Хероите на Павиќ се всушност огледало на народот, само ние не сме свесни дека му се смешкаме на сопствениот одраз (Сава Радовановиќ / Танјуг – Архива)
БРАНКА СЕЛАКОВИЌ
Почина Синиша Павиќ, одличен социјален портретист, сценарист и писател. Своето парче вечност го заработи создавајќи херои, но и нивни спротивности, чии судбини и карактерни црти секому му биле блиски, па и генерации кои израснале на овие простори биле поврзани со нив.
Не знам дали неговиот роман Вишња на Ташмајдан, подоцна адаптиран во истоимениот филм, би бил најпродаван денес, но знам дека ниту една друга актерка освен Неда Арнериќ не може да биде Вишња. Можете ли да замислите некој друг во улогата на Боривој Шурдиловиќ, а не Љубиша Самарџиќ или Лане Гутовиќ како Шојиќ? Така, заедно во низата биографски целини на Павиќ, кои исто така ќе ги допрам, познати актери, режисери, сниматели пловат низ историјата на кинематографијата и ова општество…
Во моментот кога го пишувам ова, не можам да оставам впечаток дека антихероите што ги напиша оживеаја не само на малите екрани, туку и на улица. И големите уметници имаат способност да го гледаат светот пророчки. Се изнасмеавме на Среќко Шојиќ (Милан Гутовиќ) и Димитри Пантиќ (Никола Симиќ и Петар Краљ) додека го гледаа филмот Тесна кожа и серијата Бела лаѓа, а тоа се клучни ликови, умножени на јавната сцена, почнувајќи од естетското и од далечното. поважни образовни и морални од кодексот. Како такви, тие одлучуваат за нашите судбини и веќе не е смешно.
КОЈ БЕШЕ СИНИША ПАВИЌ? Горенаведените имиња на актери и нивните популарни улоги, кои ги обликуваше Синиша Павиќ како сценаристи, се дел од општата култура или треба да бидат, но од искуство знам дека со анкетирање на случајни минувачи заклучокот би бил разочарувачки. Неодамна бевме сведоци на ситуација кога младите не ги препознаваа на фотографиите книжевните класици Иво Андриќ, Меша Селимовиќ и Десанка Максимовиќ, но беа прецизни кога станува збор за хероите од нивната ера, музичари кои припаѓаат на таканаречената треш сцена.
Оттука и мојата потреба да пишувам за него и за неговото дело како дел од генерацијата што може да го превиди опусот на Павиќ. На тоа особено ме охрабри коментарот на Фејсбук каде под веста за смртта на сценаристот, лицето на чија профил фотографија е ликот на Боривој Шурдиловиќ прашува: кој е ова? Така е Павиќ. Верувам дека цинично би се насмеал на тоа, но и на бројните некролози напишани од политичарите во кои се споменуваат филмските херои чиј лик и повод се тие.
И навистина, кој е Синиша Павиќ?
Момче од Сињ – на картата пишува дека овој град се наоѓа во Сплитско-далматинската жупанија, кој како петгодишник се преселил во Белград, а потоа многу години подоцна се преселил во Власотинце. Следејќи ги временските координати, тој е роден во 1933 година, а веќе во 60-тите влегува во светот на уметноста, односно литературата и сценаристот.
Помалку познатите топоними се дел не само од неговото потекло и изборот на местото каде што ќе помине дел од својот живот, туку и од неговата креативна инспирација. Така, тој ги запозна гледачите со дијалектот, локализмите, менталитетот и хуморот на луѓето од југоисточна Србија.
ВОЗНЕМИРУВАЊЕ НА ПУРИТАНСКАТА ПУБЛИКА Тој се здоби со популарност со својот прв роман Цути вишна на Ташмајдан, кој го претвори во сценарио со режисерот Столе Јанковиќ и го разбранува духот на пуританската публика, зборувајќи за младешка романса, очекувања и проблеми на современиот свет, сосема различни од традиционално патријархалниот. Денес тој филм е незаменлив на листата на класици. Малку подоцна го објави романот Топол ветер, кој беше претворен во телевизиска серија која се емитува не само во Југославија, туку и во Чешка, Австрија, Унгарија и Бугарија. Не знам дали се реприза за тамошната публика, но овде авантурите на иконата Шурдиловиќ ги забавуваат гледачите на секои неколку години. Ист е случајот со сериите Подобар живот, Среќни луѓе, Семејно богатство, Доаѓаат долари, Белиот брод… кои се менуваат на малите екрани, оценети како серии со рекордна гледаност.
Делата на Синиша Павиќ се истовремено и приказна за филмската и телевизиската продукција на Југославија, поточно Телевизија Белград под чие покровителство се создадени. Да бидам попрецизна, неговите филмски достигнувања го читаат подемот и падот на една земја, нејзините народи и националности. Можеби сум сентиментално необјективна, но кога станува збор за актуелните домашни и регионални продукции, нема доволно остварувања кои успеале да ги пленат масите како серии снимени според сценаријата на Павиќ.
РАБОТЕН ВЕК КАКО СУДИЈА За писателската кариера на Синиша Павиќ придонесе и неговото формално образование, односно свештеничката работа. Дипломирал на Правниот факултет во Белград, а добар дел од работниот век го поминал како судија. Во позицијата делител на правдата верувам дека уште послоен влезе во духот на народот. Секако, не му недостигала инспирација. Во некои интервјуа, тој потврди дека служењето како млад адвокат во некои фирми му дало доволно материјал за да го напише сценариото за филмот Дипломци и драмата Полтрон.
Она што само накратко се споменува е неговата интензивна соработка на сценарија со сопругата Љиљана Павиќ, исто така адвокатка. Се сеќавам дека го видов нејзиното име на почетните наслови на Среќни луѓе, сметајќи дека е важен дел од знаењето. Можеби без првична намера, но ваквите моменти придонесоа за зајакнување на двојката. Таа беше потпишана како соработник на голем број сценарија на Павиќ, почнувајќи од раните дела. Иако нема многу снимени изјави, верувам дека таа значително влијаела на карактеризацијата на женските ликови, особено на Емилија Попадиќ (Светлана Бојковиќ) и Малина Војводиќ (Снежана Савиќ). За тие две појави и нивното влијание врз граѓаните на Србија, каде што беа најпопуларни и најмногу клеветени, можеше да се напише студија.
А музиката? Слушате ли познати мелодии кога ќе се спомене насловот на некој од филмовите или сериите што ги продуцирале сопружниците Павиќ. Сакам живот, подобар живот… и гласот на Дада Топиќ, или Екстра Нена и Боба Стефановиќ кои ја отпеаја нумерата за Среќни луѓе, заедно со Снежана Савиќ и непропустливата Тополска 18, улица лоцирана во срцето на Врачар која често ја поминувам и гледам туристи кои се фотографираат покрај знакот со овој број. А потоа музиката на бузуките (го свири Јоргос Замбетас) на кој Шурда ги рашири рацете, а меланхоличниот глас на Оливер Драгојевиќ засенува сè: Ах, сега адио, ах, тажно адио…
