Тери Гилијам изјави дека целиот процес со нивното наново собирање е депресивен и се прашував дали пајтоновци сега воопшто можат да бидат релевантни. И навистина, дали нивниот хумор денес може да го исмејува естаблишментот ако сите тие се во голема мера дел од истоттиот тој естаблишмент?
МАРКО ПРЕЛЕВИЌ
Овој текст, ако беше само пaјтоновски веројатно требаше да започне со некој бизарен цитат. Можеби со имагинарен скеч, снимен за српскиот пазар, во кој Макс Вебер учи арапски јазик, гледајќи фудбал во дресот на Баерн Минхен, и дискутирајќи за докторски студии за зголемената напад на крвожедните скакулци крај Гаврило Принцип облечен како Софија и со човек во кадарот кој личи на слеп Миќо Јовановиќ Мегатренд, но се претставува себе си како советник на Владата на Србија за етички прашања и сексуално образование. Исто така има тука едно момче со очила за врв на носот за кого еден глас од позадината, облечен во мантија и со острижена брада како српскиот митрополит, со натпис „српска инквизиција”, кој вели:”„Тој не е месија, тој е многу злобно момче.”
Или, но во овој пасус, некаде се појавува нога нацртана од сигурната рака на Тери Гилием и со карактеристичен звук, прегазува неколку редови, вклучувајќи ја и мојата глава и на другите во редакцијата (прв е главиотнот и одговорен уредник, секако)…
Но, тоа нема да биде. Овој текст за Пајтоновци не е пајтоновски
Пајтоновците одамна станале ликови од нивните скици. Можеби на нивното влијание најмногу потетува сцената од „Брајановото житие” кога Палестинците си разговараат за тоа што тие пагани Римјаните досега направиле за Палестина. Па, добро, што пајтоновци направиле за светот, освен што хуморот го издигнале на ниво на уметност, која се неспоредлива како влијателна комедиографска групи во историјата на светот, која ја смени перцепцијата за хумор и комедија, принудувајќи не да сфатиме дека не постои „британски”, „америкски “,„ српски” или било која друга хумор, за да дознаеме дека без апсурдноста не може да се живее; не научија дека без откаченоста интелигенцијата не значи ништо , (и обратно), освен тоа дека се гордееме на нивното место во културата на човештвото, и што зборот пајтоновски влезе во речниците на сите нормални јазици, освен што сите комичари, автори и писатели се обиделе (некои повеќе, некои помалку успешно) да ги имитираат?
Ништо, навистина.
Но, не е сè толку прекрасно и одлично. Кој би помислил дека во поп-културата, кој ги сака диносаурусите и нивните задоволства се илјадити перформанси на Стоунси, последното враќање во обединетите комичари, настапот по повод 45-годишна кариера (првата епизода на „Летечкиот циркус” е прикажана на 5 октомври 1969 година, беше проследено со цели четири сезони, половина дузина филмови и безброј други ад-хок перформанси), беше поздравена со неподелена ентузијазам, но медиумите, пред се Британците, на нож го поздравија овие наново обединети комичари. „Момчињата кои имаат 70 или повеќе години не треба да се бават со бркање на тинејџерки на нивна старост”, пишува угледниот Гардијан, иако овој весник сепак потоа објави и некои сосема поинакви текстови на оваа тема.
Главната забелешка е дека пајтоновци целата оваа работа ја прават само за пари, и н мислат на фановите кои со години ги молеа одново да се соберат. Не помогна ниту прес-конференција на која Џон Клиз изгледаше како цело веме да го минувал со мајмуни во Мадагаскар, ниту што Мајкл Пејлин во едно интервју рече дека „голем дел од она што патјтоновци го работеа беше срање.”
„Уфрлувавме многу непотребни скечеви, тоа не беше воопшто добро. Но, за среќа, постојат неколку работи на кои сите се сеќаваат и сите ги цитираат, па го забораваа оној „шодер“ – вели Пејлин. Ова финишираше со изјавата на Тери Гилијам, кој изјави дека целиот процес со нивното наново собирање е депресивен и се прашував дали пајтоновци сега воопшто можат да бидат релевантни. И навистина, дали нивниот хумор денес може да го исмејува естаблишментот ако сите тие се во голема мера дел од исттиот тој естаблишмент?
Американците како Американците, секогаш претпазливи на нешто што доаѓа од оваа страна на океанот, формираа став дека пајтоновци можеби и не биле никогаш толку успешни. Во „Њусвик“ на едната страна од Атлантикот, како и кај конзервативниот Дејли мејл од другата страна постојат цела низа на колумнисти и коментатори кои може да се наречат пејтоноскептици. Нивниот аргумент е, едноставно, дека овој вид на хумористична или уметничка вредност, каков вид на субверзија, после четири и пол децении делува бизарно. Се илустрира со ликот на измислен суперхерој кој се претвора во еден занаетчија на велосипед кој потсетува дека „секогаш кога ќе спронајде велосипед ние сме загрозени од меѓународниот комунизам?”.
Накусо – што е значењето на животот на Монти Пајтон денес?
Можеби, за да одговориме на овие прашања, најпрво мораме да влеземе во кратката историја на „Летечкиот циркус”. Кога телевизиско шоу заврши по три „фил” сезони и еден без Клиз, а по завршување на филмот „И сега за нешто сосема друго”, тимот прегрупираше во 1975 година, со нискиот „Монти Пајтон во потрага по Светиот Грал.” „Брајановото житие” е следниот проект, проследен со „Смисолот на животот”, колекција на нови скечеви и песни. Но, за последен пат на сцената заедно беа во 1980 година, а последен пат се појавија во живо (без Грем Чепмен) во1989.
Пејлин и Џонс се собраа заедно да се направи серија, и Мајкл, по флертувањето со филмови и телевизијата, стана лидер во ТВ канали кои се занимаваат со патување. Џонс пишуваше романи за деца и напиша неколку историски документарни филмови, додека Ерик Ајдл се впушти во научна фантастика – неговиот „Пат до Марс” е многу смешен роман, или премногу како непобедлива и речиси патоновска верзија на „Автостоперски водил низ галаксијата” на Даглас Адамс исто така се најде на Би-Би-Си.
Тие стекнаа пари тогаш, но никој не негира дека финансии биле главната причина тие конечно сеикаже „не”. Џон Клиз во 2009 година се разведе од својот трет русокоса, американка Алис Феј Aјкхелбегер, на кој мораше да и плати 13 милиони во пакет и еден милион долари за секој од следните седум години. (Тој не научи ништо од случајот: тој неодамна се оженил повторно.)
„Се разбира, тоа е поради парите!”, Вели искрено Ерик Ајдл. „Во Англија, луѓето се преправаат дека се ќе се земаат заради ништо. Никој во светот, барем во овој бизнис, не работи за ништо.”
