Прво објави дека подготвува нова средба со рускиот претседател Путин. Сега Доналд Трамп го менува својот став – уште еднаш. Дали ова им носи посакувано олеснување на европските сојузници на Украина?
РОУЗ БЕРЧАРД
Веста дека очекуваната средба меѓу американскиот претседател Доналд Трамп и рускиот претседател Владимир Путин е ставена на чекање донекаде ги увери сојузниците на Украина во ЕУ. Тие со право беа загрижени дека најпријателската земја во блокот кон Русија (Унгарија – ур.) ќе биде домаќин на разговори што директно влијаат на безбедноста на Стариот континент.
Според информациите од агенцијата Ројтерс, Русија им испратила на САД неформално писмо со своите услови за мировен договор со Украина, во кое инсистира на своите максимални барања досега. Во него, Москва го потврдува своето барање за контрола врз целиот регион Донбас, како и за одбивање да распореди трупи на НАТО во Украина. Така, Кремљ де факто го отфрла предлогот на Трамп за замрзнување на фронтовската линија по нејзината сегашна должина.
Самити во Брисел и Лондон ја тестираат способноста на Европа да ја обезбеди потребната поддршка на Киев и да го убеди Трамп конечно да ја турне Москва до ѕид. „Тактиките на одложување од Русија постојано покажуваат дека само Украина навистина сака мир. Гледаме дека Путин продолжува да избира насилство и уништување“, се вели во заедничката изјава на лидерите на Украина, Велика Британија, Германија, Франција, Италија, Полска, Финска, Данска, Шпанија и Шведска, како и на раководителите на европските институции. Исто така, се вели дека е време да се користат замрзнатите руски средства за потребите на Киев.
НЕМА МЕСТО ЗА ВОЕНИ ЗЛОСТОРНИЦИ ВО ЕВРОПА Земјите од ЕУ инсистираат дека мора да имаат место на преговарачката маса за иднината на Украина, но сигурно не замислувале дека масата за која станува збор ќе биде во Будимпешта. Доколку некогаш се случи таков состанок, тоа ќе биде прв пат Путин да стапне во Европската Унија откако започна целосна инвазија на Украина и откако Меѓународниот кривичен суд нареди негово апсење за воени злосторства.
„Единственото место за Путин во Европа е Хаг – пред Трибуналот. Не во нашите главни градови“, рече литванскиот министер за надворешни работи Кестутис Будрис. „Нема место во Европа за воени злосторници“, додаде тој. Слични коментари дадоа и дипломати од повеќето земји -членки на ЕУ.
Унгарија, сепак, беше воодушевена од својата потенцијална улога како домаќин. Премиерот Виктор Орбан напиша во X дека земјата е „единственото соодветно“ место во Европа за разговори за иднината на Украина, поради нејзиниот „про-мировен став“. Навиката на Будимпешта да ги одложува или ублажува санкциите против Русија и нејзиниот антиукраински став водат до други заклучоци, вели политикологот Рајнхард Хајниш. „Многумина во ЕУ го сметаат Орбан за тројански коњ за руските интереси“, вели експертот. Според него, посоодветни локации за идни мировни разговори се, на пример, Швајцарија или Саудиска Арабија.
ДАЛИ ПУТИН БИ МОЖЕЛ ДА БИДЕ УАПСЕН НА ЕВРОПСКО ТЛО?
Според меѓународното право, Унгарија технички е сè уште обврзана да го уапси Владимир Путин ако тој е на нејзина територија. Иако Будимпешта објави дека го напушта Меѓународниот кривичен суд (МКС) во јуни, на хартија Унгарија е обврзана да ја почитува неговата надлежност. „Државите имаат обврска да ја почитуваат надлежноста на судот една година по напуштањето, што вклучува апсење на осомничени за кои е издадена потерница“, објаснува Матијас Холвоет, предавач по меѓународно право на Универзитетот во Амстердам.
Но, експертот вели дека нема реални изгледи тоа да се случи. Унгарија веќе го оспори МКС со тоа што не го уапси израелскиот премиер Бенјамин Нетанјаху, кој исто така е во притвор. „Не се очекуваат реални последици ако државите не ги почитуваат овие аранжмани“, вели Холвоет.
КАКО БИ МОЖЕЛ ПУТИН ВООПШТО ДА СТИГНЕ ВО УНГАРИЈА?
Путин можеби е безбеден на унгарска почва, но пристигнувањето таму е проблематично. Иако европските санкции против него не вклучуваат забрана за патување во рамките на ЕУ, ЕУ им забрани на руските авиони да влезат во нејзиниот воздушен простор во 2022 година. Ова значи дека секоја земја-членка мора индивидуално да одлучи дали да дозволи авионот на Путин да помине низ нејзиниот воздушен простор.
Унгарија се граничи со Романија, Словачка, Австрија, Словенија, Хрватска и Србија. Романија соопшти дека не добила официјално барање од Москва за премин. Ниту Бугарија, но тоа не го спречи министерот за надворешни работи Георг Георгиев однапред да каже дека ќе му дозволи на Путин да помине низ бугарскиот воздушен простор. Србија веројатно ќе се покаже како клучен коридор – пријателски настроен и кон Русија и кон Унгарија.
Дали треба да го проголтаме со насмевка, за да му угодиме на Трамп?
Дали Унгарија ќе остане во центарот на вниманието дури и без таква средба, или барем не наскоро? ЕУ повторно е во позната ситуација: се обидува да се договори со американски претседател кој често е повеќе склонен да работи во руски интереси и да го убеди да ја поддржи безбедноста на Украина
Многу европски лидери веќе инвестираат огромен политички капитал во одржување на добри билатерални односи со Трамп – од едноставно прифаќање на трговски договор што би можел да се опише како прифатлив во најдобар случај, до ветување дека ќе потрошат 5 проценти од БДП за одбрана. Сепак, тие инсистираат на тоа да бидат обединети во едно: она што ќе се одлучи на кој било иден состанок за Украина е многу поважно од тоа каде ќе се одржи.
(bbc)
