Германските истражувачи веруваат дека судиите построго ги казнуваат играчите кои се повисоки од нив. Теоријата се заснова на комплексот Наполеон, но останува многу контроверзна
АЛЕКСАНДАР ФРОЈНД
Офсајд? Фаул? Игра со рака? Во фудбалот секогаш има спорни судиски одлуки. Затоа во професионалниот фудбал има главен судија кој го поддржуваат уште тројца. За да се избегнат погрешни одлуки, има и видео помошник – судија кој ги гледа спорните ситуации на екран – од поинаков агол и во забавена снимка.
Иако судијата не донесува одлуки сам, некои изгледаат навистина многу контроверзни. Тоа е затоа што судијата има релативно голема слобода на дејствување во фудбалот.
НАДОМЕСТ ЗА ВИСОЧИНА? Германски истражувачи ја анализираа врската помеѓу височината на судиите и фудбалерите – токму на време на Европското првенство. Според нивната прелиминарна публикација, која сè уште не е рецензирана, пониските судии построго ги казнуваат повисоките фудбалери за да ја компензираат нивната воочена физичка супериорност.
Аха, некои љубители на фудбалот можеби размислуваат, така е! Фер и објективно, друг пат! Очигледно погрешна одлука, само затоа што судијата има комплекс! Но, дали навистина има вистина во оваа теза ќе стане јасно дури кога оваа прелиминарна публикација ќе биде подложена на научна анализа.
ЗА 10 ОТСТО ПОГОЛЕМА ШАНСА ДА СЕ ДОСУДИ ФАУЛ За целите на студијата, истражувачите д-р Хендрик Зонабенд и Џулио Калегаро од Универзитетот во Хаген заедно со Марио Лакнер од Универзитетот Јоханес Кеплер во Линц ги анализираа податоците од германската Бундес лига помеѓу 2014 и 2021 година и гледаа повеќе од 2.340 натпревари. Така, истражувачката работа може да биде и многу забавна!
Така тие заклучија дека понискиот судија има поголема веројатност да досуди фаул или да покаже жолт картон на повисок играч. „Веројатноста да се досуди построг фаул е 10 отсто поголема кога играчите се значително повисоки од судиите, отколку ако се со релативно иста височинана“, вели Зонабенд.
Според истражувачите, т.н наполеонов комплекс може јасно да се следи веќе во првото полувреме од натпреварите. „Очигледно е дека казните се користат за демонстрација на моќ. Доколку не успеат да го направат тоа преку физичка доминација, судиите ги казнуваат со сила“, изјави Зонабенд. Во второто полувреме се намалуваат „построгите“ казни, како што се жолтите картони. „Ова можеби се должи на фактот што играчите забележуваат дека судијата брза да казнува прекршоци“, се сомнева Хендрик Зонабенд.
МАЛИОТ ГОЛЕМ ИМПЕРАТОР Сепак, комплексот на Наполеон е премногу контроверзен во психологијата. Теоријата е дека пониските луѓе, особено мажите, имаат поголема веројатност да се однесуваат агресивно или доминантно за да ја компензираат својата висина. Веќе во 2023 година, студијата за овој комплекс покажува дека сите обиди за компензација не се толку поврзани со вистинската големина на телото колку со желбата да се биде повисок. Според една студија од Падова, луѓето кои сакаат да бидат повисоки имаат тенденција да имаат нарцисоидни или манипулативни особини.
Теоријата е именувана по францускиот император Наполеон Бонапарта. Сепак, заблудата за наводниот „мал император“ се заснова на погрешна пресметка. Всушност, со висок 169 см, Наполеон бил со просечна до натпросечна висина за неговото време.
Во исто време, според прелиминарното објавување, спротивен тренд е забележан и во спортот: помалите играчи се казнуваат за 16% помалку од играчите со слична височина на судијата.
ЛЕКЦИИ ОД СПОРТОТ ЗА ПРОФЕСИОНАЛНИОТ ЖИВОТ? Научниот преглед ќе покаже дали оваа прелиминарна публикација може фактички да се поткрепи. Хендрик Зонабенд всушност спроведува истражување во економијата на трудот и економијата на однесувањето. Според него, набљудувањата во спортот може делумно да се пренесат и на нашето однесување во секојдневниот живот или на работното место.
Истражувачите од Хаген веруваат дека предрасудите за височината се исто така широко распространети во одборите, процедурите за аплицирање и проценките на работните места. И оваа пристрасност, исто така, влијае на можностите за кариера, унапредувањата и секојдневниот професионален живот.
Но, авторитетот може да се создаде не само преку казни, туку пред се преку јасни пораки и соодветен говор на телото. И според истражувачите, евалуацијата – без разлика дали во секојдневната работа или во фудбалот – секогаш треба да биде фер и да не биде искривена од други карактеристики како што се допадливост или височина.
