор за потрошувачката на енергија, додека постојано ги ослабуваат климатските цели. Ние сме многу гостопримлив народ, па ако дојдат делегатите од ЕУ следниот месец, ќе дојдат на ајвар и ракија. Но, литиумот ќе остане во плодната почва за да не нахрани“, се истакнува во писмото.
Во писмото се вели и дека има нешто за што можеме да му се заблагодариме на Рио Тинто, а тоа е што не обедини со еколошки свесни луѓе од цела Европа и пошироко.
„Со петиции и писма против овој проект кој привлече над половина милион потписници од повеќе од 35 земји, Европа треба да се разбуди со фактот дека ние, луѓето, ги преземаме работите во свои раце. Не е возможно корпоративно преземање на нашата најплодна земја и ќе ја заштитиме оваа земја со сите средства што ни стојат на располагање“, се заклучува.
Потписници на писмото, меѓу другите, се академиците Богдан Шолаја, Слободан Вукосавиќ и Милан Дамњановиќ, професорите Ратко Ристиќ и Зоран Радовановиќ, претставници на здружението „Марш са Дрине“ и здружението „Еко Сурдулица“.
